T Βορείου Στεφάνου

Ο T Βορείου Στεφάνου (διεθνώς T Coronae Borealis, T CrB, με το παρατσούκλι "the Blaze Star") είναι ο φωτεινότερος επαναληπτικός καινοφανής αστέρας στον νυχτερινό ουρανό και βρίσκεται στον αστερισμό Στέφανος Βόρειος.[1] Δεν πρέπει να συγχέεται με τον τ Βορείου Στεφάνου, το πρώτο γράμμα του οποίου είναι το ελληνικό Ταυ, ενώ του Τ Βορείου Στεφάνου είναι το λατινικό Tee. Παρατηρούνται εκρήξεις σε αυτό το αστέρι κάθε περίπου 80 χρόνια, με την επόμενη να αναμένεται κάποια στιγμή το 2024 ή το 2025.[2]

T Βορείου Στεφάνου
Η θέση του T Βορείου Στεφάνου (κόκκινος κύκλος)
Είδοςερυθρός γίγαντας + λευκός νάνος
ΑστερισμόςΣτέφανος Βόρειος
Φαινόμενο μέγεθος2-10,8[3]
Φασματικός τύποςM3III+p[4]
Απόσταση από τη Γη2.630 έτη φωτός[5]

Ανακάληψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο T Βορείου Στεφάνου εμφανίσθηκε «αιφνιδίως» στις 12 Μαΐου του 1866 ως αστέρας δευτέρου ή τρίτου φαινόμενου μεγέθους και παρέμεινε ορατός με γυμνό μάτι για οκτώ ημέρες.[6] Παρόλα αυτά, είχε ήδη χαρτογραφηθεί από τον Φρίντριχ Αργκελάντερ 11 χρόνια πρωτύτερα, όταν το φαινόμενο μέγεθος του ήταν μεγαλύτερο από 10.[7] Είναι πιθανό όμως πως είχε παρατηρηθεί και πολύ παλαιότερα, το 1787,[8] ενώ ένα μεσαιωνικό χειρόγραφο από το 1217 θα μπορούσε να περιέχει την πρώτη καταγραφή του.[9]

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο T Βορείου Στεφάνου είναι ένας διπλός αστέρας που αποτελείται από έναν ερυθρό γίγαντα και έναν λευκό νάνο που βρίσκονται σε μία σχεδόν τελείως κυκλική τροχιά ο ένας γύρω από τον άλλο. Μία τροχιά τους ολοκληρώνεται κάθε περίπου 228 γήινες μέρες. Η απόσταση μεταξύ των δύο αστέρων είναι 0,54 αστρονομικές μονάδες και η απόσταση τους από την Γη είναι 2.630 έτη φωτός.[10]

Ο Τ Βορείου Στεφάνου έχει συνήθως φαινόμενο μέγεθος μεγαλύτερο από 10,[3] όμως ως κατακλυσμικός μεταβλητός αστέρας παρατηρούνται εκρήξεις στην φωτεινότητα του κάθε κάποιο χρονικό διάστημα. Τέτοιες εκρήξεις πρατηρούνται στον Τ Βορείου Στεφάνου κάθε περίπου 80 χρόνια. Έχουν καταγραφεί κάλα δύο εκρήξεις του συγκεκριμένου αστέρα, μία στις 12 Μαΐου του 1866 κατά την οποία το αστέρι είχε φαινόμενο μέγεθος περίπου 2,5[11] και μία στις 9 Φεβρουαρίου του 1946 κατά την οποία είχε φαινόμενο μέγεθος 3.[12] Είναι ο φωτεινότερος επαναληπτικός καινοφανής αστέρας στον νυχτερινό ουρανό.[1]

Η καμπύλη φωτός του Τ Βορείου Στεφάνου την περίοδο γύρω από την έκλαμψη του 1946

Ο λευκός νάνος περιβάλλεται από ένας δίσκο προσαύξησης και καλύπτεται από ένα πυκνό σύννεφο από υλικό από τον ερυθρό γίγαντα. Το υλικό αυτό συλλέγεται σταδιακά μέχρι η θερμοκρασία κάτω από αυτό να υπερβεί το σημείο ανάφλεξης του υδρογόνου.[1] Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία μεγάλη έκρηξη να συμβαίνει και η φωτεινότητα του αστεριού να αυξάνεται βραχυπρόθεσμα.[9][13]

