Edna O'Brien
| Edna O'Brien | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ganwyd | 15 Rhagfyr 1930  Tuamgraney |
| Bu farw | 27 Gorffennaf 2024 Llundain |
| Dinasyddiaeth |  Gweriniaeth Iwerddon |
| Galwedigaeth | bardd, awdur storiau byrion, cofiannydd, sgriptiwr, nofelydd, llenor, dramodydd |
| Swydd | beirniad Gwobr Booker |
| Cyflogwr | |
| Adnabyddus am | The Country Girls, Casualties of Peace |
| Priod | Ernest Gébler |
| Plant | Carlo Gébler |
| Gwobr/au | Gwobr PEN Iwerddon, Cymrawd o'r Gymdeithas Frenhinol a Llenyddol, AWB Vincent Literary Award, Bonesig Cadlywydd Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig, Commandeur des Arts et des Lettres |
Awdures o Iwerddon oedd Edna O'Brien (15 Rhagfyr 1930 – 27 Gorffennaf 2024)[1]. Roedd yn nodigedig am ei gwaith fel dramodydd, sgriptiwr, bardd, nofelydd a chofiannydd. Disgrifiwyd hi gan Philip Roth fel "y ferch fwyaf dalentog sy'n sgwennu mewn Saesneg heddiw" a bu i gyn-Arlywydd Gweriniaeth Iwerddon, Mary Robinson, ddatgan "hi yw un o awduron mwyaf ei chenhedlaeth.[2][3]
Bywgraffiad
[golygu | golygu cod]Fe'i ganed yn Tuamgraney, Swydd Clare, Iwerddon. Yn ôl O'Brien, roedd ei mam yn fenyw gref a rheolaethol a ymfudodd am ysbaid i America, a bu'n gweithio fel morwyn yn Brooklyn, Efrog Newydd, i deulu Gwyddelig-Americanaidd cefnog cyn dychwelyd i Iwerddon i gychwyn teulu a magu ei phlant. O'Brien oedd y plentyn ieuengaf o "deulu crefyddol-gul". O 1941 i 1946 cafodd ei haddysgu gan Sisters of Mercy - a chyfrannodd hyn at blentyndod lle teimlai ei bod wedi ei "mygu". "Gwrthodais grefydd cul a oedd yn lladd pob ysbryd rhydd" meddai.
Gyrfa
[golygu | golygu cod]Mae gwaith O'Brien yn aml yn ymdrin â theimladau mewnol menywod, a'u problemau mewn perthynas â dynion, a chymdeithas yn gyffredinol.[4] Mae ei nofel gyntaf, The Country Girls, yn aml yn cael ei chydnabod â thorri'r tawelwch ar faterion rhywiol a materion cymdeithasol yn ystod cyfnod gormesol yn Iwerddon yn dilyn yr Ail Ryfel Byd. Cafodd y llyfr ei wahardd, ei losgi a'i wadu o'r pulpud, a gadawodd O'Brien Iwerddon gan droi'n alltud. Roedd yn byw yn Llundain ers y 1950au.
Derbyniodd Wobr PEN Iwerddon yn 2001. Enillodd Saints and Sinners Wobr Stori Fer Ryngwladol Frank O'Connor 2011, gwobr gyfoethocaf y byd am gasgliad o storiau byrion. Cyhoeddodd Faber and Faber ei bywgraffiad, Country Girl, yn 2012. Yn 2015, rhoddwyd y 'Saoi' (math o brifardd) iddi gan y Gymdeithas Wyddelig, Aosdána.
Bu'n aelod o Aosdána, Cymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth am rai blynyddoedd. [5][6][7]
Anrhydeddau
[golygu | golygu cod]- Dros y blynyddoedd, derbyniodd nifer o anrhydeddau, gan gynnwys: Gwobr PEN Iwerddon, Cymrawd o'r Gymdeithas Frenhinol a Llenyddol (2011), AWB Vincent Literary Award, Bonesig Cadlywydd Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig (2017), Commandeur des Arts et des Lettres (2021) .
