Эшнуна

Галава статуі з Тэль-Асмар, сярэдзіна 2 тысячагоддзя да н. э.

Эшнуна (араб. إشنونة‎‎), у нашы дні Тэль-Асмар (араб. لتل أسمر‎‎) — помнік археалогіі на месцы старажытнага шумера-акадскага горада ў 30 км на паўночны ўсход ад Багдада, сталіцы Ірака.

У першай трэці 2 тысячагоддзя да н. э. Эшнуна з'яўлялася палітычным цэнтрам самастойнай дзяржавы, якая супернічала з Вавілонам. Разбурана пасля 1762 г. да н. э. вавілонскім валадаром Хамурапі.

Гісторыя

Шумерскае паселішча Эшнуна на ўсход ад ракі Дыяла ўзнікла ў пачатку 3 тысячагоддзя да н. э. У канцы 3 тысячагоддзя да н. э. яно было далучана да дзяржавы трэцяй дынастыі Ура, дзе стала цэнтрам правінцыі, тут дзейнічаў храм урскага валадара Шу-Суэна. Аднак каля 2026 г. да н. э. спадчынны намеснік энсі Іль-Шуілія выкарыстаў цяжкае становішча цэнтральных уладаў і абвясціў сябе валадаром с тытулам лугаль краіны вакол рэчышча Дыялы. Рэшткі яго палаца — адзін з рэдкіх прыкладаў захаванай свецкай архітэктуры той эпохі.

Характэрнай асаблівасцю Эшнуны было тое, што яна межавала з Субарту і Эламам, краінамі традыцыйна варожымі ў адносінах да Шумера і Акада. Вядома, што пасля смерці Іль-Шуіліі каля 2010 г. да н. э. валадар Нур-Ахум шукаў падтрымку Ісіна для спынення наступу амарэяў, а яго пераемнікі мелі эламскія імёны. У пачатку 2 тысячагоддзя да н. э. адзіная дзяржава вакол Дыялы распалася.

Тытул лугаль зноў быў прыняты толькі валадаром Ібалпіелям II (1780 — 1765 гг. да н. э.), які канчаткова ўзнавіў уладу Эшнуны над суседнімі гарадамі. Яго сын Сілі-Суэн імкнуўся да саюзу з Мары. Аднак вайна супраць Вавілона прывяла да паразы. Каля 1762 г. да н. э. вавілонскі валадар Хамурапі захапіў і разрабаваў Эшнуну, яе землі былі далучаны да Вавілоніі. Праз 2 гады горад моцна пацярпеў ад паводкі.

Апошняя ўзгадка пра Эшнуну ўтрымлівалася ў паведамленні пра падтрымку паўстанцаў з Ларсы ў 1736 г. да н. э. Ані, кіраўнік паўстання ў Эшнуне, быў вывезены ў Вавілон і задушаны.

Даследаванне

Упершыню пагорак Тэль-Асмар атаесаміў з месцазнаходжаннем старажытнай Эшнуны французскі даследчык Анры Паньён у канцы XIX ст. Археалагічныя даследаванні былі арганізаваны Чыкагскім універсітэтам у 1930 — 1936 гг. Паўторныя раскопкі праводзіліся іракскімі археолагамі ў 1990-х гг. Вынікам вывучэння Тэль-Асмар сталі выяўленне рэштак старажытных будынкаў, прадметаў мастацтва, у тым ліку статуэтак, каля 1500 клінапісных таблетак.

Славутасці

Месца ракопак Тэль-Асмар займае плошчу каля 100 га. Да нашых дзён найлепей захаваліся наступныя будынкі:

• Архаічныя пабудовы часоў Акадскай імперыі
• Паўночны палац з храмам. У нашы дні ўсходазнаўцы аспрэчваюць прыналежнасць будынка да палаца
• Паўднёвы комплекс з храмамі Ніназу—Тышпака і Шу-Суэна, палацам Іль-Шуіліі.

Спасылкі

• Kingdoms of Mesopotamia - Eshnunna
• Eshnunna - Oxford Biblical Studies Online
• Political Change and Cultural Continuity in Eshnunna from the Ur III to the Old Babylonian Period