Халід Шэйх Махамед | |
---|---|
араб. خالد شيخ محمد | |
Род дзейнасці | тэрарыст |
Дата нараджэння | 1 сакавіка 1964[1] (60 гадоў) |
Месца нараджэння | |
Грамадзянства | |
Веравызнанне | іслам |
Альма-матар | |
Член у | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Халід Шэйх Махамед (араб. خالد شيخ محمد, нар. 14 красавіка 1965) — адзін з арганізатараў тэрарыстычнага акту 11 верасня 2001 года.
Па паходжанні пакістанскі белудж, правёў дзяцінства ў Кувейце.
У 1986 годзе скончыў сельскагаспадарчы і тэхналагічны ўніверсітэт штата Паўночная Караліна, ЗША, па спецыяльнасці «машынабудаванне».
Пасля заканчэння ўніверсітэта Махамед удзельнічаў у вайне ў Афганістане на баку маджахедаў. Затым ён жыў у Пакістане і Катары, дзе стаў супрацоўнічаць з тэрарыстычнымі групамі[3].
Да свайго арышту ў 2003 годзе ў Пакістане афіцыйна працаваў інжынерам у Міністэрстве электраэнергетыкі і водазабеспячэння Катара, прычым у замежныя камандзіроўкі, дзе займаўся падрыхтоўкай тэрактаў, ён ездзіў за кошт дзяржустановы, у якой працаваў[4].
Яго вінавацілі ў датычнасці да выбухаў у Сусветным гандлёвым цэнтры ў Нью-Ёрку ў 1993 годзе (Халід Шэйх Махамед з’яўляецца дзядзькам Рамзі Юзафа, асуджанага за гэты напад). У 1996 годзе мужчына быў таксама абвінавачаны ў падрыхтоўцы тэракту на Філіпінах, падчас якога тэрарысты рыхтаваліся ўзарваць 12 амерыканскіх лайнераў. Яго таксама звязвалі з нападам 12 кастрычніка 2000 года на амерыканскі эсмінец USS Cole. Таксама ён спрабаваў трапіць у Чэчню да Хатаба, але не змог гэтага зрабіць. Сам Махамед у інтэрв’ю карэспандэнту тэлекампаніі «Аль-Джазіра» ў верасні 2002 назваў сябе кіраўніком ваеннага камітэта «Аль-Каіды». У гэтым інтэрв’ю ён заявіў, што прысутнічаў на сустрэчы кіраўніцтва арганізацыі, на якой прымалася рашэнне аб правядзенні тэрактаў 11 верасня 2001 года ў ЗША. ФБР прызначыла ўзнагароду ў 25 мільёнаў долараў за любую інфармацыю, якая прывядзе да зловы баевіка[3][5][6].
Халід Шэйх Махамед таксама прызнаўся, што асабіста адцяў галаву ў 2002 годзе ў Пакістане амерыканскага журналіста Дэніэла Перла[7].
Махамед быў затрыманы 1 сакавіка 2003 года ў ходзе сумеснай аперацыі амерыканскіх спецслужбаў і Міжведамаснай разведкі Пакістана ў горадзе Равалпіндзі, размешчаным недалёка ад Ісламабада[3][8].
Пасля арышту Махамед спачатку ўтрымліваўся ў сакрэтнай турме ЦРУ на тэрыторыі Польшчы, дзе пацярпеў ад жорсткіх допытаў: яго пазбаўлялі сну і ўжывалі метад, вядомы як імітацыя ўтаплення. Такіх эпізодаў было 183. Паводле яго слоў, пад катаваннямі ён у нейкі момант сказаў аператыўнікам «тое, што, як яму здавалася, яны хацелі пачуць». Гэта прывяло да арышту дваіх невінаватых людзей. Пасля таго, як турма ЦРУ ў Польшчы была зачынена, Махамеда перавезлі ў Бухарэст. Новая турма адрознівалася больш мяккімі ўмовамі ўтрымання. З 2006 года Махамед змяшчаўся ў Гуантанама. Падчас допыту ў 2007 годзе ён прызнаўся, што сапраўды быў арганізатарам тэракту 11 верасня[8][9][10].
У маі 2012 года на ваеннай базе Гуантанама пачаўся суд над Халідам Шэйхам Махамедам, якога ўлады ЗША лічаць галоўным арганізатарам тэрактаў 11 верасня 2001 года, і чатырма яго меркаванымі саўдзельнікамі. Усе яны паўсталі перад ваенным судом. Па гэтай справе былі праведзены дзясяткі дасудовых слуханняў, але складаны працэсуальны характар разбору ў спалучэнні з матэрыяльна-тэхнічнымі праблемамі прывёў да шматразовых затрымак. У ліпені 2019 года The Wall Street Journal паведаміў, што Махамед гатовы пацвердзіць інфармацыю аб дачыненні Саудаўскай Аравіі да тэрактаў 11 верасня. У абмен на гэта ён просіць улады ЗША не патрабаваць для яго смяротнага пакарання. У жніўні таго ж года датай пачатку разгляду справы аб тэрактах па сутнасці была прызначана 11 студзеня 2021 года[11]. Аднак у верасні 2021 года старшыня суда заявіў, што трыбунал пачнецца не раней, чым праз год[12].
У 2015 годзе Махамед напісаў ліст Бараку Абаму, у якім назваў амерыканскага лідара «галавой змяі», а Амерыку — «краінай прыгнёту і тыраніі». Махамед абвінавачваў ЗША ў вядзенні вайны супраць усяго мусульманскага свету. У якасці прыкладу ён прыводзіў замежныя ваенныя аперацыі ЗША, падтрымку Ізраіля і прыгнёт народа Палесціны. Пра арганізаваны ім тэракт 11 верасня 2001 года Махамед адклікаўся з гонарам і пісаў пра тое, што напады сталі працягам той вайны, якую пачалі «вы і вашы дыктатары на нашай зямлі»[9].