Max Adler | |
---|---|
Ganwyd | 15 Ionawr 1873 Fienna |
Bu farw | 28 Mehefin 1937 Fienna |
Dinasyddiaeth | Awstria, Cisleithania |
Alma mater | |
Galwedigaeth | gwleidydd, athronydd, cymdeithasegydd, athro cadeiriol, gwyddonydd gwleidyddol, academydd |
Swydd | Member of the Landtag of Lower Austria, Substitute Member of the Constitutional Court of Austria |
Cyflogwr | |
Plaid Wleidyddol | Plaid Ddemocrataidd, Sosialaidd Awstria |
Athronydd Marcsaidd, cymdeithasegydd a gwleidydd o Awstria oedd Max Adler (15 Ionawr 1873 – 28 Mehefin 1937) sydd yn nodedig am ei gyfraniadau at ysgol Awstro-Farcsiaeth.
Ganed yn Fienna, Awstria-Hwngari, ac astudiodd gyfreitheg ym Mhrifysgol Fienna. Gweithiodd yn gyfreithiwr ac yn ei amser rhydd fe fu'n athronyddu, yn ymchwilio i gymdeithaseg, ac yn gwleidydda. Cychwynnwyd ar fyfyrgylch gweithwyr yn 1903 gan Adler, Karl Renner, a Rudolf Hilferding, a sefydlwyd y cyfnodolyn Marx-Studien (1904–23) gan Adler ac Hilferding. Cyfrannodd Adler yn aml at Der Klassenkampf, cylchgrawn Plaid Ddemocrataidd Gymdeithasol yr Almaen. Gwasanaethodd Adler yn Senedd Awstria o 1920 i 1923, yn aelod o gangen adain-chwith Plaid Ddemocrataidd Gymdeithasol Awstria (SPÖ). Fe'i penodwyd yn athro cymdeithaseg ym Mhrifysgol Fienna yn 1920, a daliodd y swydd honno nes ei farwolaeth. Bu farw yn Fienna yn 64 oed.[1]
Yn ei syniadaeth Farcsaidd mae Adler yn cyfuno delfrydiaeth athronyddol â realaeth economaidd-gymdeithasol, gyda chymorth ei astudiaethau cymdeithasegol, er mwyn dehongli Marcsiaeth yn nhermau penderfyniaeth a dadlau dros adolygu strategaeth wleidyddol y mudiad sosialaidd. Dadleuodd Adler bod y fwrdeisiaeth yn meddu ar unbennaeth dan gochl democratiaeth seneddol, ac ymgyrchodd dros sefydlu unbennaeth y proletariat drwy ddulliau cyfreithlon a di-drais, os bosib. Yn ei lyfr Politische oder soziale Demokratie (1926) mae'n rhybuddio bod angen i'r dosbarth gweithiol uno fel bod y mudiad sosialaidd yn barod i gymryd yr awenau pryd fyddai gwrthdaro'r dosbarthiadau ar ei eithaf. Rhodd ei gefnogaeth i fudiad cynghorau'r gweithwyr fel strategaeth o ennill chwyldro comiwnyddol heddychlon. Beirniadodd y Bolsieficiaid am sefydlu unbennaeth y blaid yn sgil Chwyldro Rwsia yn hytrach na throsglwyddo grym gwleidyddol i'r dosbarth gweithiol cyfan. O ran ei gyfraniadau at ddamcaniaeth Farcsaidd, defnyddiodd Adler syniadau neo-Kantaidd a phositifaidd ac adeiladodd ar seiliau epistemolegol Marcsiaeth fel damcaniaeth gymdeithasegol.