Сяргей Мікітавіч Мергелян

Сяргей Мікітавіч Мергелян
арм.: Սերգեյ Մերգելյան
Дата нараджэння 19 мая 1928(1928-05-19)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 20 жніўня 2008(2008-08-20)[3] (80 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці матэматык, навуковы работнік
Навуковая сфера матэматычны аналіз, тэорыя функцый[d], тэорыя набліжэнняў[d] і матэматыка
Месца працы
Навуковая ступень доктар фізіка-матэматычных навук[2] (1949)
Навуковае званне
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Мсціслаў Усеваладавіч Келдыш і Artashes Laparitovich Shahinyan[d]
Партыя
Член у
  • Акадэмія навук СССР[d]
Узнагароды
ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга ордэн Святога Месропа Маштоца
Сталінская прэмія
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сяргей Мікітавіч Мергеля́н (арм.: Սերգեյ Մերգելյան; 1928 — 2008) — армянскі савецкі матэматык[6], член-карэспандэнт АН СССР (з 1953 года, з 1991 года — РАН), сапраўдны член АН Армянскай ССР (з 1956 года, з 1993 года — НАН РА).

Лаўрэат Сталінскай прэміі (1952), кавалер ордэны Святога Месропа Маштоца (2008). Наймалодшы доктар навук у гісторыі СССР (ступень прысуджана на абароне кандыдацкай дысертацыі ва ўзросце 20 гадоў)[7], наймалодшы член-карэспандэнт АН СССР (званне прысвоена ва ўзросце 24 гадоў)[7].

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Сяргей Мергелян нарадзіўся 19 мая 1928 года ў Сімферопалі ў армянскай сям'і[8]. Прозвішча «Мергелаў», дадзенае пры нараджэнні, была зменена з патрыятычных меркаванняў на «Мергелян» самім матэматыкам перад падарожжам у Маскву[7].

С. М. Мергелян і А. В. Петрасян з акадэмікам Глушковым у Вылічальным цэнтры АН Армянскай ССР.

Скончыў Ерэванскі ўніверсітэт у 1947 годзе. У 1945—1957 працаваў у Ерэванскім універсітэце, у 1954—1958 і 1964—1968 — у МДУ імя М. В. Ламаносава; у 1956—1960 дырэктар навукова-даследчыцкага інстытута матэматычных машын і Вылічальнага цэнтра АН Армянскай ССР. У 1971—1974 С. М. Мергелян — віцэ-прэзідэнт АН Армянскай ССР.

Дэпутат ВС Армянскай ССР 5-га і 8-га скліканняў. У 1955 годзе падпісаў «Ліст трохсот».

У пачатку 1950-х Мергелян заснаваў у Ерэване НДІ матэматычных машын (ЕрНДІММ) і вылічальны цэнтр, а ў 1956 годзе — узначаліў яго. У 1960-х—1970-х гадах заснаваў і ўзначаліў аддзел комплекснага аналізу Матэматычнага інстытута ім. В. А. Сцяклова АН СССР, адначасна з'яўляючыся намеснікам акадэміка-сакратара Аддзяленні матэматыкі АН СССР.

У 1982—1986 гадах быў рэктарам Кіраваканскага педінстытута.

У 1990 г. выехаў выкладаць у Корнэлскі ўніверсітэт, дзе працаваў да 1993 года. Вярнуўся ў Маскву, але ў 1996 г. выехаў у ЗША, дзе да канца жыцці жыў у сям'і сына.

Да 80-годдзя матэматыка генеральны консул Арменіі ў ЗША ўручыў навукоўцу Ордэн Святога Месропа Маштоца і зачытаў ліст прэзідэнта Арменіі Сержа Саргсяна[9].

Памёр 20 жніўня 2008 года. Па жаданні памерлага яго пыл быў перавезены ў Маскву і пахаваны на Новадзявочых могілках каля маці і жонкі[10].

Навуковая праца

[правіць | правіць зыходнік]

Асноўныя працы Мергеляна — тэарэма функцый комплекснага зменнага, тэорыя апраксімацыі, патэнцыялу і гарманічных функцый. У 1951 годзе ён вырашыў заданне пра набліжэнне бесперапынных функцый паліномамі, а неўзабаве — апраксімацыйную праблему Бернштэйна.

Узнагароды і прэміі

[правіць | правіць зыходнік]
  • Сталінская прэмія другой ступені (1952) — за працы па канструктыўнай тэорыі функцый, завершаныя артыкулам «Некаторыя пытанні канструктыўнай тэорыі функцый», апублікаванай у «Працах Матэматычнага інстытута імя В. А. Сцяклова Акадэміі навук СССР» (1951)

Зноскі

  1. ↑ Мергелян Сергей Никитович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  2. ↑ а б в г д Армянская савецкая энцыклапедыя / пад рэд. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  3. ↑ http://www.panorama.am/am/news/2008/08/22/mergelyan/1306310
  4. ↑ Мергелян Сергей Никитович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  5. ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
  6. ↑ Peter L. Duren, Richard Askey, Uta C. Merzbach, Harold M. Edwards. A Century of mathematics in America. — AMS Bookstore, 1989. — Т. 3. — С. 416. — 675 с. — ISBN 9780821801369.
  7. ↑ а б в Григор Апоян. Эссе о математике и не только о нём
  8. ↑ Армяне. Uz Архівавана 19 лютага 2010.
  9. ↑ Официальный сайт президента Республики Армения
  10. ↑ Новодевичье кладбище / Мергелян Сергей Никитович

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]