Расійска-саудаўская цэнавая вайна

Рух цэны WTI з 2019 года. Чырвоным колерам пазначана аднадзённая змена 9 сакавіка 2020 года.

8 сакавіка 2020 года Саудаўская Аравія пачала так званую цэнавую вайну з Расіяй, што прывяло да значнага падзення цаны на нафту. Так, напрыклад, у ЗША яна ўпала на 34%, у сярэднім сырая нафта ўпала на 26%, а нафта маркі Brent — на 24%^[1]. Цэнавая вайна была справакаваная разрывам дыялогу паміж Арганізацыяй краін-экспарцёраў нафты і Расіяй адносна меркаваных скарачэнняў здабычы нафты ў разгар пандэміі каранавіруса 2020 года. Цэны на нафту да 10 сакавіка ўпалі на 30% з пачатку года з-за падзення попыту^[2]. Гэты энергетычны канфлікт з’яўляецца адной з асноўных прычын глабальнага краху фондавага рынку.

Перадгісторыя

Пачынаючы з 2014 года, здабыча сланцавай нафты ў ЗША павялічыла сваю долю на рынку; паколькі іншыя вытворцы працягвалі здабываць нафту, цэны ўпалі з 114 долараў за барэль у 2014 годзе да 27 долараў у 2016 годзе. У верасні 2016 Саудаўская Аравія і Расія дамовіліся аб супрацоўніцтве ў кіраванні цэнамі на нафту, стварыўшы нефармальны альянс вытворцаў АПЕК і краін, якія не ўваходзяць у АПЕК, што атрымаў назву «АПЕК +». Да студзеня 2020 года АПЕК + скараціла здабычу нафты на 2,1 млн барэляў у суткі, прычым Саудаўская Аравія дамаглася найбольшага скарачэння здабычы^[3].

У выніку пандэміі каранавіруса COVID-19 аб’ём прамысловай вытворчасці і попыт на транспарціроўку ўпалі, што таксама прывяло да зніжэння агульнага попыту на нафту і зніжэння цэнаў на нафту. 15 лютага 2020 года Міжнароднае энергетычнае агенцтва абвясціла, што рост попыту знізіцца да самага нізкага ўзроўню з 2011 года, пры гэтым рост знізіцца на 365 000 барэляў у дзень да 825 000 барэляў у дзень, а спажыванне знізіцца на 435 000 барэляў у дзень^[4]. Хоць попыт на нафту ў свеце падаў, падзенне попыту на рынках Кітая, найбольшага з 2008 года, выклікала саміт АПЕК у Вене 5 сакавіка. На саміце АПЕК пагадзілася скараціць здабычу нафты яшчэ на 1,5 мільёна барэляў у суткі на працягу другога квартала года (агульнае скарачэнне здабычы на ​​3,6 мільёна барэляў у суткі ў параўнанні з першапачатковым пагадненнем 2016 года), пры гэтым група павінна была перагледзець палітыку ў адносінах да 9 чэрвеня падчас іх наступнай сустрэчы^[5]. АПЕК заклікала Расію і іншых членаў АПЕК + выканаць рашэнне^[3]. 6 сакавіка Расія адхіліла запыт, азнаменаваўшы канчатак неафіцыйнага партнёрства, цэны на нафту ўпалі на 10% пасля аб’явы^[6][7].

У лютым 2020 года ЗША ўвялі санкцыі супраць найбуйнейшай расійскай нафтавай кампаніі «Раснафта»^[8]. Расія, магчыма, бачыла ў нафтавай вайне спосаб вырабіць зваротны ўдар па санкцыях ЗША, як сцвярджалі некаторыя СМІ^[9].

Ацэнкі цэнавай вайны

Пацверджана, што і расійскія, і саудаўскія афіцыйныя асобы адмаўлялі існаванне цэнавай вайны адзін супраць аднаго або любой іншай краіны. Прэс-сакратар прэзідэнта Расіі Дзмітрый Пяскоў заявіў, што новыя запланаваныя кантракты могуць быць рэалізаваны неадкладна, калі гэта неабходна^[10]. У ходзе перамоваў расійскія афіцыйныя асобы сцвярджалі, што нельга пачынаць скарачэнне, не ўсвядоміўшы ўплыў, які ўспышка віруса аказвае на цэны на нафту, і што існуючы дэфіцыт каля аднаго мільёна барэляў у дзень, выкліканы грамадзянскай вайной і двоеўладдзем у Лівіі, спрыяў кампенсацыі спаду попыту ў той час^[11].

