Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije

Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije
Aktivna2006.
Osnovana1912.
DržavaSrbija
DioVojska Srbije
Glavno sjedišteZemun
OpremaMiG-29
J-22 Orao
G-4 Super Galeb
Mil Mi-8
SOKO Gazela
Mil Mi-17 V5
Mil Mi-35
Airbus H-145m
Komandanti
General-major Dušan Žarković

Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije predstavlja zrakoplovnu komponentu Vojske Srbije. RV Srbije je prvi put utemeljeno 24. decembra 1912. godine u Nišu, te je postojalo do 1918. godine nakon čega ulazi u sastav RV Kraljevine SHS, odnosno Jugoslavije.

Historija

[uredi | uredi izvor]
Prvi srpski pilot Mihajlo Petrović
Rondel RV i PVO Srbije

Ideja o uvođenju zrakoplova u Srpske oružane snage prvi put se pojavila u devetnaestom vijeku i planirana je za 1893. godinu. Pripreme za formiranje srpskog vojnog zrakoplovstva tekle su sporo; ubrzane su 1912. godine s početkom balkanskih ratova. Tada je u Francuskoj obučeno šest pilota, a kupljeni su i prvi avioni, Blerio XI, na inicijativu vojvode Radomira Putnika. Samim tim je Kraljevina Srbija ušla u grupu prvih petnaest zemalja u svetu koje su zrakoplove uvele u naoružanje i stvorile ratno zrakoplovstvo, i u prvih pet koje su ga upotrebljavale u ratnim dejstvima. Vazduhoplovstvo je nastalo i razvilo se u okviru roda inžinjerije.

Vazduhoplovna komanda, prva zrakoplovna jedinica Srpske vojske, formirana je u Nišu 24. decembra 1912. godine. U sastavu je imala: Aeroplansku eskadrilu (odeljenje), Balonsko odeljenje, Golubiju poštu i Vodoničnu centralu. Krajem 1912. godine srpsko zrakoplovstvo imalo je 12 aviona, impozantan broj za to vrijeme, a prema francuskim kriterijumima odgovarao je ekvivalentu dvije eskadrile. Iscrpljeno u balkanskim ratovima, srpsko vojno zrakoplovstvo dočekalo je Prvi svjetski rat sa skromnim snagama: šest pilota, četiri aviona i dva balona.

U Prvom svjetskom ratu, nakon prelaska preko Albanije, pripadnici srpskog zrakoplovstva oporavili su se na Krfu. Ubrzo je, uz pomoć saveznika, nastalo snažno zrakoplovstvo. Na Solunskom frontu nastale su organizacione i materijalne pretpostavke, a kroz školovanje više klasa pilota u Francuskoj, i borbena iskustva i kadrovske pretpostavke za izgradnju savremenog vojnog zrakoplovstva Srpske vojske. Formirani su Aeroplanska eskadra, Aeroplanski depo, Aeroplanski park, a u januaru 1916. godine i Prva i Druga srpska eskadrila. Na Solunskom frontu srpsko zrakoplovstvo izvršilo je više od 3.000 borbenih letova i dalo značajan doprinos oslobođenju Srbije i Jugoslavije. Veliki značaj srpskog zrakoplovstva je i naletima i pripremi ustanka okupirane teritorije.

Vazduhoplovstvo Srbije se ponovo formira 2006. godine, raspuštanjem državne zajednice Srbije i Crne Gore od dijelova RV i PVO Vojske Srbije i Crne Gore koji su se nalazili na teritoriji Republike Srbije. Početkom svog postojanja, Vazduhoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije prolazi kroz masivan proces reorganizacije, uprkos velikim materijalnim i finansijskim poteškoćama.

Vazduhoplovstvo i protivzrakoplovna odbrana danas u svom inventaru sadrži avione nekadašnje jugoslovenske i sovjetske proizvodnje. Lovačku avijaciju sačinjavaju avioni MiG-29 i MiG-21Bis koji također vrše i uloge presretača. Jurišnu lovačko-bombardersku avijaciju sačinjavaju avioni J-22 Orao i G-4 Super Galeb proizvedeni u bivšoj SFRJ. Transportnu avijaciju sačinjavaju sovjetski avioni Antonov An-2, Antonov An-26 i Jakovljev Jak-40. Vazduhoplovstvo Vojske Srbije za obuku pilota koristi G-4 Super Galeb,Utvu 75 i Lastu 95. Vazdušno izviđanje se vrši u avijacijskim bazama avionima IJ-22 Orao dok se u jedinicama kopnene vojske koriste bespilotne letelice tipa Orbiter. Helikopterske jedinice su sastavljene od helikoptera tipa SA. 342 Gazela, licencno proizvođenih u fabrici SOKO, u bivšoj SFRJ, Mi-8 i Mi-17 koji vrše ulogu transporta, izviđanja i lake vatrene podrške, borbenih helikoptera MI-35M te višenamenskih helikoptera H-145M.

