Gjekë Marinaj

Gjekë Marinaj
albanski kniževnik Gjekë Marinaj
Rođenje (1965-05-26) 26. maj 1965 (59 godina)
Malesi e Madhe, Albanija

Gjekë Marinaj je albansko-američki pjesnik, pisac, prevodilac, književni kritičar,[1] i osnivač teorije protonizma.[2] Trenutno živi u Sjedinjenim Američkim Državama, bio je prvi predsjednik Društva albansko-američkih pisaca, osnovanog 2001. godine[2][3] te je objavio nekoliko knjiga poezije, proze i književne kritike. Godine 2008. Marinaj je dobio nagradu za književnost Pjetër Arbnori od QNK dijela Ministarstva turizma, kulture, omladine i sporta Albanije.[4]

Rani život i karijera

[uredi | uredi izvor]

Rođen 1965. godine u distriktu sjeverne Albanije Malesi e Madhe, Marinaj je započeo svoju karijeru pisanja kao ograničeni dopisnik objavljivajući u nizu albanskih medija, prvo u lokalnim novinama u Skadru, a zatim u nizu albanskih nacionalnih publikacija, uključujući Zëri i Rinisë ("Glas mladih"), Luftëtari ("Borac"), Vullnetari ("Volonter"), i Drita (Svjetlost).[5] U augustu 1990. godine, Marinaj je objavio antikomunističku satiričnu pjesmu pod nazivom "Konji" (izvorno albanski: Kuajt) i svjestan svog neposrednog hapšenja od strane komunističkog režima, Marinaj je 12. septembra 1990. pobjegao vlastima nezakonitim prelaskom albansko-jugoslavenske granice te je prvo pobjegao u Jugoslaviju, a kasnije u Sjedinjene Američke Države.[6][7] Stigao je u San Diego u julu 1991. godine, a zatim je otišao u Richardson, Texas. Marinaj je 2001. godine osnovao Udruženje albansko-američkih književnika,[8] čiji je bio i predsjednik do 2009. godine.[9]

Boravak u Srbiji

[uredi | uredi izvor]

U jutarnjim satima 12. septembra 1990, stigao je u Podgoricu, u Crnoj Gori. Dvije sedmice kasnije prebačen je u Srbiju gdje je proveo nekoliko mjeseci u Padinskoj Skeli, izbjegličkom kampu u blizini Beograda. Kasnije je preseljen u hotel Avala, planinski turistički resort koji je pretvoren u izbjeglički logor od strane Ujedinjenih naroda. Osigurao je posao ugrađivanja telefonskih linija, učeći u svoje slobodno vrijeme srpski jezik. U maju 2011, za vrijeme intervjua za OMNIBUS TV, Marinaj je izjavio da je vrlo zahvalan srpskom narodu za izuzetno dobar tretman u vrlo teškim trenucima njegovog života.[8]

Autorski intervjui

[uredi | uredi izvor]

Uporedo sa početkom svog novog života u Americi, Marinaj je nastavio raditi kao honorarni novinar za albanske medije; njegov honorarni rad uključuje intervjue s predsjednikom George H. W. Bushom,[10] devetim predsjednikom države Izrael Shimon Peresom, i nogometašem Peléom.[2]

Konji

[uredi | uredi izvor]