Павел Сарокін з Мінэнерга Расіі сумняваўся, што скарачэнні спрацуюць, заявіўшы ў інтэрв’ю Reuters наступнае: «Змагацца з сітуацыяй падальнага попыту, калі дно невідавочна і незразумела, дзе яно знаходзіцца, мы не можам. Вельмі лёгка апынуцца ў сітуацыі замкнёнага круга, калі, зразаючы адзін раз, праз два тыдні ты атрымліваеш ... яшчэ горшую рэакцыю, таму што нафта спачатку адскоквае трохі, а затым зноў падае, таму што попыт працягвае падаць». Іншыя паведамленні пацвярджалі, што расійскі бок вылучыў прапанову падоўжыць бягучыя камбінаваныя скарачэнні АПЕК + на 1,7 мільёна барэляў у дзень на працягу па меншай меры 3 месяцаў, каб ацаніць рэальны ўплыў крызісу каранавіруса на попыт на нафту да новых скарачэнняў, пры гэтым АПЕК у канчатковым выніку адмаўлялася ад гэтага^[12].

Падзеі

8 сакавіка 2020 года Саудаўская Аравія абвясціла аб нечаканых цэнавых зніжках ад 6 да 8 долараў за барэль для спажыўцоў у Еўропе, Азіі і Злучаных Штатах. Гэта аб’ява выклікала свабоднае падзенне цаны на нафту і іншыя наступствы ў той дзень, калі нафта маркі Brent упала на 30 % (самае вялікае падзенне з часоў вайны ў Персідскім заліве)^[13][14]. West Texas Intermediate (WTI), гатунак сырой нафты, які выкарыстоўваецца ў якасці арыентыру пры цэнаўтварэнні на нафту, упаў на 20 %. 9 сакавіка сусветныя фондавыя рынкі паведамілі пра буйныя страты, збольшага з-за спалучэння цэнавай вайны і асцярог з нагоды ўспышкі COVID-19. Эфект адчуваўся і па-за нафты і на фондавых рынках; пасля абвяшчэння расійскі рубель упаў на 7 % да 4-гадовага мінімуму ў адносінах да долара ЗША^[15]. У наступныя дні пасля абвяшчэння цэны на нафту рынкі некалькі аднавіліся, цэны на нафту выраслі на 10 %, а большасць фондавых рынкаў аднавіліся на наступны дзень пасля «чорнага панядзелка»^[16][17]. 10 сакавіка Саудаўская Аравія аб’явіла, што павялічыць здабычу з 9,7 млн ​​барэляў у суткі да 12,3 млн, тады як Расія планавала павялічыць здабычу нафты на 300 000 барэляў у суткі^[18]. У той час вытворчая магутнасць Aramco складала ўсяго 12 мільёнаў барэляў у суткі, кампаніі было дадзена ўказанне павялічыць яе да 13 мільёнаў барэляў у суткі^[19].

Паколькі попыт працягваў рэзка падаць, цэны на нафту працягвалі зніжацца, дасягнуўшы 18-гадовага мінімуму 18 сакавіка, калі цана на Brent складала 24,72 долара за барэль, а цана на WTI — 20,48 долара за барэль^[20].

20 красавіка ф’ючарсны кантракт на амерыканскую лёгкую нафту WTI з пастаўкай у маі завяршыў гандлёвую сесію на адзнацы мінус 37,63 долара за бараль. Прычым літаральна за некалькі гадзін цана кантракту абвалілася амаль на $56. Упершыню ў гісторыі на рынку паўстала сітуацыя, калі прадаўцы нафты гатовыя даплачваць пакупнікам за яго куплю^[21].

