Уладзімір Прэлаг

Уладзімір Прэлаг
басн.: Vladimir Prelog
Дата нараджэння	23 ліпеня 1906(1906-07-23)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Сараева, Austro-Hungarian rule in Bosnia and Herzegovina^[d], Аўстра-Венгрыя[3]
Дата смерці	7 студзеня 1998(1998-01-07)[1][2]^[…] (91 год)
Месца смерці	Цюрых, Цюрых^[d], кантон Цюрых, Швейцарыя
Месца пахавання	Мірагай^[d]
Грамадзянства	Аўстра-Венгрыя  Каралеўства Югаславія  Швейцарыя
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта, інжынер
Навуковая сфера	арганічная хімія і біяхімія
Месца працы	Faculty of Pharmacy and Biochemistry^[d][4] Швейцарская вышэйшая тэхнічная школа Цюрыха
Альма-матар	III Gymnasium Osijek^[d][5] Чэшскі тэхнічны ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Эміль Вотачак^[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна[6] Сербская акадэмія навук і мастацтваў (7 студзеня 1998) Расійская акадэмія навук Акадэмія навук СССР^[d] Славенская акадэмія навук і мастацтваў Нацыянальная акадэмія навук ЗША Папская акадэмія навук[7] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Французская акадэмія навук Харвацкая акадэмія навук і мастацтваў
Узнагароды	August Wilhelm von Hofmann Medal^[d] (1967) прэмія Марселя Бенуа^[d] (1964) Прэмія стагоддзя^[d] (1949) медаль Дэві^[d] (1967) ганаровы доктар Заграбскага ўніверсітэта^[d] honorary doctorate of the Weizmann Institute of Science^[d] honorary citizen of Sarajevo^[d] honorary citizen of Osijek^[d] (1994) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (3 мая 1962) Roger Adams Award in Organic Chemistry^[d] (1969) Paracelsus Prize^[d] (1976) Robert Robinson Award^[d] (1968) doctor honoris causa from the University of Paris^[d] (1963)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уладзімір Прэлаг (басн.: Vladimir Prelog; 23 ліпеня 1906, Сараева, Боснія — 7 студзеня 1998, Цюрых) — швейцарскі хімік-арганік.

Біяграфія

Пасля заканчэння хімічнага факультэта Чэшскага тэхнічнага ўніверсітэта ў 1928 годзе (цяпер Вышэйшая школа хімічнай тэхналогіі) працаваў у Празе ў Лабараторыі сінтэзу тонкіх хімічных рэчываў. У 1935 вярнуўся ў Югаславію, дзе выкладаў арганічную хімію ў Заграбскім універсітэце. У 1941 пасля акупацыі Югаславіі фашысцкімі войскамі Прэлаг пераехаў у Швейцарыю. Працаваў у Канфедэратыўнай вышэйшай тэхнічнай школе ў Цюрыху; там у 1957 прыняў ад Л. Ружычка яго Лабараторыю арганічнай хіміі — адзін з буйных цэнтраў вывучэння хіміі прыродных злучэнняў і фізіялагічна актыўных рэчываў.

Асноўныя працы

Уладзіміру Прэлагу належаць працы па стэрэахіміі і распрацоўцы сучасных метадаў даследавання складаных арганічных злучэнняў, у тым ліку шэрагу практычна важных антыбіётыкаў.

Нобелеўская прэмія

Нобелеўская прэмія па хіміі (1975) за даследаванні ў галіне стэрэахіміі арганічных малекул і рэакцый.

Зноскі

1. Vladimir Prelog // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
2. Vladimir Prelog // Brockhaus Enzyklopädie
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
3. Прелог Владимир // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
4. Farmaceutsko-biokemijski fakultet Sveučilište u Zagrebu - 140 godina povijesti Fakulteta Праверана 10 лістапада 2024.
5. https://www.jutarnji.hr/zivot/jedina-gimnazija-na-svijetu-koja-ima-dva-nobelovca-i-cak-37-akademika-nalazi-se-u-hrvatskoj-6656277 Праверана 1 кастрычніка 2024.
6. https://www.leopoldina.org/fileadmin/redaktion/Mitglieder/CV_Prelog_Vladimir_D.pdf
7. www.pas.va
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q106982426"></a>

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.)
• Профіль Уладзіміра Прэлага на афіцыйным сайце РАН