Marinaj je objavio svoju pjesmu pod nazivom "Konji" u albanskom biltenu "Drita", koja je na prvi pogled jednostavna pjesma o domaćim životinjama, ali je zapravo satirični društveni i politički komentar o albanskom narodu koji je tiraniziran od strane opresivnog komunističkog režima.[9] Pjesma je objavljena u "Driti" 19. augusta 1990. godine, a reakcije su bile vrlo brze, jer je obična drskost objavljivanja takve jasno subverzivne pjesme u nacionalnom biltenu zaprepastila Albance (a ubrzo nakon toga i međunarodnu zajednicu).[11] "U roku nekoliko sati, kopije "Drite" rasprodane su širom zemlje, pa su ljudi napisali pjesmu na komadiće papira i dijelili jedni drugima u prolazima i na ulicama i mjesecima kasnije demonstranti su pjevušili pjesmu preko megafona tokom protivvladinih protesta.[12] Gledano iz ove perspektive, "Marinajeve riječi inspirirale su slobodu, pomogle pobjediti komunizam u Albaniji."[9] Ipak, "nakon što je vidio druge pjesnike obješene u središtu grada zbog izražavanja sličnih pojmova slobode, Marinaj je znao da mora napustiti zemlju; spakirao je neke od svojih omiljenih knjiga, rekao svojim prijateljima i porodici da ide na godišnji odmor, i krenuo na osmosatno pješačenje kroz planine u Jugoslaviju.[9]

Obrazovanje u Americi

[uredi | uredi izvor]

Nakon školovanja u Albaniji, Marinaj je stekao višu stručnu spremu na Brookhaven College[13] u 2001. godini. Nastavio je školovanje na Univerzitetu Texas u Dallasu gdje je diplomirao Magna Cum Laude 2006. godine kao diplomant na književnim studijama, a magistrirao je na istoj temi 2008. godine. Tri godine kasnije, dobio je certifikat za studije Holokausta od Ackerman Centra za studije Holokausta.[9]

Doktor filozofije

[uredi | uredi izvor]

Univerzitet Texas u Dallasu dodjelio je Marinaju doktorat 2012. godine. Fokus njegove teze je na historiji i filozofiji usmenog pjesništva na Balkanu i na teoriju prevođenja pod nazivom "Usmena poezija u albanskoj i drugim balkanskim kulturama: Prevođenje labirinata neprevodivosti.[14]

Teorija protonizma

[uredi | uredi izvor]

Prema The Dallas Morning News, Marinajeva teorija protonizma nastoji "promovirati mir i pozitivno razmišljanje" kroz književne kritike.[2] Teorija protonizma predlaže da postoje jake i slabe tačke u svakom komadu literature, ali tvrdi da kritičarevi lični interesi i predrasude utječu na to koliko pažnje te tačke dobivaju.[15] Marinaj je osnovao teoriju protonizma 2005. godine kao odgovor na poplavu neopravdane negativne kritike u istočnoevropskoj akademskoj zajednici nakon raspada komunizma. Razvio je protonizam kako bi osigurao zajedničku osnovu iz koje kritičari mogu ocijeniti književno djelo objektivnije.[16] Protonizam radi uz pet središnjih načela: istina, upit, istraživanje, protonismiotika i etika.[17]

Trenutno zanimanje

[uredi | uredi izvor]

Marinaj od 2001. godine podučava engleski jezik i komunikacije, među ostalim tečajevima, na Univerzitetu Richland.[18]

Objavljene knjige

[uredi | uredi izvor]

Marinaj je objavio nekoliko knjiga poezije, žurnalistike i književne kritike. Njegove tri knjige poezije uključuju Mos më ik larg (Ne napuštaj me), Infinit (Beskonačno) i Lutje në ditën e tetë të javës (Molitva osmog dana sedmice).[19] Osim toga objavio je knjigu autorskih intervjua pod nazivom Ana tjetër e pasqyrës (Druga strana ogledala), knjigu izabranih članaka i eseja pod nazivom Ca gjëra nuk mund të mbeten sekret (Neke stvari ne mogu ostati u tajnosti) i jednu knjigu književne kritike pod nazivom Protonizmi: nga teoria në praktikë (Protonizam: iz teorije u praksu).[12]

Prijevodi

[uredi | uredi izvor]

Marinaj je bio gost urednik Translation Review,[20] preveo je nekoliko knjiga s engleskog na albanski jezik, a dvije sa albanskog na engleski, uključujući i zbirku albanske usmene epike (sa Frederickom Turnerom (pjesnik)) te je uredio više desetaka knjiga na oba jezika.[12]

Priznanja

[uredi | uredi izvor]