Цэны на сыравіну на сусветных рынках у канцы красавіка падалі ў сувязі з асцярогамі з нагоды запаўнення нафтасховішчаў і непакоем за майскія ф’ючарсы^[22].

З 1 мая пачынае дзейнічала новае пагадненне АПЕК+, удзельнікі якога абавязаліся скараціць сутачную здабычу амаль на 10 мільёнаў бараляў.

6 чэрвеня краіны АПЕК+ дамовіліся аб працягу скарачэння здабычы нафты на амаль максімальным аб’ёме. Калі ў маі і чэрвені яна дасягала 9,7 мільёна барэляў у суткі, то ў ліпені склала 9,6 мільёна, а не 7,7 мільёна, як меркавалася раней. Такое рашэнне пазітыўна адбілася на нафтавых катыроўках. З пачатку таргоў 8 чэрвеня цана гатунку Brent даходзіла да 43,5 даляра за барэль, пасля чаго скарэктаваць да 43 долараў. У апошні раз сыравіна гандлявалася на такіх узроўнях роўна тры месяцы таму, 6 сакавіка, калі стала вядома пра разрыў здзелкі АПЕК+.

Неўзабаве Саудаўская Аравія адмяніла амаль усе зніжкі на нафту, якія прадаставіла кліентам у Еўропе і Азіі пасля пачатку цэнавай вайны з Расіяй. Як сведчыць прайс-ліст, павышэнне стала самым сур’ёзным за амаль два дзесяцігоддзі і ў першую чаргу кранула ліпеньскія пастаўкі ў Азію^[23].

Уплыў

У Саудаўскай Аравіі

Saudi Aramco абвясціла аб скарачэнні капітальных выдаткаў з запланаваных 35-40 млрд да 25-30 млрд долараў ЗША^[24]. Урад таксама павялічыў столь свайго доўгу з 30 да 50 працэнтаў ВУП, што абумоўлена як цэнамі на нафту, так і наступствамі пандэміі, і планавала скараціць свае выдаткі на 5 працэнтаў, паколькі чакалася, што дэфіцыт бюджэту павялічыцца з 6 да 9 працэнтаў^[25].

У Расіі

Расійскі ўрад першапачаткова прагназаваў, што ў 2020 годзе ён будзе мець прафіцыт бюджэту ў памеры 930 мільярдаў рублёў (11,4 мільярда долараў), але пасля пачатку цэнавай вайны заявіў, што чакае дэфіцыт. Рубель знізіўся больш чым на 30 працэнтаў у перыяд з пачатку 2020 гады па 18 сакавіка^[20].

На фондавых рынках

Да адкрыцця ў панядзелак ф’ючэрсны рынак Dow Jones Industrial Average знізіўся больш чым на 1300 пунктаў і ў выніку прыпыніў таргі з-за спалучэння засцярогаў COVID-19 і цэнавай вайны на нафту^[26]. У панядзелак, 9 сакавіка 2020 года, на сусветных фондавых рынках адбылося значнае зніжэнне з-за спалучэння панікі з нагоды пандэміі каранавіруса і цэнавай вайны паміж Саудаўскай Аравіяй і Расіяй. Індэкс Dow Jones знізіўся больш чым на 7%, або на 2000 пунктаў, перавысіўшы прагноз рынку ф’ючэрсаў і стаўшы найбуйнейшым падзеннем у сваёй гісторыі^[27]. Іншыя фондавыя рынкі таксама пацярпелі: S&P 500 скараціўся на 7,6%, а NASDAQ Composite — на 7,2%. Італьянскі FTSE MIB пацярпеў найбольшае падзенне ў працэнтах, пры гэтым індэкс упаў на 11%.^[28] У Злучаных Штатах падзенне выклікала спрацоўванне аўтаматычных выключальнікаў, прызначаных для прадухілення збояў на фондавым рынку, што прывяло да 15-хвілінным паўзам у гандлі^[29].

