Тэадор Сведберг

Тэадор Сведберг
шведск.: Theodor Svedberg
Дата нараджэння	30 жніўня 1884(1884-08-30)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Валба^[d], Швецыя
Дата смерці	25 лютага 1971(1971-02-25)[3][4]^[…] (86 гадоў)
Месца смерці	Эрэбру, камуна Эрэбу, лен Эрэбру, Швецыя
Грамадзянства	Швецыя
Жонка	Андрэа Андрэен^[d]
Дзеці	Эліяс Сведберг^[d] і Hillevi Svedberg^[d]
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта, дзеяч мастацтваў
Навуковая сфера	біяхімія
Месца працы	Упсальскі ўніверсітэт
Альма-матар	Упсальскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Oskar Widman^[d][5] і Carl Benedicks^[d][5]
Вядомыя вучні	Арнэ Вільгельм Каўрын Тыселіус
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна Шведская каралеўская акадэмія навук Акадэмія навук СССР^[d] Каралеўскае фізіяграфічнае таварыства ў Лундзе^[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Амерыканскае філасофскае таварыства[6] Нацыянальная акадэмія навук ЗША Q125750015?
Узнагароды	Björkén Prize^[d] (1926) медаль Франкліна^[d] (1949) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (15 чэрвеня 1944) doctor honoris causa from the University of Paris^[d] (2 снежня 1950)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тэадор Сведберг (шведск.: Theodor Svedberg; 30 жніўня 1884, Вальбу — 26 лютага 1971, Копарберг) — шведскі фізіка-хімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі ў 1926 годзе за яго працу па дысперсным сістэмам.

Біяграфія

У 1907 годзе скончыў Упсальскі ўніверсітэт і працаваў там жа (з 1921 года прафесар). З 1949 года дырэктар інстытута ядзернай хіміі (Інстытут Г. Вернера) у г. Упсала.

Аўтар навуковых прац пераважна па калоіднай хіміі, электрафарэзе, фізікахіміі бялкоў.

Эксперыментальна пацвердзіў (1906) распрацаваную А. Эйнштэйнам і М. Смалухоўскім тэорыю броўнаўскага руху. даказаў рэальнасць існавання малекул.

Прапанаваў метад ультрацэнтрыфугавання для выдалення калоідных часціц з раствораў (1919), у т.л. для седыментацыі бялкоў.

Стварыў першую аналітычную ультрыцэнтрыфугу, якая забяспечвала паскарэнне 5×10³×g (1923).

Вызначыў малекулярную масу і форму малекул бялкоў (1926).

Член Шведскай АН (1912), замежны член АН СССР (1966).

Быў жанаты з Андрэа Андрэен (1888—1972), дзеячкай міжнароднага жаночага дэмакратычнага руху, лаўрэаткай Міжнароднай Сталінскай прэміі «За ўмацаванне міру паміж народамі» (1953).

Навуковыя працы

• Die Existenz der Moleküle, Lpz., 1912
• Colloid chemistry, N. Y., 1924

Зноскі

1. The Svedberg // Нацыянальны музей Швецыі — 1792. Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q842858"></a>
2. Theodor (The) Svedberg // Brockhaus Enzyklopädie
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
3. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/575982/Theodor-HE-Svedberg
4. The Svedberg // Store norske leksikon — 1978. — ISSN 2464-1480
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q746368"></a>
5. The Academic Family Tree — 2005.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21585670"></a>
6. NNDB — 2002.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>

Літаратура

• Сведберг Тэадор // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 248. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.)
• Профіль Теадора Сведберга на афіцыйным сайце РАН