Masakri na Markalama

Tragovi eksplozije minobacačke granate na Markalama označeni sarajevskim ružama.

Masakri na Markalama su dva masakra počinjena nad sarajevskim civilima kojeg je počinila Vojske Republike Srpske[1] tokom opsade Sarajeva za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini. Dogodili su se na Markalama u historijskoj jezgri Sarajeva, glavnog grada Bosne i Hercegovine.

Prvi se dogodio 5. februara, 1994. godine kada je 68 ljudi ubijeno, a 144 ranjeno. Drugi se dogodio 28. augusta, 1995. godine, a ubijene su 43 osobe, dok je ranjeno 84. Drugi napad bio je direktan povod za kampanju NATO bombardovanja srpskih položaja, jer su masakri nad civilima u Sarajevu i drugim opsjednutim gradovima ili enklavama postali uobičajena praksa srpskih snaga, koje se nisu obazirale na česta upozorenja NATO-a i drugih međunarodnih organizacija.

Relativizacija masakra, špekulacije o počiniocu, ali i negiranje samog zločina su i dalje predmet brojnih rasprava i teorija zavjere.[2]

Markale 1

[uredi | uredi izvor]
Masakri na Markalama 1
Pijaca u 2006.
LokacijaGradska tržnica Markale
Koordinate43°51′33.2″N 18°25′23.8″E / 43.859222°N 18.423278°E / 43.859222; 18.423278
Datum5. februar 1994.
12:10 - 12:20
Ranjenih144
PočiniociVojska Republike Srpske

Prvi masakr se dogodio između 12:10 i 12:20 poslije podne, kada je minobacački projektil kalibra 120 mm ispaljen sa srpskih položaja na području sela Mrkovići pao u prepunu gradsku tržnicu Markale. Spasioci i ostali radnici Ujedinjenih naroda brzo su stigli da bi pomogli brojnim civilnim žrtvama, dok su snimci događaja brzo postali glavne vijesti širom svijeta.[2] Kontroverza o događaju počela je nakon što je prvobitni izvještaj UNPROFORA došao do zaključka da je granata ispaljena sa položaja Armije Republike Bosne i Hercegovine.[1] General Michael Rose, britanski čelnik UNPROFOR-a, otkrio je u svojim memoarima da je tri dana nakon masakra rekao generalu Divjaku, zamjeniku zapovjednika snaga Armije Republike Bosne i Hercegovine, da je granata bila ispaljena sa bosanskih položaja.[2] Međutim, kasniji i opširniji izvještaj UNPROFOR-a primijetio je računsku pogrešku u originalnom izvještaju. Kad su ispravili grešku, Ujedinjeni narodi došli su do zaključka da nije moguće utvrditi koja je strana ispalila granatu.[1]

Januara 2004. godine, tužioci u slučaju protiv Stanislava Galića, srpskog generala koji je komandovao opsadom Sarajeva, pred Međunarodnim krivičnim sudom za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije, predstavili su kao dokaz stručni izvještaj balističkog eksperta Berke Zečevića.[1] Zajedno sa dvoje kolega, Zečevićeva istraga otkrila je šest mogućih mjesta sa kojih je dotična granata mogla biti ispaljena, od kojih su pet bili položaji VRS-a, a jedno pod kontrolom Armije Republike Bosne i Hercegovine.[1] Mjesto pod kontrolom Armije Republike Bosne i Hercegovine bilo je vidljivo promatračima UNPROFOR-a, koji su potvrdili da tog dana niti jedna granata nije bila ispaljena sa tog položaja.[1] Zečević je dalje objasnio da su se neki dijelovi projektila mogli proizvoditi samo u dva mjesta, a oba su bili pod kontrolom Vojske Republike Srpske.[1] Sud je na kraju odlučio da je Galić kriv bez osnovane sumnje za svih pet granatiranja za kojeg su ga tužioci optužili, uključujuči i Markale, te je osuđen na doživotnu robiju.[1] Iako je o presudi opširno izvještavano preko međunarodnih medija, prema tvrdnjama Helsinškom odboru za ljudska prava u Srbiji, odluka suda ignorisana je u samoj Srbiji i Crnoj Gori.[2]

