Bekim Fehmiu

Bekim Fehmiu
Bekim Fehmiu, kao Odisej (1968)
Rođenje (1936-06-01) 1. juni 1936.
Sarajevo, Kraljevina Jugoslavija
Smrt15. juni 2010(2010-06-15) (74 godine)
Beograd, Srbija
Godine aktivnosti1953. - 1998.

Bekim Fehmiu (rođen 1. juna 1936. – umro 15. juna 2010.) je bio jedan od značajnijih jugoslavenskih pozorišnih i filmskih glumaca albanskog porijekla.[1][2][3] Bio je prvi istočnoevropski glumac koji je glumio u Hollywoodu tokom hladnog rata.[4]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Rane godine

[uredi | uredi izvor]

Bekim Fehmiu je rođen u Sarajevu, u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji. Fehmiu porodica je porijeklom iz Đakovice, na Kosovu. Njegov otac Ibrahim usvojio je svoj srednjoškolski nadimak Fehmiu kao prezime, kojim je zamijenio svoje pravo ime Imer Halili.[5] Porodica se preselila u Skadar, Albanija, gdje su proveli tri godine, a 1941. vratili su se u Jugoslaviju u Prizren, Kosovo, gdje je Bekim proveo djetinjstvo. Bio je dio glumačkog kluba u srednjoj školi u Prizrenu, a nakon diplome postao je član Okružnog narodnog pozorišta u Prištini, jedinog profesionalnog pozorišta na albanskom jeziku u Jugoslaviji. Diplomirao je na Fakultetu dramskih umjetnosti[6] u Beogradu, u klasi profesora Mate Miloševića.

Glumačka karijera

[uredi | uredi izvor]

Bekim Fehmiu se pojavio u 41 filmu koji su bili snimljeni u periodu od 1953. do 1998. godine. Njegov prvi veliki prodor na filmsku scenu bio je sa filmom iz 1967. godine "Skupljači perja", u kojem je prikazan suptilan portret romskog života. Ovaj film je na Kanskom filmskom festivalu osvojio dvije nagrade i bio nominiran za nagradu Oscar. Nakon uloge odigrane na romskom jeziku u filmu Skupljači perja, bio je veoma tražen od strane stranih režisera, uključujući i američke. Poznat po svom macho pojavljivanju i blagom maniru, Fehmiua su tada zapadne filmadžije pozvali da potpiše ugovor s osvajačem filmske nagrade Oskar producentom Dinom De Laurentiisom. De Laurentiis ga je 1968. godine odredio da glumi ulogu Odiseja u uglednoj mini seriji Odiseja. Bio je to prvi veliki filmski uspjeh italijanske televizije i proslavilo je Fehmiua u nekim dijelovima Evrope. Fehmiu se činio spremnim da ostvari slavu i u Hollywoodu, ali je njegov prvi američki film pod nazivom The Advanturers, bio slabo ocijenjen kod filmskih kritična. Također, film je imao slabu prodaju ulaznica u kino dvoranama u SAD-a, a sve ovo je "upropastilo bilo kakve šanse da Fehmiu postigne filmsku slavu u Hollywoodu kakvu je imao u Evropi".[7] Godine 1971. glumio je u akcijskom westernu Dezerter u režiji Burta Kennedyja. 1973. godine igrao je ulogu zauzetog oca u filmu Raimonda Del Balzoa Posljednji snijeg proljeća, a zatim je 1975. igrao ulogu bivšeg političara Aleksandra Diakima u filmu Dozvola za ubistvo, s Avom Gardner i Dirkom Bogardeom. 1976. glumio u ulozi izmišljeno ubijenog pilota Luftwaffea, Hansa Reitera u filmu Salon Kitty režisera Tinta Brassa, zajedno s Helmutom Bergerom, Ingrid Thulin i Teresom Ann Savoy. Portretirao je palestinskog ekstremistu u političkom trileru Johna Frankenheimera iz 1977. godine pod nazivom Crna nedjelja. Uprkos holivudskim filmovima koji su postigli mali uspjeh, dobro se snašao u evropskim umjetničkim kino kućama, kao i u pozorištu, njegovom omiljenom mediju.[4] Portretirao je oca majke Tereze, Nikolu Boyaxhiu, u filmu La Voce (Glas) iz 1982. godine. Glumio je u ulozi proroka Josifa u italijanskoj filmskoj produkciji pod nazivom A Child Called Jesus iz 1987. godine. Trebao je glumiti u filmu Džingis kan (1992), ali ovaj film na kraju nikada nije snimljen.

