Ο 80286[1] ήταν ο τρίτος μικροεπεξεργαστής 16-bit που σχεδίασε, παρήγαγε και παρουσίασε η εταιρεία ημιαγωγών Intel στις 1 Φεβρουαρίου του 1982. Ήταν μια σημαντικά αναβαθμισμένη έκδοση σε σχέση με τους προκατόχους του 80186, 8088 και 8086. Τα σημαντικότερα επιπλέον χαρακτηριστικά του, ήταν η δυνατότητα λειτουργίας σε προστατευμένη κατάσταση (Protected Mode) και η εκτέλεση περισσότερων εντολών ανά κύκλο ρολογιού. Η συχνότητα λειτουργίας ξεκινούσε από τα 4 MHz στις πρώτες εκδόσεις και έφτανε στα 25 MHz στις τελευταίες. Τον διαδέχθηκε ο 80386. Η παραγωγή του σταμάτησε το 1991[2]. Ο 80286 ήταν το τέταρτο μέλος της οικογένειας επεξεργαστών με τον κωδικό x86. Τέλος υποστήριζε μαθηματικό συνεπεξεργαστή με τον κωδικό 80287.
Στη μακρά και ιδιαίτερα πετυχημένη παρουσία του στην αγορά των μικροεπεξεργαστών, ο 80286 κυκλοφόρησε σε τρεις βασικούς τύπους αντίστοιχους με τη βάση και το υλικό του κελύφους, και σε πολλές εκδόσεις με χώρα κατασκευής κυρίως τη Μαλαισία.
Με τον βασικό κωδικό R80286 με κεραμική βάση τύπου LCC (Leadless Chip Carrier) 68 ακροδεκτών, οι κωδικοί C80286-4 (για πολύ μικρό χρονικό διάστημα), R80286-6, R80286-8, SAB 80286-8R (σε συνεργασία με τη Siemens), R80286-10, R80286-12 με μόνη διαφορά τη συχνότητα λειτουργίας.
Με τον βασικό κωδικό N80286 με πλαστική βάση τύπου LCC 68 ακροδεκτών, οι κωδικοί N80286-8, N80286-10, N80286-12, με μόνη διαφορά τη συχνότητα λειτουργίας.
Με τον βασικό κωδικό CG ή A80286 και κεραμική βάση τύπου PGA (Pin Grid Array) 68 ακροδεκτών, οι κωδικοί CG80286-6 C, CG80286 8 C, A80286-8, A80286-10.
Κλώνοι
Από την AMD σε PLCC-68 βάση με κωδικό N80L286 (ES) και σημαντικά χαμηλότερη κατανάλωση σε σχέση με τους αντίστοιχους της Intel.
Είχε κεραμική ή πλαστική βάση τύπου PLCC (plastic leaded chip carrier) ή CLCC (ceramic leaded chip carrier) ή PGA (Pin grid array) με 68 ακροδέκτες, ενώ το κέλυφος του ολοκληρωμένου είχε τετράγωνο σχήμα.
Η συχνότητα λειτουργίας του (χρονισμός ρολογιού) ξεκινούσε από τα 4 ΜHz και έφτανε στα 12 MHz στα μοντέλα της Intel και στα 25 MHz στους κλώνους από άλλους κατασκευαστές.
Ενσωμάτωνε 134.000 τρανζίστορ, δηλαδή τουλάχιστον 3.000 φορές λιγότερα από ότι περιέχει ένας σημερινός μικροεπεξεργαστής.
Είχε δυνατότητα διευθυνσιοδότησης στα 24 bit (δίαυλος διευθύνσεων, address bus), δηλαδή διαχειριζόταν 16.777.216 (224) bytes μνήμης (16 Mb).
Με τα εξωτερικά κυκλώματα επικοινωνούσε με δίαυλο δεδομένων (data bus) των 16 bit.
Η υπολογιστική του ισχύς ξεκινούσε από τα 0,9 MIPS (εκατομμύρια εντολές το δευτερόλεπτο, Million Instructions Per Second) στην έκδοση των 6Mhz και έφτανε στα 1.8 MIPS στα 12MHz.[3]
Ο 80286 σχεδιάστηκε εξαρχής για να χρησιμοποιηθεί από το IBM PC/AT (Advanced Technology) δηλαδή τον επόμενο ηλεκτρονικό υπολογιστή της IBM μετά το IBM PC. Έτσι δημιουργήθηκε μια ακόμη πλατφόρμα συμβατότητας που ονομάζονταν AT Compatible γεγονός που πυροδότησε έναν κατασκευαστικό οργασμό από κατασκευαστές κυρίως από την Ασία με προεξάρχουσα χώρα παραγωγής την Ταϊβάν. Η χρήση λοιπόν του 80286 υπήρξε μαζική, τόσο από επώνυμους όσο και από σχετικά άγνωστους κατασκευαστές. Στην Ελλάδα οι συναρμολογητές ηλεκτρονικών υπολογιστών που τότε άρχισαν να πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο, κατασκεύαζαν κατά κόρο συστήματα βασισμένα στον 80286 με τιμές που έφταναν έως και 50% χαμηλότερα από τους «επώνυμους» κατασκευαστές. Ορισμένοι σημαντικοί υπολογιστές που χρησιμοποιούσαν 80286 ήταν:
Ο IBM PC AT, ο διάδοχος του θρυλικού IBM PC , ένας ακόμη υπολογιστής σταθμός στην ιστορία τόσο της εταιρείας όσο και στην ιστορία των προσωπικών υπολογιστών. Είχε 512Kb μνήμηRAM, 64Κb ROM, 20MB σκληρό δίσκο, κάρτα γραφικών EGA με ανάλυση 640 επί 350 εικονοστοιχεία και λειτουργικό σύστημα MS-DOS. Παρουσιάστηκε το 1984. Επίσης η IBM κυκλοφόρησε το PS/1 το 1990 με VGAκάρτα γραφικών και το PC/XT 286 το 1986.
Ο SegaTeradrive με έμφαση στα γραφικά. Είχε VGAκάρτα γραφικών, 30Mb σκληρό δίσκο (HDD), εξελιγμένες ηχητικές δυνατότητες και 2.5 Mb κεντρική μνήμη RAM.