Γερτρούδη η Μεγάλη

Γερτρούδη η Μεγάλη
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση6  Ιανουαρίου 1256
Άισλεμπεν
Θάνατος17  Νοεμβρίου 1302 ή 17  Νοεμβρίου 1301
Άισλεμπεν
Χώρα πολιτογράφησηςΓερμανία
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
Eορτασμός αγίου16 Νοεμβρίου[1] και 17 Νοεμβρίου
Θρησκευτικό τάγμαΤάγμα του Αγίου Βενέδικτου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά[2]
λατινική γλώσσα[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμοναχή
συγγραφέας[3]
μυστικιστής[4]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Γερτρούδη, γνωστή και ως Γερτρούδη η Μεγάλη (Gertrude the Great) ή Αγία Γερτρούδη του Χέλφτα (Saint Gertrude of Helfta, 6 Ιανουαρίου 1256 – 16 Νοεμβρίου 1302[5]) ήταν Γερμανή μοναχή, μύστρια και θεολόγος. Ήταν η μοναδική που αρνήθηκε να υπακούσει το παπικό διάταγμα του 1298 με το οποίο ο πάπας Βονιφάτιος Η΄ μεταξύ άλλων επέβαλλε απαγόρευση στο να αναφέρεται ως γυναίκα η αγία Ιουνία.[6][7] Θεωρείται αγία από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία και γιορτάζεται στις 16 Νοεμβρίου, την ημέρα του θανάτου της.

Τα πρώτα της χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γερτρούδη γεννήθηκε στο Άισλεμπεν της Θουριγγίας στα πλαίσια της λεγόμενης τότε Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σε ηλικια τεσσάρων ετών[8] μπήκε στο μοναστήρι της Αγίας Μαρίας στο Χέλφτα, που τότε βρίσκονταν υπό την ηγεσία της ηγουμένης Γερτρούδης του Χάκεμπορν, κατά πάσα πιθανότητα όντας ορφανή.[9]

Εκεί τέθηκε υπό την προστασία μίας μεγαλύτερης νεαρης μοναχής και είχε την τύχη αυτή να είναι η Μεχτίλδη που ήταν αδερφή της Γερτρούδης του Χάκεμπορν και αργότερα θα διακρίνονταν ως συνθέτρια, θεολόγος και συγγραφέας και θα θεωρούνταν αγία από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Υπό την επιρροή και την προστασία αυτών των δύο σημαντικών γυναικών, της Μεχτίλδης και της Γερτρούδης του Χάκεμπορν, η Γερτρούδη απέκτησε σημαντική μόρφωση σε μια ευρεία γκάμα αντικειμένων και γνώριζε ρητορική και άπταιστα λατινικά.[10] Από τα έργα που θα συνέγραφε αργότερα διαφαίνεται ότι γνώριζε πολύ καλά τα θρησκευτικά κείμενα καθώς και το έργο σημαντικών μεσαιωνικών θεολόγων όπως ο Αυγουστίνος, ο Γρηγόριος ο Μέγας και ο Βερνάρδος του Κλαιρβώ.[10]

Το έργο της

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γερτρούδη συνέγραψε πολυάριθμα έργα κατά τη διάρκεια της ζωής της αλλά σήμερα διασώζονται μόνο ελάχιστα. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι:

  • «Ο Κήρυκας της Θεϊκής Αγάπης» (γνωστός και ως «Βίος και Αποκαλύψεις») που είναι εν μέρει γραμμένο και από άλλες μοναχές υπό την επίβλεψη της Γερτρούδης όπως συνηθίζονταν τότε.[Σημ. 1][11] Το έργο αποτελείται από πέντε τόμους με τον δεύτερο τόμο να αποτελεί σε μέγεθος αλλά και σε σημασία τον πυρήνα του έργου. Ο τόμος αυτός γράφτηκε από τη Γερτρούδη.[12] Οι τόμοι τρία, τέσσερα και πέντε γράφτηκαν από άλλες μοναχές υπό την επίβλεψη της Γερτρούδης ενώ ο τόμος ένα γράφτηκε μετά τον θάνατό της ως εισαγωγή ίσως από τον εξομολογητή της αν και είναι πιο πιθανό να γράφτηκε από κάποια άλλη μοναχή.[12]
  • η συλλογή κειμένων με τίτλο «Πνευματικές Ασκήσεις» που ασχολούνται με τα μυστήρια της καθολικής εκκλησίας.[13]

Το έργο με τίτλο «Οι Προσευχές της Γερτρούδης» είναι μία συλλογή που δημιουργήθηκε μετά τον θάνατό της από αποσπάσματα από κείμενά της και προσευχές που γράφτηκαν από άλλους στο ύφος που θύμιζε το δικό της.[12]

Είναι επίσης πιθανό η Γερτρούδη να συνέγραψε μέρος του βιβλίου της Μεχτίλδης «Ειδική Χάρη».[12]