Protivzrakoplovna odbrana se sastoji od raketnih jedinica opremljenih sistemima 2K12 Kub i S-125 Neva, artiljerijsko-raketnim PVO sistemima Pancir-S1E i Pasars 16 kao i lakim prenosnim sistemima Strela, Igla , i protivavionskim topovima Bofors L/70 40 mm. Inventar protivzrakoplovne odbrane kao i radarska oprema prolaze kroz proces modernizacije.

Organizacija

[uredi | uredi izvor]
Srpski MiG-29
  • 204. zračna brigada - aerodrom Batajnica
    • 101. lovačka zrakoplovna eskadrila "Vitezovi"
    • 252. mješovita zrakoplovna eskadrila "Kurjaci sa Ušća"
    • 138. mješovita transportna zrakoplovna eskadrila
    • 24. zrakoplovni tehnički bataljon
    • 17. bataljon za osiguranje aerodroma
    • 117. artiljerijsko-raketni bataljon PVO
  • 98. zračna brigada - aerodorm Lađevci i Niš
    • 241. lovačko-bombarderska avijacijska eskadrila "Tigrovi"
    • 714. protivtenkovska helikopterska eskadrila "Senke"
    • 119. mješovita transportna helikopterska eskadrila
    • 2. izviđačko avijacijsko odjeljenje
    • 98. zrakoplovni tehnički bataljon
    • 161. bataljon za osiguranje aerodroma
    • 98. bataljon za osiguranje aerodroma
    • 98. artiljerijsko-raketni bataljon PVO
  • 250. raketna brigada PVO - kasarna Batajnica
    • Komandna Baterija
  • 1. Raketni bataljon PVO
  • 2. Raketni bataljon PVO
  • 230. Samohodni raketni bataljon PVO
  • 240. Samohodni raketni bataljon PVO
  • 310. Samohodni raketni bataljon PVO
  • 126. centar VOJIN
    • Komandna četa
    • 20. bataljon VOJIN
    • 31. bataljon VOJIN
    • Četa za zrakoplovno-tehničko i tehničko održavanje i snabdjevanje

Naoružanje i vojna oprema

[uredi | uredi izvor]

Avioni

[uredi | uredi izvor]
Avion Slika Vrsta Zrakoplov U službi Napomena
MiG-29 Višenamjenski lovački avion MiG-29A 9.12A
MiG-29B 9.12B
MiG-29 9.13
MiG-29UB 9.51		 1
3
7
3		 10 aviona MiG-29 se nalazi u sastavu 101. lovačke avijacijske eskadrile 204. vazduhoplovne brigade. Donirana 4 aviona MiG-29 9.13 iz Belorusije u februaru 2019. godine i remont počeo u beloruskom remontnom zavodu.Isporučeni u aprilu 2021. godine

U toku je modernizacija preostalih samih aviona, koja će biti gotova do kraja 2021. godine. Avioni će biti varijanta Mig-29 SM, uz poboljšan radar, elektroniku, rakete V-V većeg dometa, laserski navođene bombe, itd.

SOKO J-22 Orao Jurišnik
Nastavni jurišnikr
Nastavni jurišnik		 J-22
NJ-22
NJ-22 2.0		 9
6
1
2		 U toku je modernizacija ovog jurišnika, a modernizovana su prva 2 aparata.
SOKO G-4 Super Galeb Školsko-borbeni avion
Školski avion
Tegljač meta		 G-4
N-62T
G-4M		 17
1
1
Antonov An-2 Transportni avion An-2TD 1(2) 1 u službi, 1 služi za delove.
Antonov An-26 Transportni avion An-26 1(6) 1 u službi, 1 u rezervi, 4 služe za delove.
Piper PA-34 Seneca Kartografija PA-34 V 1 Namenjena prikupljanju i analizi geoprostornih podataka za razvoj geografsko-informacionog sistema Srbije i formiranja baze za potrebe Vojske Srbije. Služi i za obuku pilota.
Utva 75 Školski avion V-53 2(16) 2 u upotrebi.
Utva Lasta Školski avion V-54
V-54P		 14
2		 U toku nabavka dodatnih aviona.
SOKO Gazela Osnovni helikopter
Izviđački helikopter
Borbeni helikopter
Protivoklopni helikopter		 HO-45
HI-42 Hera
HN-42M Gama
HN-45 Gama 2		 7
4
22
9		 U službi oko 20 aparata.
Airbus H145 Traganje i spašavanje
Borbeno traganje i spašavanje
Višenamjenski borbeni helikopter		 H-50S
H-50S
H-50B HForce		 1
1
3		 Najavljuje se dalje opremanje ovim helikopterom.[1]
Mil Mi-8/Mi-17 Transportni helikopter Mi-8T
Mi-17V
Mi-17V-5		 2(6)
1
5
Mi-35 Desantno-jurišni helikopter Mi-35M 4 02.12.2019. isporučena sva 4 naručena helikoptera Mi-35M[2][3] Najavljuje se dalja nabavka.

