Ôl troed

Ôl-troed Buzz Aldrin ar y Lleuad yn 1969

Olion traed yw'r argraffiadau neu'r delweddau sy'n cael eu gadael ar ôl gan berson neu greadur arall sy'n cerdded neu'n rhedeg. Gellir cyfeirio at olion a adawyd gan anifeiliaid â charnau neu bawennau yn olion carnau ac olion pawennau ac olion a adawyd gan esgidiau yn benodol fel "olion esgidiau". Gallant naill ai fod yn ddanheddiadau yn y ddaear neu fod wedi'u creu gan rhywbeth a oedd yn sownd i waelod y droed ac a adawyd ar yr wyneb. Mae "llwybr" yn set o olion traed mewn pridd meddal a adawyd gan fod byw; llwybrau anifeiliaid yw olion traed, carnau neu bawennau anifail.

Gellir dilyn olion traed wrth olrhain llwybr yn ystod helfa neu gallant ddarparu tystiolaeth o weithgareddau. Mae rhai olion traed yn dal heb eu hesbonio, ac yn destun i chwedloniaeth mewn nifer o ddiwylliannau. Mae eraill wedi darparu tystiolaeth o fywyd ac ymddygiad cynhanesyddol.

Olion traed mewn gwaith ditectif

[golygu | golygu cod]
Ôl esgid lle bu trosedd

Gall yr ôl troed a adawyd lle mae trosedd wedi'i gyflawni roi tystiolaeth hanfodol sy'n arwain at y sawl a gyflawnodd y drosedd. Mae gan esgidiau lawer o wahanol olion yn seiliedig ar ddyluniad y wadn a faint y mae wedi gwisgo - gall hyn helpu i adnabod pobl sydd dan amheuaeth.[1] Gellir cymryd ffotograffau neu gastiau o olion traed i gadw'r canfyddiad. Mae dadansoddi olion traed ac esgidiau yn agwedd arbenigol o wyddoniaeth fforensig.

Gall olion traed ganiatáu i'r ditectif gael brasamcan o daldra'r troseddwr.[2] Dangoswyd bod olion traed wedi gallu cael eu defnyddio i bennu uchder a rhyw'r unigolyn. Mae'r droed yn tueddu i fod tua 15% o uchder cyfartalog yr unigolyn.[3][4] Gall nodweddion unigolyddol yr olion traed helpu'r gwyddonydd fforensig mewn achosion sy'n ymwneud ag adnabod troseddol.[3] Mewn rhai achosion fforensig, gall yr angen godi hefyd i amcangyfrif pwysau corff yn seiliedig ar faint yr olion traed.[5]

Patrymau croen

[golygu | golygu cod]

Mae croen ar wadnau'r traed a'r bysedd traed yr un mor unigryw â'r manylion sydd ar fysedd a chledrau'r dwylo. Pan gânt eu hadfer mewn man lle cyflawnwyd trosedd neu ar ddarnau o dystiolaeth, gellir defnyddio argraffiadau gwadnau a bysedd y traed yn yr un modd ag olion bysedd a chledrau'r dwylio i adnabod yr unigolyn. Mae tystiolaeth olion traed wedi'i derbyn mewn llysoedd yn yr Unol Daleithiau ers 1934.[6]

Mae olion traed yn cael eu defnyddio i adnabod plant mewn ysbytai ac nid yw'n anarferol iddynt gael eu defnyddio yng nghofnodion y lluoedd awyr.

Olion traed hynafol

[golygu | golygu cod]

Mae olion traed wedi'u cadw fel ffosilau ac yn rhoi tystiolaeth o fywyd cynhanesyddol. Gelwir y ffosilau hyn yn "olfeini", a gall hyn roi cliwiau i ymddygiad rhywogaethau penodol o ddeinosoriaid.

Mae olion traed dynol a grëwyd 1.5 miliwn o flynyddoedd yn ôl wedi'u darganfod yn Ileret, Cenia. Dyma'r dystiolaeth uniongyrchol gynharaf o'r dull dynol o gerdded ar i fyny ar y ddwydroed. Mae'r tîm a wnaeth y darganfyddiad yn credu ei bod yn debyg bod yr olion wedi'u ffurfio gan y rhywogaeth Homo erectus.[7]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ BBC News, 2 March 1998. "Footprints help to track down criminals". Accessed 28 July 2006.
  2. ↑ "Estimation of stature from dimensions of hands and feet in a North Indian population". J Forensic Leg Med 14 (6): 327–32. August 2007. doi:10.1016/j.jcfm.2006.10.008. PMID 17239650. http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1353-1131(06)00224-0.
  3. ↑ 3.0 3.1 Krishan K (March 2008). "Estimation of stature from footprint and foot outline dimensions in Gujjars of North India". Forensic Sci. Int. 175 (2–3): 93–101. doi:10.1016/j.forsciint.2007.05.014. PMID 17590549. http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0379-0738(07)00541-5.
  4. ↑ Krishan K (December 2008). "Determination of stature from foot and its segments in a north Indian population". Am J Forensic Med Pathol 29 (4): 297–303. doi:10.1097/PAF.0b013e3181847dd3. PMID 19259013. http://meta.wkhealth.com/pt/pt-core/template-journal/lwwgateway/media/landingpage.htm?issn=0195-7910&volume=29&issue=4&spage=297.
  5. ↑ Krishan K (July 2008). "Establishing correlation of footprints with body weight—forensic aspects". Forensic Sci. Int. 179 (1): 63–9. doi:10.1016/j.forsciint.2008.04.015. PMID 18515026. http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0379-0738(08)00178-3.
  6. ↑ People v. Les, 267 Michigan 648, 255 NW 407.
  7. ↑ Ancient 1.5 Million-Year-Old Footprints Show Earliest Evidence of Modern Foot Anatomy and Walking Newswise, Retrieved on 3 March 2009.