Pozne godine i smrt

[uredi | uredi izvor]

1987. godine je tokom predstave pod nazivom Madame Kollontai švedske dramaturginje Agnete Pleijel demonstrativno napustio binu Jugoslavenskog dramskog pozorišta u Beogradu u znak protesta zbog antialbanske propagande. Fehmiu je nađen mrtav 15. juna 2010. u svom stanu na području Zvezdare u Beogradu. Prvi izvještaji govore o mogućnosti samoubistva. Umro je u 74. godini života. Bio je oženjen srbijanskom glumicom Brankom Petrić, sa kojom je imao dvoje djece, Hedona i Uliksa. Njegov sin Uliks Fehmiu je također filmski glumac.[8]

Baština

[uredi | uredi izvor]
Lik Bekima Fehmiua na srbijanskoj poštanskoj markici.

Fehmiu je u svojoj međunarodnoj karijeri nastupao sa brojnim filmskim zvijezdama, kao što su: John Huston, Ava Gardner, Charles Aznavour, Irene Papas, Claudia Cardinale, Olivia de Havilland, Robert Shaw, Fernando Rey, Dirk Bogarde i Candice Bergen. Nakon filma "The Adventurers", nije dobio dobre kritike, i nije uspio da prodre u Holivud.[9] Prvi je kosovski Albanac koji je bio pozorišni i filmski glumac, a nastupao je i snimao širom bivše zajedničke države. Imao je niz uloga koje su promijenile historiju kinematografije Jugoslavije i ostavio je trag svojim snimanjima u inostranstvu.

Njegove uloge su zapažene u filmovima: Specijalno vaspitanje, Skupljači perja, Odisej poznat kao The Adventures of Ulysses, Black Sunday, Hot years, Dezerter i Roj. Glumio je na: srpskohrvatskom, albanskom, španskom, engleskom, francuskom, italijanskom i makedonskom jeziku.[10] Godine 2001., u izdanju Samizdat B92 objavljena je knjiga memoara Bekima Fehmiu, sa naslovom Blistavo i strašno, koja opisuje njegov život od rođenja 1936. u Sarajevu, sve do 1955. kada se pridružio prištinskom teatru.

Filmografija

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ "Veteran actor dies". 16. 6. 2010. Arhivirano s originala, 7. 6. 2011. Pristupljeno 28. 6. 2010.
  2. ^ "Bekim Fehmiu forse suicida" (jezik: Italian). 16. 6. 2010. Arhivirano s originala, 4. 4. 2012. Pristupljeno 28. 6. 2010.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  3. ^ "Kosova President Sejdiu remarks on Fehmiu" (jezik: Albanian). 16. 6. 2010. Arhivirano s originala, 13. 8. 2011. Pristupljeno 28. 6. 2010.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  4. ^ a b "Film Obituaries: Bekim Fehmiu". The Daily Telegraph. London. 16. 6. 2010. Arhivirano s originala, 24. 1. 2011. Pristupljeno 4. 2. 2011.
  5. ^ Ćirić, Sonja (24. 6. 2010), Blistavo i strašno (jezik: Serbian), Vreme, arhivirano s originala, 9. 10. 2018, pristupljeno 28. 10. 2019 CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  6. ^ "(FDU)". Arhivirano s originala, 17. 3. 2011. Pristupljeno 15. 6. 2010.
  7. ^ Bekim Fehmiu. IMDb
  8. ^ Tragičan odlazak Bekima Fehmiua
  9. ^ IMDb
  10. ^ Uliks Fehmiu: Životopis moga oca Bekima

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]