Aradon

Aradon
An ti-kêr.
Anv gallek (ofisiel)	Arradon
Bro istorel	Bro-Gwened
Melestradurezh
Departamant	Mor-Bihan
Arondisamant	Gwened
Kanton	Gwened-2
Kod kumun	56003
Kod post	56610
Maer Amzer gefridi	Pascal Barret 2020-2026
Etrekumuniezh	Mor Bihan - Gwened Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel	Bro Gwened
Lec'hienn Web	(fr) arradon.com
Poblañsouriezh
Poblañs	5 820 ann. (2022)[1]
Stankter	315 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	47° 37′ 35″ Norzh 2° 49′ 20″ Kornôg / 47.6263888889, -2.82222222222
Uhelderioù	kreiz-kêr : 22 m bihanañ 0 m — brasañ 61 m
Gorread	18,49 km²
Aradon
kemmañ

Aradon (distaget [aʁaˈwɔn] er vro) a zo ur gumun eus kanton Gwened-2 e departamant ar Mor-Bihan.

Douaroniezh

War vord pleg-mor ar Mor Bihan emañ kumun Aradon.

Kumunioù amezek da Aradon: Baden; Ploveren; Gwened; Sine.

An aod hag an inizi a vez war borzh ar gumuniezh :

• 
  Penn ar Men
• 
  An inizi Logodeg
• 
  An Iruz

Anv

• Jean-Baptiste Ogée : "Ar-raden = la fougère" ^[2]
• Erwan Vallerie ː Daradon, 1304; Aradon, 1516^[3]
• (fr)Embannadurioù Flohic (1996) : "probablement d'origine gauloise, en tout cas avec le final dunum, pour le sens de forteresse. Certains font le rapprochement avec le ratz, le passage".
• Hervé Abalain (2000) : "Aradon, 1387 ; de are = devant, et dunum = forteresse"^[4].

Ardamezioù

« Palefarzhet; ouzh 1, en sabel e deir treustell en argant; ouzh 2, en glazur, e vag-lien greet en argant, e voug-heol loc'hant ouzh konk kleiz ar gab; ouzh 3, en sabel e seizh mailhenn en argant, 3, 3, 1; ouzh 4, en argant, e vrizhenn erminig en sabel » Kuzul ar Gumun, 26/02/1988, reizhet 05/06/1992.

Istor

• Savet e voe parrez Aradon diwar ul lodenn eus parrez Ploveren met n'ouier ket pevare.
• Edo Enizenac'h e parrez Aradon a-raok dont da vout emren^[5].

Dispac'h Gall

• Melestradurezh: krouet e voe kumun Aradon e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h kanton Aradon gant pemp kumun ennañ: an Arzh, Aradon, Baden, Enizenac'h ha Ploveren; e Bann Gwened e oa; dilamet e voe kanton Aradon ha lakaet e voe Aradon e Kanton Gwened-Kornôg gant lezenn an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix; lakaet e voe Aradon en Arondisamant Gwened e 1800^[6],[7].
• He ferson, Le Galliot, a nac'has al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù e 1791.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 62 waz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 5,83 % eus he foblañs e 1911^[8].

Eil Brezel-bed

• Daou ezel ag ar Rezistañs a voe fuzuilhet gant an Alamaned er gumun d'an 31 a viz Gouere 1944^[9].

Brezel Indez-Sina

• Mervel a reas daou vilour ag ar gumun er Viêtnam abalamour d'ar brezel^[10].

Brezel Aljeria

• Mervel a reas tri milour ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[11].

Monumantoù ha traoù heverk

• 
  Taolvaen Kerhañri
• 
  Lodenn eus moger kenkiz al Lodoù
• 
  Milin Kampenn
• 
  Kastell Porse

Ragistor

• Taol-vaen Kerhañri.
• Taol-vaen ar Roc'h.
• Krugell Sant-Gales, bet furchet adalek 1854.

Henamzer

• Kenkizoù galian-roman er Lodoù, e Penn-ar-Maen, Rogeltaz, Bourjerell ha Kervoyer.

Milinoù

• Milinoù-avel e Pont-Stêr, Gras-er-Velin, Kerbeleg (XVII^vet kantved), ha div c'hoazh en enez an Iruz.
• Milinoù-dour e Pont-Stêr hag er Baludenn (XVIII^vet kantved).