Μετά τον θάνατό της το μεγαλύτερο μέρος του έργου της χάθηκε αλλά με την εφεύρεση της τυπογραφίας ότι είχε απομείνει άρχισε κατά τον 16ο αι. να τυπώνεται στα γερμανικά, τα λατινικά και τα ιταλικά και έγινε πολύ δημοφιλές στη δυτική Ευρώπη. Ο εξομολόγος του βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππου Β΄ μάλιστα επέλεξε τις «Αποκαλύψεις» της Γερτρούδης ως τελευταίο κείμενο που ανάγνωσε στον ετοιμοθάνατο βασιλιά το 1598. Το Τάγμα των Καρμηλιτών επίσης αγάπησε το έργο της Γερτρούδης και ο εξομολόγος της Τερέζας της Άβιλας της το σύστησε ως πνευματικό οδηγό. Τον 17ο αι. το έργο της απέκτησε δημοφιλία και στη Γαλλία ως αντίδοτο στον Γιανσενισμό.[12]

Αφιέρωση στην «Ιερή Καρδιά»

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γερτρούδη αφιερώθηκε στη λατρεία της «Ιερής Καρδιάς» του Ιησού, σύμφωνα με την οποία η καρδιά του Ιησού θεωρείται σύμβολο «της απέραντης αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο». Στον δεύτερο τόμο του «Κήρυκα» η Γερτρούδη έκανε μία από τις πρώτες προσπάθειες περιγραφής της λατρείας αυτής στηριζόμενη εν μέρει στο Άσμα Ασμάτων του Βερνάρδου του Κλαιρβώ. Μαζί με τις άλλες σημαντικές θεολόγους του Χέλφτα, τη μέντορά της Μεχτίλδη του Χάκεμπορν και την κοσμική φιλόσοφο και χριστιανή μύστρια Μεχτίλδη του Μαγδεβούργου, οι γυναίκες αυτές τοποθέτησαν στον πυρήνα της θεολογίας τους τη λατρεία της «Ιερής Καρδιάς».[14]

Η Γερτρούδη ως αγία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γερτρούδη δεν κανονικοποιήθηκε ποτέ επίσημα από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία αλλά το έργο της εγκρίθηκε από τον πάπα το 1606 όπως επίσης και η λατρεία της. Επίσης ο πάπας Κλίμης ΙΒ΄ αναγνώρισε τον εορτασμό της στις 16 Νοεμβρίου ενώ ο πάπας Βενέδικτος ΙΔ΄ της έδωσε τον τίτλο «Μεγάλη» για να διακρίνεται από τη Γερτρούδη του Χάκεμπορν αλλά και ως αναγνώριση των πνευματικών και θεολογικών της ικανοτήτων.[13]

Μετά από αίτημα του βασιλιά Φίλιππου Δ΄ της Ισπανίας ανακηρύχθηκε προστάτιδα των Δυτικών Ινδιών.[15] Η ημέρα της εορτής της θεωρείται πολύ σημαντική στο Περού ενώ στο Νέο Μεξικό ιδρύθηκε προς τιμήν της η πόλη Σάντα Γερτρούδις ντε Ίο ντε Μόρα που είναι περισσότερο γνωστή απλά ως Μόρα.[15]

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Κατά τον Μεσαίωνα, ειδικά πριν την εφεύρεση της τυπογραφίας, ήταν πολύ συνηθισμένο ένας συγγραφέας να αναθέτει τη συγγραφή ενός τμήματος του έργου του σε άλλους συγγραφείς που έγραφαν υπό την επίβλεψή του. Έτσι συνέγραψαν γα παράδειγμα το έργο τους η Χέραντ του Λάντσμπεργκ και η Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν.Griffiths, Fiona (2007).The garden of delights : reform and renaissance for women in the twelfth century. University of Pennsylvania. ISBN 978-0-8122-0211-3. Larrington, Carolyne (1995).Women and writing in medieval Europe : a sourcebook. Routledge. ISBN 0-203-35824-4

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Calendarium Romanum». (λατινική γλώσσα) Calendarium Romanum Generale (1969). Typis Polyglottis Vaticanis Publisher. Βατικανό. 1969. σελ. 31.
  2. ↑ 2,0 2,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20010525069. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  3. ↑ Ανακτήθηκε στις 23  Μαΐου 2019.
  4. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20010525069. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  5. ↑ «7 Interesting Things You Should Know About St. Gertrude the Great». The Writings of Cora Evans (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2020. 
  6. ↑ Wills, Garry (2006). What Paul meant. New York: Viking. ISBN 0-670-03793-1. 66393767. 
  7. ↑ Muir, Elizabeth Gillan. A women's history of the Christian church : two thousand years of female leadership. Toronto. ISBN 1-4875-9385-6. 1065964198. 
  8. ↑ Gertrude (1991). "Introduction" από Alexandra Barrett, σελ.10.
  9. ↑ Gertrude (1991). Βιβλίο 2, κεφάλαιο 16.
  10. ↑ 10,0 10,1 Gertrude (1991) "Introduction" από Sr Maximilian Marnau, σελ. 6.
  11. ↑ Gertrude (1991), σελ. 12
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Gertrude (1993), σελ. 11.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Monastery of St. Gertrude». web.archive.org. 16 Μαΐου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2020. CS1 maint: Unfit url (link)
  14. ↑ «Illiniois Medieval Association - EMS». ima.wildapricot.org. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2020. 
  15. ↑ 15,0 15,1 «CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: St. Gertrude the Great». www.newadvent.org. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2020. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Gertrude the Great (1991). The Herald of God's Loving Kindness: Books One and Two. Michigan.Kalamazoo. ISBN 978-0-87907-055-7. 23690949
  • Gertrude the Great (1993). The Herald of Divine Love. New York: Paulist Press. ISBN 0-8091-0458-X. 26094377