Родэрык Імпі Мурчысан

Радэрык Імпі Мурчысан (Мэрчысан)
англ.: Roderick Impey Murchison
Сэр Радэрык Мурчысан
Дата нараджэння	19 лютага 1792(1792-02-19)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Рос і Кромарці^[d], Хайленд, Шатландыя, Каралеўства Вялікабрытанія
Дата смерці	22 кастрычніка 1871(1871-10-22)[1][2]^[…] (79 гадоў)
Месца смерці	Лондан
Месца пахавання	Бромптанскія могілкі^[d][3]
Грамадзянства	Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Бацька	Kenneth Murchison of Tarradall^[d][4]
Маці	Barbara Mackenzie^[d][4]
Жонка	Charlotte Murchison^[d][5]
Род дзейнасці	батанік, палеантолаг, геолаг, ваенны, энтамолаг, пісьменнік
Навуковая сфера	геалогія
Месца працы	Geological Society of London^[d] Эдынбургскі ўніверсітэт
Альма-матар	Дарэмская школа^[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства[6] Леапальдзіна Шведская каралеўская акадэмія навук Французская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Расійская акадэмія навук Пецярбургская акадэмія навук Ірландская каралеўская акадэмія^[d] Венгерская акадэмія навук Дацкая каралеўская акадэмія навук^[d] Geological Society of London^[d] Каралеўскае геаграфічнае таварыства Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Эдынбургскае каралеўскае таварыства Амерыканскае антыкварнае таварыства^[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША Турынская акадэмія навук^[d][7]
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] Founder’s Medal^[d] (1871) ганаровы доктар Венскага ўніверсітэта^[d] член Каралеўскага таварыства Эдынбурга^[d] Член Лінееўскага таварыства^[d] член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук Makdougall Brisbane Prize^[d] (1859) медаль Уоластана^[d] (1864) Silver Medal of the Zoological Society of London^[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сістэматык жывой прыроды
Аўтар найменняў шэрага батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Murch.». Персанальная старонка на сайце IPNI

Сэр Родэрык Імпі Мурчысан (англ.: Roderick Impey Murchison; 19 лютага 1792 — 22 кастрычніка 1871) — вядомы шатландскі геолаг, які ўпершыню апісаў і даследаваў сілурыйскі, дэвонскі і пермскі геалагічныя перыяды.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Тарадэйле, Шатландыя. Наведваў сярэднюю школу ў Дарэме, затым ваенны каледж у Грэйт Марлоў для падрыхтоўкі да войска. У 1808 ён высадзіўся з Артурам Уэлінгтанам ў Галісіі і ўдзельнічаў у бітвах пры Ролісе і Вімейру. Затым пад камандаваннем сэра Джона Мура ён прыняў удзел у адступленні да Ла-Каруньі і фінальнай бітве. У 1815 годзе, пасля васьмі гадоў службы, ён выйшаў у адстаўку і ажаніўся з Шарлотай Х'юганін, дачкой генерала Х'юганіна. Яны правялі два гады ў кантынентальнай Еўропе. У 1818 годзе яны пасяліліся ў Англіі, і Мурчысан пазнаёміўся з Гемфры Дэві, які пераканаў яго заняцца геалогіяй. Ён уступіў у Лонданскае геалагічнае таварыства і неўзабаве праявіў сябе як адзін з найбольш актыўных яго членаў. Сярод яго калег былі Адам Седжвік, Уільям Конібер, Уільям Бакленд, Уільям Фітан і Чарлз Лаель. Даследуючы разам з жонкай геалогію поўдня Англіі, ён звярнуў асаблівую ўвагу на скалы паўночнага захаду Сэсекса і прылеглых Хэмпшыра і Сурэя, пра якія, з дапамогай Фітана, ён напісаў сваю першую навуковую працу. Звярнуўшы ўвагу на геалогію кантынента, ён разам з Лаелем даследаваў вулканічную вобласць Аверні, часткі паўднёвай Францыі, паўночнай Італіі, Ціроля і Швейцарыі. У супрацоўніцтве з Седжвікам, ён заняўся вывучэннем геалагічнай структуры Альпаў. У 1835 годзе на аснове даследавання выкапняў на мяжы Англіі і Уэльса вылучыў самастойны перыяд, названы сілурыйскім. У 1839 годзе сумесна з А. Седжвікам вылучыў дэвонскі перыяд.

Кратар Мурчысан на Месяцы і некалькі геаграфічных аб'ектаў на Зямлі названы ў гонар Мурчысана.

Зноскі

1. Sir Roderick Impey Murchison // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
2. Charles Roderick Impey Murchison // Biographies of the Entomologists of the World — Senckenberg German Entomological Institute. Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q57831640"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q472839"></a>
3. Find a Grave — 1996. Праверана 16 чэрвеня 2024.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
4. Lundy D. R. The Peerage
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
5. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
6. http://www.lordbyron.org/persRec.php?choose=Correspondence&selectPerson=RoMurch1871
7. www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>

Спасылкі

• Мурчисон Родерик-Импей // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Профіль Радэрыка Імпі Мурчысана на афіцыйным сайце РАН