Іншыя вытворцы

У адказ на падзенне цэнаў некалькі вытворцаў нафты ў Паўночнай Амерыцы спынілі бурэнне новых свідравін^[30]. Вытворцам сланцавай нафты ў Паўночнай Амерыцы, як правіла, патрабуецца, каб цэны на нафту перавышалі 40 долараў за барэль для падтрымання здабычы, і чакалася, што скарачэнне новых радовішчаў звядзе на нішто чаканы рост здабычы нафты ў ЗША^[31]. Пры цане 35 за барэль сырой нафты толькі 16 вытворцаў сланца маглі б працаваць з новымі свідравінамі з выгадай, і большасць вытворцаў чакалі, што цана за барэль складзе 55-65 долараў у 2020 годзе^[32]. Кансалтынгавая кампанія Wood Mackenzie падлічыла, што пры цане на Brent у 25 долараў за барэль 10% здабычы нафты ў свеце не змогуць пакрыць яе базавыя эксплуатацыйныя выдаткі, асабліва такія вытворцы цяжкай нафты, як Венесуэла або Мексіка^[33]. Прагнозы Упраўлення энергетычнай інфармацыі ЗША паказвалі, што здабыча сырой нафты ў ЗША знізіцца з 13,2 млн барэляў у суткі ў маі 2020 года да 12,8 млн барэляў у суткі ў снежні 2020 года з-за цэнавай вайны, а затым скароціцца да 12,7 млн ​​барэляў у суткі ў 2021 годзе^[34].

Іракскія і кувейцкі вытворцы нафты таксама абвясцілі аб цэнавых зніжках сваім пакупнікам, хоць зніжка Ірака была ніжэй, чым у Саудаўскай Аравіі^[35]. Аб’яднаныя Арабскія Эміраты таксама абвясцілі аб павелічэнні здабычы да 4 мільёнаў барэляў у дзень, што перавышае разліковую прадукцыйнасць краіны ў 3,5 мільёна барэляў у суткі^[36].

Нарвегія, найбуйнейшы экспарцёраў нафты ў Еўропе, зафіксавала падзенне сваёй валюты да гістарычнага мінімуму ў адносінах да еўра, калі Нарвежскі цэнтральны банк упершыню за два дзесяцігоддзі рыхтаваў валютную інтэрвенцыю^[37]. Нігерыйская найра таксама зафіксавала значнае зніжэнне свайго курсу ў адносінах да долара, у той час як фондавы рынак краіны і цэны на аблігацыі ўпалі^[38].

Гл. таксама

• Абвал фондавага рынку (2020)
• Сацыяльна-эканамічныя наступствы пандэміі COVID-19
• Расійска-саудаўскія адносіны

