Шальгатар’ян

Горад Шальгатар’ян венг.: Salgótarján Герб^[d] Сцяг^[d] Краіна  Венгрыя Медзье Ноград Край Паўночная Венгрыя Каардынаты 48°05′07″ пн. ш. 19°47′12″ у. д.^HGЯO Мэр Жольт Фекетэ^[d] Плошча 100,84 км² Вышыня НУМ 299 ± 0 м Насельніцтва 37 166 чалавек (2011) Шчыльнасць 373,19 чал./км² Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код +(36)32 Паштовы індэкс 3100 Афіцыйны сайт salgotarjan.hu (венг.) Шальгатар’ян на карце Венгрыі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ша́льгатар’ян (венг.: Salgótarján) — горад на поўначы Венгрыі, адміністрацыйны цэнтр медзье Ноград. Насельніцтва складае 37 166 чал. (2011). Размешчаны на паўночна-ўсходнім схіле гары Чэрхат у міжрэччы рэк Шальга і Тар’ян, паміж горнымі масівамі Каранч — Медвеш і Чэрхат на вышыні 250 м.

Гісторыя

Горад вырас з невялікага паселішча, заснаванага ў Сярэднявеччы.

Паводле адной з версій, крэпасць Шальга ўзвялі ў XIII стагоддзі. На тэрыторыі паселішча ў тыя часы ўжо была пабудавана царква. З дакументальных крыніц вядома, што ў сярэдневяковы перыяд Шальгатар’ян у народзе называлі «Бясхлебны Тар’ян». У XVII стагоддзі дзейнічалі млын і кузня. У 1682 годзе значна пацярпеў у час ваенных дзеянняў. На працягу доўгіх дзесяці гадоў яго тэрыторыя была закінута.

У 1850 годзе пры даследаванні навакольных зямель былі выяўлены паклады бурага вугалю. Неўзабаве пачалася яго актыўная распрацоўка. У гэты перыяд колькасць насельніцтва Шальгатар’яна значна вырасла ў сувязі з прыбыццём рабочых з іншых раёнаў краіны.

Статус горада паселішча атрымала ў 1922 годзе. У сярэдзіне XX стагоддзя стаў цэнтрам медзье Ноград.

У гонар Шальгатар’ян у горадзе Кемерава (Расія) названы мікрараён Шалгатар’ян, закладзены ў 1979 годзе ў знак кузбаска-венгерскай дружбы.

Эканоміка

Здабыча вугалю. Развіты металургія, машынабудаванне.

Насельніцтва

Год Колькасць 2013 37 199 [1] 2014 36 497 [2] Год Колькасць 2021 32 304 [3] 2022 31 312 [4] Год Колькасць 2023 31 223 [5] 2024 30 910 [6]

Славутасці

Крэпасць Шальга

Замак Шомашкё

• Руіны крэпасці Шальга, размешчаныя на паўночны ўсход ад горада
• Рымска-каталіцкая царква ў стылі барока (XVIII ст.)
• Падземны Музей-пячора
• Гістарычны музей Нограда
• Замак Шомашкё
• Назіральная пляцоўка Каранч
• Скульптура Міклаша Раднаці (скульптар Імрэ Варга)

Гарады-пабрацімы

•  Vigarano Mainarda^[d], Італія
•  Банска-Бістрыца, Славакія (1967)^[7]
•  Ванта, Фінляндыя
•  Глівіцы, Польшча
•  Данкастэр, Вялікабрытанія
•  Кемерава, Расія

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Шальгатар’ян

1. Magyarország közigazgatási helynévkönyve, 2013. január 1., Gazetteer of Hungary, 1st January 2013 — KSH, 2013. Праверана 13 студзеня 2014.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1125966"></a>
2. Magyarország közigazgatási helynévkönyve, 2014. január 1., Gazetteer of Hungary, 1st January 2014 — KSH, 2014. Праверана 1 верасня 2014.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1125966"></a>
3. Magyarország közigazgatási helynévkönyve, 2021. január 1., Gazetteer of Hungary, 1st January 2021 — KSH, 2021. Праверана 14 жніўня 2021.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1125966"></a>
4. https://nepszamlalas2022.ksh.hu/adatbazis/#/table/WBS003/N4IgFgpghgJiBcBtEAVAogGQPoGUBaWAggCKEogC6ANCAM4CWMECy6ASgKrYDiaA8gFZKNWhADGAF3oB7AHYtUASQCyaLAAU0bRX2LCQAM3oAbCRABOtBKADW9WXHghlUAA4gaEWRPP0IVpFYtLixeQQ9be0cQHAgJDxAANyhjAFd_BQAmAQB2AA48ygBfalYVNU1tXQiQOwcEGLiE5LSMpBBMgAZMzOLS1ExcAhIyGrro2PiaFvSA5AA5NFVcNAANPooioqA===
5. Magyarország helységnévtára, Detailed Gazetteer of Hungary — KSH, 2023. Праверана 5 лістапада 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1125966"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q88686710"></a>
6. Magyarország helységnévtára, Detailed Gazetteer of Hungary — KSH, 2024. Праверана 23 верасня 2024.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1125966"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q88686710"></a>
7. https://www.banskabystrica.sk/zivot-v-meste/o-meste/partnerske-mesta/