Annezioù

• Kastell Porse; implijet e voe e-pad an Eil Brezel-bed gant an Alamaned da verniañ dafar. C'hwezhet e voe an tan ennañ gante p'edont o tec'het e miz Eost 1944 ha distrujet e voe razh.
• Manerioù Kerhad (XV^vet kantved), Kerbileved (XV^vet-XVI^vet kantved), Rogeltaz (XVII^vet kantved), Lokeltaz, Moreag, Trevelin (XIX^vet kantved), Langad hag ar Razh (XIX^vet kantved).
• Kenkiz Bagatelle (1878).

Savadurioù relijiel katolik

• 
  Iliz katolik Aradon
• 
  Ar chapel er vourc’h
• 
  Maen eus aoter Iliz Sant Pêr a-gent
• 
  Mein-bez eus ar vered a-gent

• Iliz katolik Sant Pêr, bet savet e 1885-1887; ouzhpennet e voe ar gorzenn e 1901.
• Chapel Sant Pêr, er vourc’h, bet iliz ar barrez gwechall, savet er XV^vet kantved.
• Chapel Santez Barba.
• Chapel Sant Varzhin, er Voustoer.
• Prioldi ar Visenn.

Brezelioù

• 
  Monumant ar re varv.

• Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik. Dioueliet e voe d’an 23 a viz Gouhere 1922^[12].
• Plakennoù ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc’hskeudennoù^[13],[14].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Melestradurezh

Roll maered ar gumun
Mare		Anv	Strollad	Karg
1800	1812	Mathurin Cloerec
1812	1815	Nicolas Crequer
1815	1820	Jean Cloerec
1820	1844	Pierre Le Rohellec
1844	1848	Pierre Le Guen
1848	1857	Pierre Le Gouguec
1857	1858	Pierre Le Guen
1858	1876	Michel Cloerec
1876	1893	Jean-Louis Le Rohellec
1893	1929	Frédéric Jegat
1929	1929	Alban Boleis
1929	1935	Jean Le Drevo
1935	1945	Jean-Marie Jollivet
1945	1955	Léonce Franco
1955	1971	Ferdinand Loysel
1971	1995	François Jarlegan
1995	2008	André Gall	Strollad Sokialour Gall
2008	2014	Dominique Mourier	tu-kleiz, distrollad
meurzh 2014	→ bremañ	Antoine Mercier	tu-dehoù	Retredad

Tud

• Jean Touzé de Botlore, selaouer ouzh Kambr ar C'hontoù Breizh e 1680

Tud bet ganet en Aradon :

• Jean Marion, beleg, person Edig, skrivagner, e 1759.
• Eugène Riguidel, moraer, e 1940.

Tud bet o chom en Aradon :

• Anne Caseneuve (1964-2015), merdeerez

Ardamezeg ar familhoù

	d'Arradon, Aotrounez al lec'h se ha Kerdréan	En sabel e seizh mailhenn en argant, 3, 3, 1
	Aubin Aotrounez Locqueltas	En glazur e dreustell en aour heuliet gant teir c'hroaz pavek ivez en aour, 2 ouzh kab, 1 ouzh beg
	Bégaud Aotrounez Kervoyer	En argant e zaou beroked geotet kein-ouzh-kein, pigoset hag iziliet en gul, heuliet ouzh kab gant ur bempdiliaouenn en glazur hag ouzh beg gant teir c'hreskenn ivez en glazur
	de Gibon Aotrounez Roguédas	En gul e deir manal ed en aour
	de Malestroit Aotrounez Roguédas	En gul e nav bezantenn en aour, 3, 3, 3.
	Touzé Aotrounez Botlore	Geotet e dri fenn levran en aour, gwakoliet en gul ha bouklet en argant

Gevelliñ

Levrlennadur

• (fr) Michel Froger & Michel Pressensé : Armorial des communes du Morbihan. 1999
• (fr) Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Aradon

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (fr) arradon.com, lec'hienn ofisiel ar gumun
• (br) Aradon war lec'hienn Geobreizh

Daveoù ha notennoù

1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
2. (fr)Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, adembannadur 1843, levrenn 1, p.47
3. (br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
4. (fr)Hervé Abalain : Les noms de lieux bretons. Les Universels Gisserot. 2000
5. (fr) Joseph-Marie Le Mené, Histoire du diocèse de Vannes, 1891
6. (fr) Cassini - EHESS - Aradon - Fichenn ar gumun
7. (fr) Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, ar Faoued, 2006, pajenn 21.
8. (fr)Monumant ar re varv
9. (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajenn 353
10. (fr)Monumant ar re varv
11. (fr)Monumant ar re varv
12. (fr) Université de Lille
13. (fr) Memorial Genweb
14. (fr) Memorial Genweb