Заўвагі

1. Business. Oil crashes by most since 1991 as Saudi Arabia launches price war (нявызн.). CNN. Праверана 10 сакавіка 2020.
2. Oil Prices, Stocks Plunge After Saudi Arabia Stuns World With Massive Discounts (англ.). NPR.org. Праверана 10 сакавіка 2020.
3. OPEC and how it has dealt with oil price crashes (нявызн.). Reuters (12 сакавіка 2020). Праверана 12 сакавіка 2020.
4. IEA: Oil Demand To Fall For First Time In A Decade (англ.). OilPrice.com. Праверана 10 сакавіка 2020.
5. Ellyatt. Oil drops as OPEC agrees on massive oil supply cut to offset virus impact; awaits Russia's approval (англ.). CNBC (5 сакавіка 2020). Праверана 10 сакавіка 2020.
6. "Oil plunges 10% after Opec deal collapses". BBC News(англ.). 2020-03-06. Праверана 2020-03-10.
7. Reed, Stanley (2020-03-06). "Oil Prices Nose-Dive as OPEC and Russia Fail to Reach a Deal". The New York Times(англ.). ISSN 0362-4331. Праверана 2020-03-11.
8. "Russia Takes Aim at U.S. Shale Oil Producers". The Wall Street Journal. 2020-03-13.
9. "What's behind Saudi Arabia's oil price war with Russia?". Al-Jazeera. 2020-03-15. Архівавана з арыгінала 8 ліпеня 2020. Праверана 13 красавіка 2020.
10. Russia says there is no oil price war with Saudi Arabia (нявызн.). Праверана 19 сакавіка 2020.
11. OPEC Tries to Head Off Oil Glut as Coronavirus Saps Demand (нявызн.). Праверана 19 сакавіка 2020.
12. Exclusive: Russia to OPEC - deeper oil cuts won't work (нявызн.). Reuters. Праверана 19 сакавіка 2020.
13. Bostock. Oil is down 21% after its biggest drop in decades following Saudi price cuts that sparked a race to the bottom with Russia (нявызн.). Business Insider. Праверана 10 сакавіка 2020.
14. Bloomberg - Are you a robot? (нявызн.). bloomberg.com. Праверана 11 сакавіка 2020.
15. Ruble Tumbles, U.S. Shares Plunge After OPEC-Russia Deal Collapse (англ.). RadioFreeEurope/RadioLiberty. Праверана 11 сакавіка 2020.
16. "Markets start to bounce back after steep losses". BBC News(англ.). 2020-03-10. Праверана 2020-03-10.
17. Stevens. Oil jumps more than 10% one day after sharpest decline since 1991, amid hopes for continued OPEC talks (англ.). CNBC (9 сакавіка 2020). Праверана 10 сакавіка 2020.
18. Ambrose, Jillian (2020-03-11). "Saudi Arabia steps up oil price war with big production increase". The Guardian. Праверана 2020-03-12.
19. Raval, Anjli (2020-03-16). "Saudi Aramco doubles down on output hike as price war intensifies". Financial Times. Праверана 2020-03-22.
20. Sheppard, David (2020-03-18). "Oil prices hit lowest level in 17 years as demand plunges". Financial Times. Праверана 2020-03-22.
21. zviazda.by
22. nashaniva.by
23. Саудовская Аравия отменила нефтяную войну с Россией
24. Gosden, Emily (2020-03-16). "Saudi Aramco cuts spending as oil price war rages on". The Times(англ.). Праверана 2020-03-16.
25. Al Omran, Ahmed (2020-03-20). "Saudi Arabia to double debt in virus and low oil price fight". Financial Times. Праверана 2020-03-22.
26. MarketWatch. Dow futures fall maximum amount allowed, poised to plunge 1,300 points at the open as oil prices deliver a punishing blow to Wall Street (англ.). MarketWatch. Праверана 11 сакавіка 2020.
27. Dow closes with decline of 2,000 points, almost ending 11-year bull market (англ.). NBC News. Праверана 10 сакавіка 2020.
28. Coronavirus has now spread to every EU country and Ireland has canceled the St Patrick’s Day parade (нявызн.). MarketWatch (9 сакавіка 2020). Праверана 12 сакавіка 2020.
29. Bloom. The market triggered a 'circuit breaker' that kept stocks from falling through the floor. Here's what you need to know (англ.). CNBC (9 сакавіка 2020). Праверана 10 сакавіка 2020.
30. "Oil price war sends US shale producers into survival mode". Al Jazeera. 2020-03-10. Праверана 2020-03-12.
31. "The oil price war is a nightmare for US shale producers". Al Jazeera. 2020-03-09. Праверана 2020-03-12.
32. "Few U.S. shale firms can withstand prolonged oil price war". Reuters(англ.). 2020-03-16. Архівавана з арыгінала 12 чэрвеня 2020. Праверана 2020-03-22.
33. Raval, Anjli (2020-03-22). "A tenth of oil production may become uneconomic". Financial Times. Праверана 2020-03-22.
34. Short-Term Energy Outlook - U.S. Energy Information Administration (EIA) (нявызн.). www.eia.gov. Праверана 16 сакавіка 2020.
35. "Iraq, Kuwait Follow in Saudi Footsteps on Oil-Price Curbs". Bloomberg. 2020-03-11. Праверана 2020-03-12.
36. Bromels, John (2020-03-11). "Oil Prices Drop Again After Saudi Arabia, UAE Vow to Further Boost Production". The Motley Fool. Праверана 2020-03-12.
37. "Norway Warns It May Intervene to Stop Historic Krone Slump". Bloomberg(англ.). 2020-03-18. Праверана 2020-03-22.
38. Smith, Elliot (2020-03-13). "Africa's largest economy braces for big hit as oil prices plummet". CNBC(англ.). Праверана 2020-03-22.