Γουίλιαμ Ώτεντ

Γουίλιαμ Ώτεντ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		William Oughtred (Αγγλικά)
Γέννηση5  Μαΐου 1574[1][2][3]
Eton
Θάνατος30  Ιουνίου 1660 ή 13  Ιουνίου 1660[1]
Albury
Τόπος ταφήςOld St Peter and St Paul's Church, Albury (51°13′12″ s. š., 0°28′44″ z. d.)[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΒασίλειο της Αγγλίας
ΘρησκείαΑγγλικανική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςλατινική γλώσσα
ΣπουδέςΚολέγιο Ήτον[5]
Βασιλικό Κολέγιο του Κέιμπριτζ (1592–1600)[5]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός
εφευρέτης
χριστιανός ιερέας
αστρονόμος
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (1595–1604)[5]
Αξιοσημείωτο έργοΛογαριθμικός κανόνας
Clavis Mathematicae
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαβικάριος (1604–1610, Shalford)[5]
parson (1610–1660, Albury)[5]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γουίλιαμ Ώτεντ[6][7] (William Oughtred ή Owtred ή και Uhtred, 5 Μαρτίου 1574/1575 – 30 Ιουνίου 1660[7]) ήταν Άγγλος μαθηματικός και κληρικός της Αγγλικανικής Εκκλησίας.[8] Μετά την επινόηση των λογαρίθμων από τον Τζον Νάπιερ ή Νέπερ και των λογαριθμικών κλιμάκων από τον Έντμουντ Γκούντερ, ο Ώτεντ υπήρξε ο πρώτος που χρησιμοποίησε δύο τέτοιες κλίμακες που μπορούσαν να ολισθαίνουν παράλληλα η μία ως προς την άλλη, προκειμένου να εκτελέσει απευθείας πολλαπλασιασμό και διαίρεση, με άλλα λόγια εφεύρε τον λογαριθμικό κανόνα[9], κάτι που έγινε περίπου το 1622. Επιπλέον ο Ώτεντ εισήγαγε το σύμβολο × για να υποδηλώσει τον πολλαπλασιασμό και τις συντμήσεις sin και cos για να υποδηλώσει τις τριγωνομετρικές συναρτήσεις ημίτονο και συνημίτονο αντιστοίχως.[10]

Οικογένεια και σπουδές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ώτεντ γεννήθηκε στο Ήτον της Αγγλίας, στο σημερινό Μπέρκσιρ (τότε υπαγόταν στο Μπάκιγχαμσιρ), και ήταν γιος του Μπέντζαμιν Ώτεντ. Πήγε σχολείο στο φημισμένο σήμερα Κολέγιο του Ήτον, όπου μεταξύ των δασκάλων του συγκαταλεγόταν και ο πατέρας του.[11] Ο μικρός Γουίλιαμ είχε ένα πάθος για τα μαθηματικά και συχνά ξαγρυπνούσε τις νύχτες για να μάθει περισσότερα.[12] Κατόπιν σπούδασε στο Κολέγιο Κινγκς του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, από όπου πήρε πτυχίο το 1597 και master το 1600.[13]

Ωστόσο έφυγε από το Κέιμπριτζ όταν έγινε δεκτός προς χειροτονία, περί το έτος 1603, οπότε και αναφέρεται ως εφημέριος του Ναού της Παναγίας (St Mary's Church) στο Γκίλντφορντ του Σάρεϋ.[14]. Στις 2 Ιουλίου 1605 εγκαταστάθηκε ως βικάριος στο Σάλφορντ του Σάρεϋ, θέση την οποία εκκένωσε[15] στις 18 Ιανουαρίου 1611. Μια βασική πρωτογενής πηγή για τη ζωή του Ώτεντ είναι ο λόγος του «To the English gentrie» στο έργο του Just Apologie (περ. 1634), ο οποίος περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία.[16]

Γάμος και τέκνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 20 Φεβρουαρίου 1606, λίγους μήνες μετά την εγκατάστασή του στο Σάλφορντ, ο Ώτεντ πήρε ως σύζυγό του την Κράιστσγκιφτ Κάρυλ (Christsgift Caryll) από το Σάρεϋ.[17] Απέκτησαν μαζί δώδεκα τέκνα: τον Γουίλιαμ, δύο Χένρυ (ο ένας πέθανε σε βρεφική ηλικία και ο άλλος τον «αντικατέστησε»), τον Μπέντζαμιν, τον Σάιμον, τη Μάργκαρετ, την Τζούντιθ, τον Έντουαρντ, την Ελίζαμπεθ, την Ανν, τον Τζωρτζ και τον Τζων. Δύο από τους γιους, ο Μπέντζαμιν και ο Τζων, μοιράζονταν το ενδιαφέρον του πατέρα τους για τα όργανα και έγιναν ωρολογοποιοί.[18]

Σταδιοδρομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περί το 1628 ανατέθηκε στον Ώτεντ από τον Τόμας, Κόμη του Αρουντέλ να διδάξει μαθηματικά στον γιο του.[19] Ο Ώτεντ αλληλογραφούσε με κάποιους από τους πλέον εξέχοντες σοφούς της εποχής του, όπως με τους Ουίλιαμ Γκασκόιν, Τζων Γουόλις και Κρίστοφερ Ρεν.[20][21][22] Διατηρούσε τακτική επαφή με το Κολέγιο Γκρέσαμ του Λονδίνου, στο οποίο γνώριζε τους μαθηματικούς Χένρυ Μπριγκς και Γκούντερ.[23]

Ο Ώτεντ προσέφερε δωρεάν μαθήματα μαθηματικών σε μαθητές όπως οι Ρίτσαρντ Ντελαμέιν και Τζόνας Μουρ, γεγονός που τον κατέστησε δάσκαλο με μεγάλη επίδραση σε μια γενεά μαθηματικών. Ο επίσκοπος Σηθ Γουόρντ συγκατοίκησε με τον Ώτεντ επί εξάμηνο προκειμένου να μάθει τα νεότερα μαθηματικά, το ίδιο και ο ιατρός Τσαρλς Σκάρμπορω.

Η εφεύρεση του λογαριθμικού κανόνα ενέπλεξε τον Ώτεντ σε μια αντιδικία για την προτεραιότητα της επινοήσεως με τον Ντελαμέιν. Εκτός αυτού, διαφωνούσαν και επί της διδακτικής των μαθηματικών, με τον Ώτεντ να υποστηρίζει ότι η θεωρία έπρεπε να προηγείται της πρακτικής.[24][25]

Ο Γουίλιαμ Ώτεντ παρέμεινε εφημέριος μέχρι τον θάνατό του σε ηλικία 85 ή 86 ετών στο Ώλμπερυ (Albury). Θάφτηκε στον παλαιό Ναό των Αγίων Πέτρου και Παύλου στο Ώλμπερυ.[26]

Ενδιαφέρον για τον αποκρυφισμό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τους συγχρόνους του, ο Ώτεντ ενδιαφερόταν για την αλχημεία και την αστρολογία, όπως και πολλοί αξιοσέβαστοι επιστήμονες της εποχής του.[27] Ο μαθητής του, αλχημιστής Τόμας Χένσω (Thomas Henshaw, 1618-1700), αντέγραψε ένα ημερολόγιο και μία Πρακτικήν ("Practike") που του είχε δώσει ο Ώτεντ.[28]

Ο γνωστός αστρολόγος Γουίλιαμ Λίλυ γνώριζε τον Ώτεντ προσωπικά και μάλιστα ισχυρίζεται στην αυτοβιογραφία του ότι είχε παρέμβει υπέρ αυτού προκειμένου να αποτρέψει την απόλυσή του για πολιτικούς λόγους με διαταγή του Κοινοβουλίου[29] το 1646.

Ο Τζων Ώμπρυ γράφει ότι ο Ώτεντ ήταν αστρολόγος με επιτυχίες, δηλώνοντας ότι δεν γνώριζε τον λόγο για τον οποίο ήταν αποτελεσματική, αλλά πίστευε πως κάποιο «τζίνι» ή «πνεύμα» βοηθούσε. Σύμφωνα με τον Ώμπρυ, ο Ελάιας Άσμολ (Elias Ashmole) κατείχε το πρωτότυπο (γραμμένο με το χέρι του Ώτεντ) της ορθολογικής διαιρέσεως των 12 οίκων του ζωδιακού κύκλου, που εντάχθηκε στο «Αλμανάκ» του 1659 του σερ Τζωρτζ Χουάρτον. Ο Ώμπρυ είχε δει ο ίδιος ένα αντίγραφο της «Γεωμαντείας» του Κριστόφ ντε Κατάν[30] με σημειώσεις από τον Ώτεντ.

Το όνομα του Ώτεντ έχει αναφερθεί σε κείμενα για την πρώιμη μασονία. Ο μαθηματικός είχε εκφράσει χιλιαστικές απόψεις στον Τζων Έβελυν το 1655:

