John Davies (hanesydd)
| John Davies | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ganwyd | 25 Ebrill 1938  Treorci |
| Bu farw | 16 Chwefror 2015 Caerdydd |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Alma mater | |
| Galwedigaeth | hanesydd, llenor |
| Cyflogwr | |
| Adnabyddus am | Y Celtiaid, Hanes Cymru |
| Gwobr/au | Cymrawd Cymdeithas Ddysgedig Cymru |
Hanesydd o Gymru oedd John Davies (25 Ebrill 1938 – 16 Chwefror 2015),[1] a oedd hefyd yn adnabyddus fel darlledwr. Ei lyfr enwocaf oedd Hanes Cymru (ail argraffiad 2006), sy'n cael ei ystyried gan lawer o feirniaid fel y gyfrol orau i'w chyhoeddi ar y pwnc.
Bywgraffiad
[golygu | golygu cod]Ganed John Davies yn Ysbyty Llwynypia, Rhondda Fawr yn fab i Mary (née Potter) a Daniel Davies o Heol Dumfries, Treorci.[2][3] Magwyd yn Nhreorci ond symudodd ei deulu i bentref Bwlchllan ger Llanbedr Pont Steffan pan oedd yn saith oed a felly daeth yn adnabyddus i lawer fel John Bwlch-llan neu Bwlchws. Addysgwyd ef yn ysgolion Treorci, Bwlch-llan a Thregaron, yna ym Mhrifysgol Cymru, Caerdydd a Choleg y Drindod, Caergrawnt. Daeth yn aelod o Adran Hanes Cymru ym Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth ac yn Warden Neuadd Pantycelyn yno. Wedi ymddeol, symudodd i fyw i Gaerdydd. John Davies oedd ysgrifennydd cenedlaethol cyntaf Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.[4]
Yn 2005 cyflwynwyd Gwobr Glyndŵr iddo yn ystod Gŵyl Machynlleth am ei gyfraniad i'r celfyddydau yng Nghymru. Bu hefyd yn olygydd cyffredinol Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig.[5]
Fe'i ddyfarnwyd yn Gymrodor gyda'r Coleg Cymraeg Cenedlaethol yn 2013 a sefydlwyd Gwobr Goffa Dr John Davies am y traethawd Hanes Cymru orau yn ei enw yn 2015.
Bywyd personol
[golygu | golygu cod]Priododd ei wraig Janet (nee Mackenzie) yn 1966. Roedd hithau yn hanesydd ac yn frodor o Flaenau Gwent. Cawsant pedwar o blant sef Anna, Beca, Guto and Ianto.
Mewn cyfweliad gyda HTV Cymru yn Nhachwedd 1998, daeth allan fel dyn deurywiol.[1]
Bu farw o gancr yn 76 mlwydd oed.[6] Cynhaliwyd ei angladd yn breifat ar ddydd Iau, 26 Chwefror 2015. Cafwyd digwyddiad i ddathlu ei fywyd yn Neuadd y Ddinas, Caerdydd ar ddydd Gwener, 17 Ebrill 2015.[7]
Cyhoeddiadau
[golygu | golygu cod]- Cardiff and the Marquesses of Bute (1981)
- The Green and the Red: Nationalism and Ideology in Twentieth Century Wales (1984)
- Hanes Cymru (1990; ail-argraffiad 2006)
- Broadcasting and the BBC in Wales (1994)
- A History of Wales (1994) (cyfieithiad o Hanes Cymru; ail-argraffiad 2006)
- Plaid Cymru oddi ar 1960 (1997)
- The Making of Wales (1999)
- The Celts (2000)
- Y Celtiaid (2001)
- A Pocket Guide Series: Cardiff (2002)
- Rhanbarth Ymylol? Y Gogledd-Ddwyrain a Hanes Cymru (Caerdydd, 2007)
- Cymru: Y 100 lle i’w gweld cyn marw (Y Lolfa, 2009)[8]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ 1.0 1.1 Meic Stephens. John Davies: Academic and broadcaster whose peerless histories of Wales were rich with insight and fascinating detail (en) , The Independent, 19 Chwefror 2015.
- ↑ Davies, John (Hydref 2014). Hunangofiant John Davies: Fy Hanes I (yn cy). Y Lolfa. ISBN 9781847719850. URL
- ↑ BBC Wales Proffil o John Davies
- ↑ "Dr John Davies wedi marw". BBC Cymru Fyw. 2015-02-16. Cyrchwyd 2025-02-11.
- ↑ Gwefan Llenyddiaeth Cymru[dolen farw]; adalwyd 05/01/2013.
- ↑ "DAVIES, JOHN (1938 - 2015), hanesydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2025-02-11.
- ↑ "Click here to view the tribute page for John DAVIES". funeral-notices.co.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2025-02-11.
- ↑ Gwefan y BBC; Hanesydd a ffotograffydd yn creu cyfrol ; adalwyd 05/01/2012