Пенза

Горад Пенза руск.: Пенза Герб Сцяг^[d] Краіна  Расія Рэгіён Пензенская вобласць Каардынаты 53°12′ пн. ш. 45°00′ у. д.^HGЯO Кіраўнік Раман Чарноў^[d] Заснаваны 1663 Першая згадка 1663 Плошча 304,7 км² Вышыня цэнтра 134—280 м Насельніцтва 506 297 чалавек (2010) Шчыльнасць 1664 чал./км² Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 8412 Паштовы індэкс 440000 Аўтамабільны код 58 Афіцыйны сайт penza-gorod.ru Пенза на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пенза (руск.: Пенза) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Пензенскай вобласці. Насельніцтва 512,9 тыс. чалавек (2005). Размешчаны на Прыволжскім узвышшы, на рацэ Сура (прыток Волгі), за 709 км ад Масквы.

Гісторыя

Заснаваны ў 1663 годзе як вартавы пункт на паўднёва-ўсходняй ускраіне Рускай дзяржавы; падвяргаўся нападам крымскіх татараў і нагайцаў. У верасні 1670 года узяты атрадамі Сцяпана Разіна. З 1719 года цэнтр Пензенскай правінцыі ў складзе Казанскай губерні; у 1723 годзе заснаваны гарадавы магістрат (да 1866 года). У жніўні 1774 года праз Пензу прайшла армія Емяльяна Пугачова. Са снежня 1780 года цэнтр намесніцтва, ператворанага ў 1796 годзе ў губернскі горад. У 1797—1801 гадах павятовы горад Саратаўскай губерні, з 1801 года губернскі горад. У 1874 годзе праз Пензу прайшла Сызрана-Вяземская чыгунка, а ў 1895 годзе пабудавана чыгунка Пенза-Рузаеўка. У 1928—1930 гадах цэнтр Пензенскай акругі Сярэдне-Волжскага краю, з 4 лютага 1939 года — абласны цэнтр.

Насельніцтва

Год Колькасць 2014 521 329 [1] 2015 522 823 [2] Год Колькасць 2016 524 632 2017 523 726 Год Колькасць 2018 523 553 [3] 2021 516 450 Год Колькасць 2021 501 109 2023 492 376

Адукацыя

• Пензенскі дзяржаўны ўніверсітэт
• Пензенскі дзяржаўны ўніверсітэт архітэктуры і будаўніцтва
• Пензенскі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт
• Пензенскі дзяржаўны аграрны ўніверсітэт
• Пензенскі артылерыйскі інжынерны інстытут імя Галоўнага маршала артылерыі М. М. Воранава

Тэатры

• Пензенскі абласны драматычны тэатр імя А. В. Луначарскага
• Пензенскі абласны тэатр лялек «Лялечны дом»

Гарады-пабрацімы

•  Ібінь^[d], Кітай^[4]
•  Альба, Італія (23 сакавіка 2012)^[5]
•  Арол, Расія (29 жніўня 2018)^[6]
•  Бардзігера^[d], Італія^[4]
•  Бекешчаба, Венгрыя (1970)^[7]
•  Жульен^[d], Францыя (2007)^[8]
•  Ланьчжоў, Кітай^[4]
•  Магілёў, Беларусь (3 верасня 2009)^[9][10]
•  Омск, Расія (31 ліпеня 2010)^[11][12]
•  Пусан, Паўднёвая Карэя (2006)^[13]
•  Рамат-Ган, Ізраіль (2007)^[14]
•  Тамбоў, Расія (11 жніўня 2004)^[15]
•  Чэбаксары, Расія (18 жніўня 2007)^[16]

Вядомыя асобы

• Аляксандр Сямёнавіч Архангельскі (1854—1926) — расійскі пісьменнік і літаратуразнавец.
• Анатоль Валянцінавіч Волкаў (1908—1985) — беларускі мастак-графік і жывапісец.
• Юрый Міхайлавіч Жучэнка (1945—2015) — радыебіёлаг, эколаг, геафізік.
• Мікалай Пятровіч Звездачотаў (1904—1985) — беларускі акцёр.
• Усевалад Эмільевіч Меерхольд (1874—1940) — савецкі рэжысёр, акцёр.
• Таццяна Іванаўна Отчык (нар. 1952) — беларускі скульптар.
• Усевалад Іларыёнавіч Пудоўкін (1893—1953) — савецкі рэжысёр, сцэнарыст.
• Людміла Пятроўна Сямёнава (нар. 1944) — піяністка, канцэртмайстар. Заслужаная артыстка Беларусі (1999)^[17].
• Макс Моўшавіч Шляймовіч (нар. 1941) — беларускі архітэктар.

Крыніцы

1. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar
2. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
3. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
4. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-353.html
5. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-356.html
6. https://www.orel-adm.ru/ru/org/international/
7. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-355.html
8. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-359.html
9. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-354.html
10. https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/penza-rossijskaya-federatsiya/
11. http://admomsk.ru/web/en/city/international/russian#penza
12. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-362.html
13. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-358.html
14. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-357.html
15. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-360.html
16. http://documents.penza-gorod.ru/doc2-361.html
17. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 345. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).