Μελέτη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1866, ο T Βορείου Στεφάνου έγινε ο πρώτος καινοφανής αστέρας που μελετήθηκε φασματοσκοπικώς και υπήρξε πρότυπο για την μελέτη αυτής της κατηγορίας αστέρων για πολλά χρόνια.[14] Η έκρηξη που αναμένεται να συμβεί κάποια στιγμή στα μέσα της δεκαετίας του 2020 θα είναι μία πολύτιμη ευκαιρία για την παρατήρηση του σε αυτή την κατάσταση με την προηγμένη τεχνολογία του 21ου αιώνα.[9]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Gamillo, Elizabeth (12 Ιουνίου 2024). «A new star in the sky might be the 'brightest nova of the generation'». Astronomy Magazine (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2024. 
  2. ↑ Norris, Ryan; Baron, Fabien (2018-07-09). «Staring at stars makes you see spots: Verifying images of red supergiant stars». Optical and Infrared Interferometry and Imaging VI (SPIE). doi:10.1117/12.2313504. http://dx.doi.org/10.1117/12.2313504. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; Kazarovets, E. V. (1997-01-01). «The General Catalog of Variable Stars (GCVS)». Open Astronomy 6 (2). doi:10.1515/astro-1997-0229. ISSN 2543-6376. http://dx.doi.org/10.1515/astro-1997-0229. 
  4. ↑ Shenavrin, V. I.; Taranova, O. G.; Nadzhip, A. E. (2011-01). «Search for and study of hot circumstellar dust envelopes» (στα αγγλικά). Astronomy Reports 55 (1): 31–81. doi:10.1134/S1063772911010070. ISSN 1063-7729. http://link.springer.com/10.1134/S1063772911010070. 
  5. ↑ Linford, Justin D.; Chomiuk, Laura; Sokoloski, Jennifer L.; Weston, Jennifer H. S.; van der Horst, Alexander J.; Mukai, Koji; Barrett, Paul; Mioduszewski, Amy J. και άλλοι. (2019-10-10). «T CrB: Radio Observations during the 2016–2017 “Super-active” State». The Astrophysical Journal 884 (1): 8. doi:10.3847/1538-4357/ab3c62. ISSN 0004-637X. https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/ab3c62. 
  6. ↑ Pettit, Edison (1946-04). «The Light-Curves of T Coronae Borealis». Publications of the Astronomical Society of the Pacific 58: 153. doi:10.1086/125797. ISSN 0004-6280. https://iopscience.iop.org/article/10.1086/125797. 
  7. ↑ Barnard, E. E. (1907-05). «Nova T Coronae of 1866.» (στα αγγλικά). The Astrophysical Journal 25: 279. doi:10.1086/141446. ISSN 0004-637X. http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1086/141446. 
  8. ↑ Schaefer, Bradley E. (2023-11). «The recurrent nova T CrB had prior eruptions observed near December 1787 and October 1217 AD» (στα αγγλικά). Journal for the History of Astronomy 54 (4): 436–455. doi:10.1177/00218286231200492. ISSN 0021-8286. http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/00218286231200492. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 published, Joanna Thompson (15 Σεπτεμβρίου 2023). «Evidence of mysterious 'recurring nova' that could reappear in 2024 found in medieval manuscript from 1217». livescience.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2024. 
  10. ↑ Linford, Justin D.; Chomiuk, Laura; Sokoloski, Jennifer L.; Weston, Jennifer H. S.; van der Horst, Alexander J.; Mukai, Koji; Barrett, Paul; Mioduszewski, Amy J. και άλλοι. (2019-10-10). «T CrB: Radio Observations during the 2016–2017 “Super-active” State». The Astrophysical Journal 884 (1): 8. doi:10.3847/1538-4357/ab3c62. ISSN 0004-637X. https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/ab3c62. 
  11. ↑ Schaefer, Bradley E. (2010-04-01). «COMPREHENSIVE PHOTOMETRIC HISTORIES OF ALL KNOWN GALACTIC RECURRENT NOVAE». The Astrophysical Journal Supplement Series 187 (2): 275–373. doi:10.1088/0067-0049/187/2/275. ISSN 0067-0049. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0067-0049/187/2/275. 
  12. ↑ Sanford, Roscoe F. (1949-01). «High-Dispersion Spectrograms of T Coronae Borealis.» (στα αγγλικά). The Astrophysical Journal 109: 81. doi:10.1086/145106. ISSN 0004-637X. http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1086/145106. 
  13. ↑ Stanishev, V.; Zamanov, R.; Tomov, N.; Marziani, P. (2004-02). «H α variability of the recurrent nova T Coronae Borealis». Astronomy & Astrophysics 415 (2): 609–616. doi:10.1051/0004-6361:20034623. ISSN 0004-6361. http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361:20034623. 
  14. ↑ «1949StoAn..15....7B Page 7.4». articles.adsabs.harvard.edu. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2024.