Рудальф Арчыбальд Райс

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Райс.
Рудальф Арчыбальд Райс
Дата нараджэння 8 ліпеня 1875(1875-07-08)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 7 жніўня 1929(1929-08-07)[1] (54 гады)
Месца смерці
Грамадзянства
Род дзейнасці выкладчык універсітэта, публіцыст, крымінолаг
Навуковая сфера хімія
Месца працы
Навуковая ступень доктар хімічных навук
Альма-матар
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рудальф (Родальф) Арчыбальд Райс (ням.: Rudolf Archibald Reiss; 8 ліпеня 1875, Гаўзах, Вялікае Герцагства Бадэн, Германская імперыя (цяпер зямля Бадэн-Вюртэмберг, Германія) — 8 жніўня 1929, Бялград, Каралеўства Югаславія) — нямецкі і швейцарскі крыміналіст і судовы эксперт. Педагог, прафесар. Доктар хіміі (з 1898). Фатограф. Адзін з заснавальнікаў крыміналістыкі.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]
Помнік Р. А. Райсу ў Бялградзе

Сын вінароба. З 1893 па 1897 вучыўся на факультэце прыродазнаўчых навук у Лазанскім універсітэце (Швейцарыя). У 1898 абараніў доктарскую дысертацыю па хіміі на тэму: «L'action des persulfates alcalins». Тады ж заняўся фатаграфіяй. У 1901 натуралізаваўся ў Швейцарыі.

У 1899—1901 гадах кіраваў фатаграфічнай дзейнасцю ўніверсітэта ў Лазане, у 1902—1906 гадах — выкладчык фатаграфічнай справы ва ўніверсітэце.

Адначасова працаваў з прафесарам Буржы ў шпіталі швейцарскага кантона Во, дзе стварыў першае рэнтгенаўскае аддзяленне. Тады ж стаў вучнем Альфонса Берцільёна, яго паплечнікам і паслядоўнікам. З 1901 — галоўны рэдактар часопіса «Revue suisse de photographie».

У 1902 упершыню ва ўніверсітэце ўвёў курс лекцый «Судовая фатаграфія». З 1906 — экстраардынарны прафесар крыміналістыкі Лазанскага ўніверсітэта, у якім узначальваў крымінальнае аддзяленне на юрыдычным факультэце.

Займаўся крыміналістыкай і судова-экспертнай дзейнасцю. У 1908 стварыў пры Лазанскім універсітэце Інстытут крыміналістыкі (Institut de police scientifique), які існуе дагэтуль. У сувязі з гэтым універсітэт пачаў рыхтаваць дыпламаваных крыміналістаў («Diplome de police scientifique»). У Інстытуце праходзілі стажыроўку крыміналісты з Расійскай імперыі, Румыніі, Сербіі, Грэцыі, Люксембурга і Бразіліі. У маі 1912 быў запрошаны ў Расійскую імперыю для чытання ў Пецярбургу шэрагу лекцый для працаўнікоў ваенна-судовага ведамства і слухачоў Аляксандраўскай ваенна-юрыдычнай акадэміі.

Падчас Першай сусветнай вайны, у 1914—1915 па запрашэнні ўрада Сербіі займаўся расследаваннем злачынстваў аўстра-венгерскай, нямецкай і балгарскай арміі ў дачыненні да мірных жыхароў, але ў Балгарыі вынікі расследавання Райса адхіляюцца на падставе таго, што ён не фатаграфаваў ахвяраў «балгарскіх зверстваў», робячы іх для аўстра-венгерскіх і нямецкіх — больш таго, што ён быў адным з першапраходцаў судовай фатаграфіі і той факт, што падчас вайны ён ваяваў у шэрагах сербскай арміі, ставіць пад сумнеў яго бесстароннасць як эксперта.[4] Праз швейцарскую прэсу паведаміў свету пра ваенныя злачынствы, здзейсненыя ў Сербіі.

У 1915 годзе ўступіў у сербскую армію, суправаджаў яе падчас адступлення праз Албанію, вярнуўся з ёй, апошнія дні вайны правёў у Бялградзе. Быў вядомы як вялікі сябар Сербіі і сербскага народа, пасля заканчэння вайны жыў у Сербіі.

Быў членам дэлегацыі югаслаўскага ўрада — экспертам з боку ўрада Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў на мірнай канферэнцыі ў Парыжы (1919).

Зрабіў значны ўнёсак ва ўдасканаленне сістэмы славеснага партрэта (агляд і ідэнтыфікацыю асобы).

Выбраныя працы

[правіць | правіць зыходнік]
  • «Судовая фатаграфія» (1903),
  • «Славесны партрэт» (1905, 1914),
  • «Навуковая тэхніка расследавання злачынстваў» (1911),
  • «Крадзяжы і забойствы» (1911),
  • «Contribution a la reorganisation de la police» (1914),
  • «Чуjте Срби! Чуваjте се себе!» (1928).

Узнагароды

[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б Deutsche Nationalbibliothek Record #119088320 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  3. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #119088320 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
  4. ↑ СРЪБСКИЯТ СЛУГА И НЬОЙСКИ ФАЛШИФИКАТОР РУДОЛФ АРЧИБАЛД РАЙС

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Юридична енциклопедія: В 6 т. /Редкол.: Ю70 Ю. С. Шемшученко (голова редкол.) та ін. — К.: «Укр. енцикл.», 1998. ISBN 966-7492-00-1 (укр.)

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]