Marinaj je dobitnik u 2008. godini Pjetër Arbnori nagrade za književnost od QNK, dijela albanskog Ministarstva kulture.[7]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Shin Yu Pai (21. 7. 2007). "EDITOR'S NOTE". Locuspoint. Pristupljeno 17. 4. 2012.
  2. ^ a b c d Lindsey Bever (4. 5. 2012). "Power of a poem" (PDF). Neighborgo. Pristupljeno 5. 2. 2013.
  3. ^ Justin Stock (18. 1. 2011). "Albanian-Americans Unite Through Love of the Written Word". StamfordPatch. Arhivirano s originala, 22. 7. 2012. Pristupljeno 25. 7. 2013.
  4. ^ "Professor and Student Cross the Balkans for Poetry". The University of Texas at Dallas. 23. 6. 2011. Pristupljeno 17. 4. 2012.
  5. ^ Gary Montgomery. "Public Profile". ALTA. Arhivirano s originala, 8. 11. 2012. Pristupljeno 25. 7. 2013.
  6. ^ Shefqet Dibrani (15. 12. 2003). "Sfidat e intelektualit" (jezik: al). Bota Sot. Pristupljeno 18. 4. 2012.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  7. ^ a b Editorial. "testimonials". Illyria. Arhivirano s originala, 9. 3. 2013. Pristupljeno 25. 7. 2013.
  8. ^ a b c d e Brent Flynn (18. 8. 2005). "Albanian writers recognize 2 from UTD for translating poet". The Dallas Morning News. Arhivirano s originala, 1. 10. 2017. Pristupljeno 5. 2. 2013.
  9. ^ Gjekë Marinaj (26. 1. 2008). "Këlliçi i mikorofonit sportiv bën 70 vjeç, në SHBA" (PDF) (jezik: al). Gazeta Shekulli. Pristupljeno 12. 6. 2013. line feed character u |title= na mjestu 37 (pomoć)CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  10. ^ Eva Dore (11. 11. 2011). "Fenomeni "Gjekë Marinaj"" (jezik: al). Shqip. Arhivirano s originala, 28. 3. 2022. Pristupljeno 5. 2. 2013.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  11. ^ a b c Eric Nicholson (28. 2. 2010). "Award carries poetic justice" (PDF). UTD Mercury. Pristupljeno 5. 2. 2013.
  12. ^ "News Note". Brookhaven College. 10. 2. 2011. Arhivirano s originala, 24. 7. 2012. Pristupljeno 25. 7. 2013.
  13. ^ UTD (6. 12. 2012). "Doctoral degrees awarded by U.T. Dallas". University of Texas at Dallas. Arhivirano s originala, 4. 3. 2016. Pristupljeno 2. 2. 2013.
  14. ^ Marius Dobrescu (1. 8. 2012). "Afinitatile culturale" (jezik: rumunski). Prietenul Albanezului. Arhivirano s originala, 19. 10. 2013. Pristupljeno 25. 7. 2013.
  15. ^ Afrim A. Rexhepi (1. 12. 2012). "Haiku and the theory of Protonism" (PDF) (jezik: makedonski). Spektar. Pristupljeno 5. 2. 2013.
  16. ^ Preç Zogaj (3. 12. 2012). "teoria që sheh bardhë dhe lart" (jezik: al). Mapo. Arhivirano s originala, 13. 12. 2017. Pristupljeno 5. 2. 2013.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  17. ^ Jenni Gilmer (16. 1. 2009). "This week's RLC update – Marinaj awarded literature prize". Richland College - Media & Newsroom. Arhivirano s originala, 5. 8. 2012. Pristupljeno 25. 7. 2013.
  18. ^ ATLA. "Public Profile". ALTA. Arhivirano s originala, 8. 11. 2012. Pristupljeno 25. 7. 2013.
  19. ^ "translation review" "Guest Editor" Provjerite vrijednost parametra |url= (pomoć) (PDF). Translation Review. 2008. Pristupljeno 11. 2. 2013.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]
Commons logo
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Gjekë Marinaj