Auschwitz-Birkenau
| Rann eus | Auschwitz-Birkenau  |
|---|---|
| Deiziad krouiñ | 1940 |
| Anvet diwar | Brzezinka |
| Stad | Polonia |
| E tiriad | Brzezinka |
| Daveennoù douaroniel | 50°2′14″N 19°10′31″E |
| Aozadur mamm | Auschwitz-Birkenau |
| Darvoud-alc'hwez | saverezh |
| Niverenn katalog | camps/2 |
| Deiziad divodañ | 27 Gen 1945 |
| Statud gladel | part of UNESCO World Heritage Site, immovable monument in Poland |
| Trezalc'her | Auschwitz-Birkenau State Museum |
| Category for the view of the item | Category:Views of Auschwitz II (Birkenau) |
| Polish cultural heritage register number | A714/95 |
Auschwitz-Birkenau (poloneg: Oświęcim-Brzezinka) a oa ar brasañ aozadur kendastum ha kamp-diouennañ gant an nazied alamaneg, savet ganto war zouar kêr Oświęcim (Auschwitz en alamaneg), 60 kilometr eus Kêr Krakovia (poloneg: Kraków), e Polonia, ur vro aloubet gant an Alamaned en amzer-se. Krouet e voe ar c'hamp gant un SS alaman e miz Mae 1940 ha dieubet e voe gant an Arme Ruz d'ar 27 a viz Genver 1945.
Dindan 5 bloaz, e voe kaset da ludu kement ha 1,3 milion a dud, ken gwazed, ken maouezed, ken bugale, ha 900.000 anezhe kenkent ha diskennet eus trenioù ar marv en Auschwitz-Birkenau. Darn a veze kaset d'ar c'hambreier-gaz, darn all lazhet kenkent a daolioù bistolennoù pe fuzuilhoù. Kalz a varve diwar gleñved, diwar ziouer a voued, diwar arnodoù medisined, pe er c'hambreier-gaz war-lerc'h poanioù gouzañvet a bep seurt.
Auschwitz a zo gwelet evel ar brasañ kamp-diouennañ a-viskoazh, anezhañ arouez al lazhadeg vras kaset da benn gant an Nazied, arouez ar gouennlazh ma voe distrujet 6 milion a dud, 90% anezho yuzevien eus pevar c'horn Europa, hag arouez ar Shoah.
Tri iskamp a oa en Auschwitz
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Auschwitz I (lazhet ~70 000 den ennañ)
- Auschwitz II Birkenau (kamp-diouennañ lazhet ~ 1.2 milion den ennañ)
- Auschwitz III Monowitz (kamp-labour)
Roll komandanted ar c'hamp
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Rudolf Höss (Mae 1940 - Du 1943; Mae 1944 - Gouere 1944)
- Heinrich Schwarz, Friedrich Hartjenstein & Arthur Liebehenschel (Du 1943 - 15 Mae 1944)
- Josef Kramer (Mae 1944 - Kerzu 1944)
- Richard Baer (Kerzu 1944 - Genver 1945)
Anvioù 13 den diwar daou vilion bennak bet bac'het pe lazhet en Auschwitz
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Jean Améry, skrivagner aostrian
- Władysław Bartoszewski, ministr polonat
- Anne Frank hag he mamm Edith Frank
- Viktor Frankl, bredelfennour aostrian
- Kurt Gerron, aktour ha leurenner alaman, lazhet er c'hambroù-gaz
- Imre Kertész, skrivagner hungarat
- Hans Krása, sonaozour tchekoslovakiat, lazhet er c'hambroù-gaz
- Primo Levi, skrivagner italiat : s.o. e levr Se questo è un uomo/Hag un den ez eus anezhañ
- Edith Stein, santez alaman a orin yuzevek, lazhet er c'hambroù-gaz
- Else Ury, skrivagnerez alaman, lazhet er c'hambroù-gaz
- Simone Veil, politikourez c'hall
- Elie Wiesel, skrivagner amerikan ganet e Treuzsilvania