Giovanni Battista Pergolesi

Giovanni Battista Pergolesi
Rođenje4. januar 1710.
Jesi, Italija
Smrt17. mart 1736.
Pazzuoli, Italija
EraBarok
Značajna djela
Služavka gospodarica

Giovanni Battista Pergolesi[1] (Jesi, 4. januar 1710. - Pazzuoli pokraj Napulja - 17. mart 1736. godine) je bio italijanski kompozitor, violinista i orguljaš. Jedan je od najvažnijih ranih kompozitora komične opere (Opera buffa). Njegova opera seria "Il Prigioner superbo" imala je dva čina tzv. buffa intermezza pod nazivom"Služavka gospodarica" (ital. "La Serva Padrona"). Kasnije je postala veoma popularna kao samostalno djelo, a izvedena je prvi put 28. avgusta 1733. godine postajući remek-djelo italijanskog buffo stila. Njena izvedba u Parizu 1752. godine izazvala je sukob između pristalica ozbiljne francuske opere među kojima su bili kompozitori Jean-Baptiste Lully i Jean-Philippe Rameau i pristalica nove italijanske komične opere, tzv. buffonista. Pergolesi je smatran modelom italijanskog operskog stila koji je tokom ove svađe dvije godine držao podijeljenom muzičku zajednicu Pariza.[2]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Rođen je u gradiću Jesi u današnjoj provinciji Ancona (u to vrijeme dio papinske države). Pergolesi je rano pokazao sklonost za muziku, čije osnove je studirao kod Francesca Santinija, lokalnog svećenika koji je rukovodio katedralnim horom. Također je uzimao časove violine kod Francesca Mondinija i vjerovatno markiza Gabrielea Ripantija. Tom prilikom pokazao je veliki talenat, pa je zbog toga poslat da studira u Conservatorio dei Poveri di Gesù Cristo u Napulj, gdje je između 1720 - 1725. godine studirao kod Gaetana Greca, a od oktobra 1728. kod Francesca Durantea. Najprije je pjevao u horu, a kasnije je nastupao kao glavni violinist u studentskom orkestru. Njegove vještine i improvizacije na instrumentu vrlo brzo su zapažene. Konzervatorij u Napulju je svojim najtalentovanijim studentima pružao priliku da se u javnosti pojavljuju kao kompozitori. Zahvaljujući tome, Pergolesijeva sakralna drama "Li prodigi della divina grazia nella conversione di S Guglielmo Duca d'Aquitania" (Čuda božanske milosti u obraćenju i smrti svetog Vilijama, vojvode od Akvitanije) izvedena je u ljeto 1731. u samostanu San Agnello Maggiore. Najveći dio svog kratkog života proveo je radeći za aristokratske pokrovitelje kao što su grof Colonna Principe di Stigliano i knez Marzio IV Maddaloni Carafa. Giovanni Battista Pergolesi umro je 16. marta 1736. godine u 26. godini života u gradu Pozzuoli od tuberkuloze i sahranjen je u franjevačkom samostanu dan kasnije.[3][4]

Muzičko stvaralaštvo

[uredi | uredi izvor]
Libreto za komičnu operu La serva padrona, koja je služila kao intermezzo između stavaka opere seria L'odio vinto dalla costanza.

Poznat je uglavnom kao operski kompozitor, a jedan je od najvažnijih ranih kompozitora komične opere (Opera buffa). Njegova opera seria "Il Prigioner superbo" imala je dva čina tzv. buffa intermezza pod nazivom"Služavka gospodarica" (La Serva Padrona). Kasnije je postala veoma popularna kao samostalno djelo. Među ostalim Pergolesijevim operskim djelima je njegova prva opera "La conversione e morte di San Guglielmo" iz 1731., "Lo frate 'nnamorato" (Zaljubljeni brat, iz 1732. na tekst na Napuljskom jeziku), "L'Olimpiade (31. januar 1735.) i "Il Flaminio" iz 1735. godine. Sve njegove opere su premijerno izvedene u Napulju, osim Olimpijade koja je prvi put izvedena u Rimu. Pergolesi je također komponovao i duhovnu muziku, uključujući i "Misu u F-duru" i njegov "Magnifikat u C-duru". Međutim, muzičko djelo "Stabat Mater" iz 1736. za sopran, alt, gudački orkestar i basso continuo je njegovo najpoznatije sakralno djelo. Djelo je naručeno od strane "Confraternità dei Cavalieri di San Luigi di Palazzo" povodom godišnje meditacije za Veliki petak u čast Djevice Marije. Pergolesijevo djelo je zamijenilo djelo komponovano od strane Alessandra Scarlattija samo devet godina ranije, ali koje je smatrano "staromodnim" pokazujući kako brzo se promijenio ukus publike. Djelo u cjelini pripada klasičnom stilu u muzici, ali početak u djelu pokazuje Pergolesijevo majstorstvo italijanskog baroknog stila tzv. durezze e ligature, kojeg su odlikovale brojne suspenzije preko brže, prateće bass linije.[3]

Muzička baština i utjecaj na druge kompozitore

[uredi | uredi izvor]
Spomenik Giovanniju Battisti Pergolesiju u rodnom gradu Jesi.

Pored opera Pergolesi je napisao brojna sekularna instrumentalna djela uključujući i violinsku sonatu i Koncert za violinu (violin concerto). Znatan broj instrumentalnih i sakralnih djela koja su pripisivana Pergolesiju su se kasnije pokazala da su pripadala nekom drugom. Veliki dio baleta "Pulcinella" Igora Stravinskog koji je navodno obrađivao djela Pergolesija se zapravo zasnivao na radovima drugih kompozitora, a posebno Domenica Galla. Djelo "Concerti Armonici" je poznato da je djelo kompozitora Unico Wilhelma van Wassenaera. Njegovo muzičko djelo "Stabat Mater" je bilo osnova za kantatu Johanna Sebastiana Bacha "Tilge, Höchster, meine Sünden" (bos. Ukloni moje grijehe svevišnji), BWV 1083.[3]

Muzika Giovannija Battiste Pergolesija u modernoj kinematografiji

[uredi | uredi izvor]

Pergolesijevo djelo "Salve Regina" imalo je istaknuti nastup u filmu "Farinelli" iz 1994. godine, u kojem operski pjevač Farinelli pjeva jedini duet iz djela "Stabat Mater Dolorosa". Također, dijelovi iz ovog istog Pergolesijevog muzičkog djela su korišteni u filmu "Jesus of Montreal". Treći dio (Quis est homo) iz ovog istog muzičkog djela koristio se kao muzika za film "Smilla's Sense of Snow"; posljednji dio je korišten u filmu "Amadeus" i u filmu "Mirror" Andreja Tarkovskog. U filmu "Cactus" australijskog režisera Paula Coxa su također korišteni dijelovi iz Pergolesijevog djela "Stabat Mater".[3]

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ "Giovanni Battista Pergolesi | Baroque composer, opera, sacred music | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). Pristupljeno 17. 12. 2023.
  2. ^ "Barokni kompozitori i muzičari". bach-cantatas.com. Pristupljeno 2. 3. 2015.
  3. ^ a b c d "Giovanni Battista Pergolesi, biografija". classiccat.net. Pristupljeno 4. 3. 2015.
  4. ^ "On This Day 4th of January: Giovanni Battista Pergolesi Was Born". interlude.hk. Pristupljeno 14. 7. 2022.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]
Commons logo
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Giovanni Battista Pergolesi