Alan Llwyd

Alan Llwyd
Ganwyd	1948  Dolgellau
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Bangor
Galwedigaeth	bardd, sgriptiwr, beirniad llenyddol, cyfieithydd
Adnabyddus am	Y Flodeugerdd Englynion Newydd, Anghenion y gynghanedd

Peidiwch â chymysgu'r llenor hwn â'r awdur Alun Llwyd.

Bardd, awdur a sgriptiwr ffilmiau yw Alan Llwyd (ganwyd Alan Lloyd Roberts, 1948).

Gyrfa

Fe'i ganwyd yn Dolgellau, Gwynedd^[1] lle bu'n byw nes oedd yn bump oed; symudodd i fferm yn Nghilan, Pen Llŷn.^[2] Astudiodd ym Mhrifysgol Cymru, Bangor, ac wedi graddio yno yn y Gymraeg, bu'n rheoli siop lyfrau yn y Bala cyn symud i ardal Abertawe er mwyn gweithio i gwmni cyhoeddi Christopher Davies. Ar ôl cyfnod yn gweithio i CBAC treuliodd weddill ei yrfa fel golygydd amser-llawn gyda Barddas, cylchgrawn y bu'n gyfrifol am ei sefydlu gyda Gerallt Lloyd Owen.

Enillodd y Gadair a'r Goron yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhuthun 1973, ac eto yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberteifi 1976, dim ond yr ail fardd i wneud hynny yn hanes yr Eisteddfod.

Enillodd y Gadair am y trydydd tro yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llŷn ac Eifionydd 2023 ac ef oedd y bardd cyntaf i wneud hynny ers llacio'r rheol 'ennill dwywaith yn unig'.^[3]

Mae'n awdur toreithiog, gyda sawl cyfrol o farddoniaeth a beirniadaeth wedi eu cyhoeddi yn cynnwys cofiannau Hedd Wyn a Goronwy Owen. Ysgrifennodd y sgript am y ffilm Hedd Wyn (1992). Yn ddiweddar fe olygodd Cymru Ddu, hanes pobl du Cymreig.

