Galerius

Galerius
Ganwyd	Galerius Maximinus  250  Dacia
Bu farw	5 Mai 311  Serdica
Dinasyddiaeth	Rhufain hynafol
Galwedigaeth	gwleidydd, llywodraethwr
Swydd	ymerawdwr Rhufain, seneddwr Rhufeinig
Adnabyddus am	Edict of Toleration by Galerius
Tad	Unknown, Diocletian
Mam	Romula
Priod	Galeria Valeria
Plant	Valeria Maximilla, Candidianus, Maximinus Daza
Perthnasau	Maximinus Daza

Caius Galerius Valerius Maximianus (c. 250 – 5 Mai 311) oedd ymerawdwr Rhufain o 305 hyd 311.

Yn enedigol o Dacia, gwasanaethodd Glarius yn y fyddin dan yr ymerodron Aurelian a Probus, a chredir iddo ddod yn bennaeth Gard y Praetoriwm dan Diocletian. Dewisodd Diocletian ef fel "Cesar" neu is-ymerawdwr y rhan ddwyreiniol (Pars Orientalis) o'r ymerodraeth yn 293. Er mwyn gael ei benodi i'r swydd yma bu raid i Galerius ysgar ei wraig a phriodi Galeria Valeria, merch Diocletian. Ei dasg gyntaf oedd gwarchod ffin Afon Donaw rhag y Sarmatiaid yn 294. Yn 297 bu raid iddo amddiffyn ffin Afon Ewffrates yn erbyn y Parthiaid. Gorchfygwyd ef yn ei frwydr gyntaf yn erbyn y Parthiaid yn Caras, ond wedi derbyn atgyfnerthiad o'r Balcanau gallodd orchfygu brenin Parthia, Narses, yn Armenia. Gallodd gipio dinas Ctesiphon ac yn 298 Narses gofynnodd Narses am heddwch. Dychwelwyd Mesopotamia i'r ymerodraeth a hyd yn oed rhywfaint o diriogaeth i'r dwyrain o Afon Tigris, y pellaf i'r dwyrain i'r Ymerodraeth Rufeinig ymestyn erioed.

Pan ymddeolodd Diocletian yn 305 daeth Galerius yn "Augustus" y dwyrain yn ei le, gyda Constantius Chlorus yn Augustus y gorllewin. Cymerodd Galerius Severus II (306-307) fel Cesar.

• 
  Delwedd Galerius ar ddarn arian
• 
  Bwa Galerius yn Thesalonica, Gwlad Groeg
• 
  Ochr ddwyreiniol Bwa Galerius yn Thesalonica

Rhagflaenydd: Diocletian a Maximianus

Ymerawdwr Rhufain 305 – 311 gyda Constantius Chlorus

Olynydd: Licinius a Cystennin I