Gweithiau
[golygu | golygu cod]Nofelau
[golygu | golygu cod]- 1960: The Country Girls, ISBN 0-14-001851-4
- 1962: The Lonely Girl, later published as Girl with Green Eyes, ISBN 0-14-002108-6
- 1964: Girls in Their Married Bliss, ISBN 0-14-002649-5
- 1987: The Country Girls Trilogy, collected with new epilogue, ISBN 0-14-010984-6
- 1965: August Is a Wicked Month, ISBN 0-14-002720-3
- 1966: Casualties of Peace, ISBN 0-14-002875-7
- 1970: A Pagan Place, ISBN 0-297-00027-6
- 1971: Zee & Co., ISBN 0-297-00336-4
- 1972: Night, ISBN 0-297-99541-3
- 1977: Johnny I Hardly Knew You, ISBN 0-297-77284-8
- 1988: The High Road, ISBN 0-297-79493-0
- 1992: Time and Tide, ISBN 0-670-84552-3
- 1994: House of Splendid Isolation, ISBN 0-297-81460-5
- 1996: Down by the River, ISBN 0-297-81806-6
- 1999: Wild Decembers, ISBN 0-297-64576-5
- 2002: In the Forest, ISBN 0-297-60732-4
- 2006: The Light of Evening, ISBN 0-618-71867-2
- 2015: The Little Red Chairs, ISBN 0-316-37823-2
Straeon byrion
[golygu | golygu cod]- 1968: The Love Object and Other Stories, ISBN 0-14-003104-9
- 1974: A Scandalous Woman and Other Stories, ISBN 0-297-76735-6
- 1978: Mrs Reinhardt and Other Stories, ISBN 0-297-77476-X
- 1979: Some Irish Loving, an anthology which includes some translations, ISBN 0-297-77581-2
- 1982: Returning, ISBN 0-297-78052-2
- 1985: A Fanatic Heart, ISBN 0-297-78607-5
- 1990: Lantern Slides, ISBN 0-297-84019-3
- 2011: Saints and Sinners, ISBN 0316122726
- 2013: The Love Object: Selected Stories, a fifty-year retrospective, ISBN 978-0-316-37826-0
Drama
[golygu | golygu cod]- A Pagan Place
- 1980: Virginia. A Play
- Family Butchers
- Triptych
- 2009: Haunted
Ffeithiol
[golygu | golygu cod]- 1976: Mother Ireland, ISBN 0-297-77110-8
- 1999: James Joyce, biography, ISBN 0-297-84243-9
- 2009: Byron in Love, biography, ISBN 978-0-393-07011-8
- 2012: Country Girl, memoir, ISBN 978-0316122702
Barddoniaeth
[golygu | golygu cod]- 1989: On the Bone, ISBN 0-906887-38-0
- 2009: "Watching Obama", poem, The Daily Beast[8]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Luke Dodd (29 Gorffennaf 2024). "Edna O'Brien obituary". The Guardian. Cyrchwyd 18 Tachwedd 2024.
- ↑ Yn y Saesneg gwreiddiol: Philip Roth: "the most gifted woman now writing in English"; Mary Robinson: "one of the great creative writers of her generation".
- ↑ Robinson, Mary (29 Medi 2012). "A life well lived, well told". The Irish Times. Cyrchwyd 29 Medi 2012.
- ↑ Liukkonen, Petri. "Edna O'Brien". Books and Writers. Finland: Kuusankoski Public Library. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 April 2004. Unknown parameter
|deadurl=ignored (help) - ↑ Galwedigaeth: Národní autority České republiky. dyddiad cyrchiad: 17 Tachwedd 2024. Národní autority České republiky. dyddiad cyrchiad: 17 Tachwedd 2024.
- ↑ Swydd: "Edna O'Brien". Cyrchwyd 29 Gorffennaf 2024.
- ↑ Aelodaeth: "Edna O'Brien". Aosdána. Cyrchwyd 6 Gorffennaf 2018.
- ↑ O'Brien, Edna (17 Ionawr 2009). "Watching Obama". The Daily Beast. Cyrchwyd 27 Medi 2012.