Markale 2

[uredi | uredi izvor]
Masakri na Markalama 2
Mjesto eksplozije minobacačke granate
LokacijaGradska tržnica Markale
Koordinate43°51′33.2″N 18°25′23.8″E / 43.859222°N 18.423278°E / 43.859222; 18.423278
Datum28. august 1995.
11:00
Ranjenih84
PočiniociVojska Republike Srpske

Drugi masakr na gradskoj tržnici Markale dogodio se 28. augusta 1995. u 11:00 sati ujutru, sa pet ispaljenih granata.[3] Istraga Ujedinjenih nacija o msakru vođena je u tajnosti, što je izazvalo špekulacije u medijima o nemogućnosti utvrđivanja lokacije sa koje su granate ispaljene.[3] Ovu špekulaciju po ustaljenom šablonu podržale su srpske vlasti koje su, kao što su uradile i nakon masakra 1994. godine, demantirale svu odgovornost i optužile vladu Republike Bosne i Hercegovine za bombardovanje vlastitog stanovništva s ciljem izazivanja međunarodnog revolta i moguće intervencije.[4] U stvari, kao što se i saznalo kroz izvještaj za Generalnu skupštinu Ujedinjenih naroda 1999. godine, UNPROFOR je smatrao da su dokazi bili dosta jasni: tajni izvještaj nedugo nakon događaja utvrdio je da je svih pet rundi granata ispalila Vojska Republike Srpske.[3] Čim su tehnički i vremenski uvjeti dopustili, a sigurnost UN radnika koji su tada prolazili kroz srpsku teritoriju bila obezbjeđena, započeta je Operacija "Namjerna sila".[3]

David Harland, bivši šef civilog sektora UN-a u Bosni i Hercegovini, priznao je na suđenju generalu Dragomiru Miloševiću pred MKSJ odgovornost za nastanak mita o tome da UNPROFOR nije utvrdio ko je ispalio minobacačke granate koje su dovele do masakra poznatog kao "Markale 2". Harland je rekao da je taj mit, koji se održava već više od deset godina, nastao zbog "neutralne izjave" tadašnjeg komandanta UNPROFOR-a, generala Ruperta Smitha. On je, naime, na dan "Markala 2" izjavio da "nije jasno ko je ispalio granate, mada je već imao tehnički izveštaj obavještajnog odjeljenja UNPROFOR-a da je izvan razumne sumnje utvrđeno da su one ispaljene sa položaja Vojske Republike Srpske u Lukavici." Harlandova odgovornost je u tome što je upravo on savjetovao generala Smita da istupi sa "neutralnom izjavom, kako ne bi alarmirao Srbe koji bi, da je odmah upro prstom u njih, znali da predstoje vazdušni udari NATO-a na njihove pozicije.", što bi ugrozilo bezbjednost snaga UN-a koje su se u tom trenutku nalazile na teritoriji pod kontrolom Vojske Republike Srpske ili na položajima koji bi mogli da budu izloženi odmazdi srpskih snaga.[5]

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b c d e f g h Armatta, Judith. (januar, 2004). Bosnian Serbs Responsible for Markale Massacre, Expert Testifies[mrtav link]. Coalition for International Justice.
  2. ^ a b c d Fish, Jim. (5. 2. 2004). "Sarajevo massacre remembered". BBC (jezik: engleski). Pristupljeno 24. 8. 2018.
  3. ^ a b c d Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom SGB
  4. ^ Moore, Patrick. (29. 8. 2005). "Serbs Deny Involvement in Shelling". Omri Daily Digest (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 6. 3. 2008.
  5. ^ "KAKO JE NASTAO MIT O NEPOZNATOM IZVRŠIOCU MASAKRA MARKALE 2". Sense Agency. 16. 1. 2007. Arhivirano s originala, 5. 3. 2016. Pristupljeno 24. 8. 2018.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]