Bespilotne letjelice

[uredi | uredi izvor]
Naziv Zemlja porijekla Tip Količina Slika Bilješke
CH-92 Kina Bespilotna borbena letjelica 6 [4] Naoružana sa laserski navođenom FT-8C raketom.[5]
Aeronautics Orbiter Izrael Bespilotna izviđačka letelica 10
BPL Vrabac Srbija Bespilotna izviđačka letjelica 50+[6] Operativne od juna 2020.
Pegaz 011 Srbija Bespilotna borbeno-izviđačka letjelica 4[7] Bespilotna letjelica dugog dometa za dvenno-noćno izviđanje i borbu. Planirana isporuka 12 komada naoružanih FT-8D raketama. Na letelicama je izvršen transfer tehnologije, uz pomoć kineskih stručnjaka.

PVO oprema

[uredi | uredi izvor]
Naziv Slika Tip Zemlja porijekla Količina Bilješke
FK-3 Kina 2-3 baterije Krajem 2020. godine naručene 2-3 baterije uz moguću donaciju NR Kine u vidu nekoliko lansera.
2K12 Kub PVO sistem SSSR 12 baterija; 48 lansera Modernizovano.
S-125 Neva/Pečora PVO sistem SSSR 8 baterija
Pancir-S1 PVO sistem Rusija 1 baterija [8],[9],[10] Najavljena kupovina još 2 baterije po postojećem

ugovoru sa Ruskom Federacijom.

Pasars-16 Terminator PVO sistem Srbija 1 baterija Planirana zamena svih sistema Bofors ovim sistemom.
Bofors 40 mm PAT 40 mm Švedska 72+
Strela-1M PVO sistem SSSR 54 Vraćeni u službu.
Strela-10M PVO sistem SSSR 6 Vraćeni u službu.

Radari

[uredi | uredi izvor]
Naziv Zemlja porijekla Tip Količina Slika Bilješke
GIRAFFE Radar Švedska Osmatračko-akvizicijski radar 18 Koristi se u kombinacija sa PAT-om Bofors L/70.Modernizovan, povečan domet na 50 km.[11]
P-12 SSSR VHF radar 8 Modernizovan 2013.
P-40 SSSR 3D-radar 3
PRV-16B SSSR Radar za mjerenje visine 3
AN/TPS-70 SAD 3D radar 5 4 uvedena u operativnu upotrebu 1983. godine. Jedan uništen tokom NATO zračnih napada 1999. godine. Tri radara ostala u upotrebi sa dodatna dva radara i pratećom opremom koja su dobavljena od Slovenije 2015.[12]
Marconi C-605/654 UK Osmatrački radar Nalazi se u operativnoj upotrebi od kraja 1970-ih.[13]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Obilazak novih helikoptera Mi-35, H-145M i Mi-17 na aerodromu u Batajnici (jezik: srpski), pristupljeno 7. 12. 2019
  2. ^ "[POSLEDNJA VEST] Danas u Srbiju sleću helikopteri Mi-35M namenjeni Vojsci Srbije". Tango Six (jezik: srpski). 2. 12. 2019. Pristupljeno 2. 12. 2019.
  3. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. "Хеликоптери Ми-35М стигли у Србију". www.rts.rs. Pristupljeno 2. 12. 2019.
  4. ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 27. 10. 2020. Pristupljeno 15. 11. 2020.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
  5. ^ https://tangosix.rs/2020/04/07/video-na-batajnici-prikazane-kineske-izvidjacko-borbene-bespilotne-letelice-ch-92a-kupljeno-6-letelica-sa-18-raketa/
  6. ^ "Pojačano naoružanje Vojske Srbije". Pristupljeno 20. 11. 2016.
  7. ^ https://tangosix.rs/2018/14/08/vucic-nastavicemo-da-ulazemo-u-razvoj-domacih-bespilotnih-letelica-borbene-bespilotne-letelice-iz-kine/
  8. ^ http://rs.n1info.com/English/NEWS/a572065/Pancir-S1-is-defensive-anti-aircraft-weapon-Serbia-Def-Min-says.html[mrtav link]
  9. ^ http://balkans.aljazeera.net/vijesti/infografika-sta-sve-moze-pancir-s1-isporucen-srbiji
  10. ^ https://www.rts.rs/page/stories/sr/story/9/politika/3941046/vucic-trci-raketni-divizion-pancir.html
  11. ^ RTS emisija Dozvolite - Zvanični kanal (29. 10. 2016). "Novo naoružanje za Vojsku Srbije 2016". Pristupljeno 20. 11. 2016 – preko YouTube.
  12. ^ sisteme, Vojska Srbije | Serbian Armed Forces :: Centar za komandno-informacione. "Војска Србије | Наоружање Ваздухопловства и противваздухопловне одбране | Радари | Осматрачки радар АН/ТПС-70". www.vs.rs. Arhivirano s originala, 30. 3. 2018. Pristupljeno 28. 5. 2017.
  13. ^ sisteme, Vojska Srbije | Serbian Armed Forces :: Centar za komandno-informacione. "Војска Србије | Наоружање Ваздухопловства и противваздухопловне одбране | Радари | Радарски систем С-600". www.vs.rs. Arhivirano s originala, 10. 12. 2015. Pristupljeno 28. 5. 2017.