Llyfryddiaeth

• 
  Ffarwelio â Chanrif
• 
  Y Grefft o Greu
• 
  Blynyddoedd y Locustiaid

• Y March Hud (Abersoch: Gwast Tŷ ar y Graig, 1971) – dan yr enw Alan Lloyd Roberts
• Anghenion y Gynghanedd (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1973; argraffiad newydd 2007)
• Gwyfyn y Gaeaf (Abertawe: C. Davies, 1975)
• Edrych trwy Wydrau Lledrith (Abertawe: C. Davies, 1975)
• Rhwng Pen Llŷn a Phenllyn (Abertawe: C. Davies, 1976)
• (gol.) Y Flodeugerdd Englynion (Abertawe: C. Davies, 1978)
• (gol.) Y Flodeugerdd Sonedau (Abertawe: C. Davies, 1978)
• Cerddi'r Cyfannu a Cherddi Eraill (Abertawe: Gwasg Christopher Davies, 1980)
• Yn Nydd yr Anghenfil (Cyhoeddiadau Barddas, 1982)
• Marwnad o Dirdeunaw (Cyhoeddiadau Barddas, 1982)
• Einioes ar ei Hanner (Cyhoeddiadau Barddas, 1984)
• Llên y Llenor: R. Williams Parry (Caernarfon: Gwasg Pantycelyn, 1984)
• Llên y Llenor: Gwyn Thomas (Caernarfon: Gwasg Pantycelyn, 1984)
• (gol.) Y Flodeugerdd o Epigramau Cynghanedd (Cyhoeddiadau Barddas, 1985)
• Oblegid fy Mhlant (Cyhoeddiadau Barddas, 1986)
• Barddoniaeth y Chwedegau: Astudiaeth Lenyddol-Hanesyddol (Cyhoeddiadau Barddas, 1986)
• (gol., gyda Gwynn ap Gwilym) Blodeugerdd o Farddoniaeth Gymraeg yr Ugeinfed Ganrif (Gwasg Gomer, 1987)
• Yn y Dirfawr Wag (Cyhoeddiadau Barddas, 1988)
• (gol.) Y Flodeugerdd o Ddyfyniadau Cymraeg (Gwasg Gomer, 1988)
• (gol., gydag Elwyn Edwards) Gwaedd y Bechgyn: Blodeugerdd Barddas o Gerddi'r Rhyfel Mawr 1914-1918 (Cyhoeddiadau Barddas, 1989)
• Cerddi Alan Llwyd, 1968–1990: Y Casgliad Cyflawn Cyntaf (Cyhoeddiadau Barddas, 1990)
• Gwae fi fy myw: Cofiant Hedd Wyn (Cyhoeddiadau Barddas, 1991)
• Yn Nheyrnas Diniweidrwydd: Blodeugerdd Barddas o Gerddi am Blant a Phlentyndod (Gwasg Gomer, 1992)
• (gol., gydag Elwyn Edwards) Y Bardd a Gollwyd: Cofiant David Ellis (Cyhoeddiadau Barddas, 1992)
• Glaw ar Rosyn Awst (Gwasg Gwynedd, 1994)
• (gol., gyda Elwyn Edwards) Gwaedd y Lleiddiad: Blodeugerdd Barddas o Gerddi'r Ail Ryfel Byd, 1939-1945 (Cyhoeddiadau Barddas, 1995)
• Sonedau i Janice a Cherddi Eraill (Cyhoeddiadau Barddas, 1996)
• Canrif o Brifwyl: Y Ddarlith Lenyddol Flynyddol, Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Bro Dinefwr 1996 (Llys yr Eisteddfod Genedlaethol, 1996)
• Y Grefft o Greu: Ysgrifau ar Feirdd a Barddoniaeth (Cyhoeddiadau Barddas, 1997)
• Gronwy Ddiafael, Gronwy Ddu: Cofiant Goronwy Owen 1723-1769 (Cyhoeddiadau Barddas, 1997)
• Ffarwelio â Chanrif (Cyhoeddiadau Barddas, 2000)
• Rhyfel a Gwrthryfel: Brwydr Moderniaeth a Beirdd Modern (Cyhoeddiadau Barddas, 2003)
• Clirio'r Atig a Cherddi Eraill (Cyhoeddiadau Barddas, 2005)
• Cymru Ddu: Hanes Pobl Dduon Cymru (Caerdydd: Hughes a'i Fab, 2005)
• Y Gaer Fechan Olaf: Hanes Eisteddfod Genedlaethol Cymru 1937-1950 (Cyhoeddiadau Barddas, 2006)
• Blynyddoedd y Locustiaid: Hanes Eisteddfod Genedlaethol Cymru 1919-1936 (Cyhoeddiadau Barddas, 2007)
• Prifysgol y Werin: Hanes Eisteddfod Genedlaethol Cymru 1900-1918 (Cyhoeddiadau Barddas, 2008)
• (gol.) Out of the Fire of Hell: Welsh Experience of the Great War 1914-18 in Poetry and Prose (Gwasg Gomer, 2008)
• (gol.) Y Flodeugerdd Englynion Newydd (Cyhoeddiadau Barddas, 2009)
• Darnau o Fywydau (Cyhoeddiadau Barddas, 2009)
• Stori Hedd Wyn: Bardd y Gadair Ddu (Cyhoeddiadau Barddas, 2009), dwyieithog
• Crefft y Gynghanedd (Cyhoeddiadau Barddas, 2010)
• Stori Waldo Williams: Bardd Heddwch (Cyhoeddiadau Barddas, 2010), dwyieithog
• Sut i Greu Englyn (Cyhoeddiadau Barddas, 2010)
• Kate: Cofiant Kate Roberts, 1891-1985 (Y Lolfa, 2011)
• Bob: Cofiant R. Williams Parry 1884-1956 (Gwasg Gomer, 2013)
• Waldo: Cofiant Waldo Williams 1904-1971 (Y Lolfa, 2014)
• Cofiant Hedd Wyn, 1887-1917 (Y Lolfa, 2014)
• Cerddi Alan Llwyd: Yr Ail Gasgliad Cyflawn 1990-2015 (Cyhoeddiadau Barddas, 2015)
• Gwenallt: Cofiant D. Gwenallt Jones, 1899-1968 (Y Lolfa, 2016)
• Dim ond Llais (Cyhoeddiadau Barddas, 2018)
• Cyrraedd: a Cerddi Eraill (Cyhoeddiadau Barddas, 2018)
• Colli'r Hogiau: Cymru a'r Rhyfel Mawr (Gwasg Gomer, 2018)
• Byd Gwynn: Cofiant T. Gwynn Jones, 1871-1949 (Cyhoeddiadau Barddas, 2019)

Cyfeiriadau

1. "Pwy 'di Pwy: Alan Llwyd". BBC.
2. Gwefan Llenyddiaeth Cymru Archifwyd 2014-05-23 yn y Peiriant Wayback; adalwyd 18 Mai 2014.
3. Alan Llwyd yn ennill Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol , BBC Cymru Fyw, 11 Awst 2023.

Eginyn erthygl sydd uchod am lenor neu awdur o Gymru. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.