«Ο φημισμένος εκείνος μαθηματικός, ο κ. Ώτεντ, ήρθε να με επισκεφθεί και έστειλα την άμαξά μου για να τον φέρει στο Γουότον, καθώς είναι πλέον πολύ ηλικιωμένος. Ανάμεσα σε άλλα θέματα, μού είπε ότι πίστευε πως το νερό ήταν η αλχημιστική prima materia, και ότι ήταν πεπεισμένος για τη δυνατότητα των αλχημιστών να ανακαλύψουν το ελιξήριο της αθανασίας. Πιστεύει ότι ο Ήλιος ήταν μια υλική φωτιά και ότι η Σελήνη ήταν μια ήπειρος... ...Είχε ισχυρά προαισθήματα ότι κάτι σημαντικό θα συνέβαινε το επόμενο έτος, από τον υπολογισμό της διαφοράς με τη διλούβιο εποχή, και προσέθεσε ότι ίσως θα ήταν δυνατό να μεταστραφούν οι Εβραίοι [στον Χριστιανισμό] με τη Δευτέρα Παρουσία του Σωτήρος μας ή να κρίνουμε την ανθρωπότητα. Και για τούτο ο λόγος του ήταν Parate in occursum.[31] Είπε ότι το προπατορικό αμάρτημα δεν απαντάται στους Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, ωστόσο πίστευε σε αυτό...»[32]

Το έργο του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αντίτυπο λατινικής εκδόσεως του Clavis mathematicae (1652)

Βιβλία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σημαντικότερο γραπτό έργο του Γουίλιαμ Ώτεντ είναι το Clavis Mathematicae (= «Η κλείδα των μαθηματικών»), που πρωτοεκδόθηκε στη λατινική γλώσσα, το 1631, και αποτελεί ένα σύγγραμμα στοιχειώδους άλγεβρας. Κατέστη κλασικό έργο, ανατυπωθέν σε αρκετές εκδόσεις, και το χρησιμοποίησαν, μεταξύ άλλων, οι Τζων Γουόλις και Ισαάκ Νεύτων. Το βιβλίο είναι πυκνό σε περιεχόμενο και καλεί για μια λιγότερο λεκτική απόδοση των μαθηματικών και μεγαλύτερη εξάρτηση από σύμβολα. Παίρνοντας ιδέες από τον Φρανσουά Βιέτ (παρότι δεν τον αναφέρει), ο Ώτεντ καινοτόμησε κατά βούληση ως προς τα μαθηματικά σύμβολα, εισάγοντας όχι μόνο εκείνο του πολλαπλασιασμού όπως χρησιμοποιείται σήμερα παγκοσμίως, αλλά και το διπλό σύμβολο :: ως σύμβολο της αναλογίας.[33] Το βιβλίο έγινε δημοφιλές περί τα 15 έτη μετά την πρώτη το έκδοση, καθώς τα μαθηματικά απέκτησαν μεγαλύτερο ρόλο στην ανώτερη εκπαίδευση. Ο Γουόλις έγραψε την εισαγωγή στην έκδοση του 1652[34].

Μερικές άλλες εκδόσεις του βιβλίου:

  • Περαιτέρω λατινικές εκδόσεις: 1648, 1652, 1667, 1693
  • Πρώτη αγγλική έκδοση: 1647

Η α΄ έκδοση του Clavis Mathematicae είχε 20 κεφάλαια και μόλις 88 σελίδες, που περιλάμβαναν άλγεβρα και αρκετά θεμελιώδη των μαθηματικών.[35] Κάποιες αλλαγές προστέθηκαν αργότερα από τον συγγραφέα. Η πρώτη αγγλική και η δεύτερη λατινική έκδοση δεν είχαν πρόλογο και ήταν μικρότερες κατά ένα κεφάλαιο. Το βιβλίο αρχίζει με μια συζήτηση της ινδοαραβικής γραφής των δεκαδικών κλασμάτων. Περιγράφει επίσης δύο τρόπους για τη διαίρεση πολυωνύμων και εισάγει το σύμβολο « ~ » για να εκφράσει τη διαφορά μεταξύ δύο μεταβλητών.

Το δεύτερο βιβλίο του Ώτεντ ήταν το Circles of Proportion and the Horizontal Instrument (1632), το οποίο επιμελήθηκε ένας μαθητής του, ο Γουίλιαμ Φόρστερ.[36] Στο βιβλίο αυτό ο Ώτεντ εισάγει σύμβολα-συντομογραφίες για τριγωνομετρικές συναρτήσεις. Περιγράφει επίσης τον λογαριθμικό κανόνα (βλ. παρακάτω).[37]

Στο έργο αυτό αναφέρεται ότι ο Τζον Νάπιερ ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε ποτέ τη δεκαδική υποδιαστολή, ωστόσο η πραγματικότητα είναι ότι ο πρώτος που το έπραξε ήταν ο Γερμανός αστρονόμος Μπαρτολομέους Πιτίσκους.[12]

Το τρίτο βιβλίο του Ώτεντ ήταν το Trigonometria with Canones sinuum, που έχει μόνο περί τις 36 σελίδες κειμένου και μαθηματικούς-τριγωνομετρικούς πίνακες

Ο λογαριθμικός κανόνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η εφεύρεση του λογαριθμικού κανόνα από τον Ώτεντ συνίστατο στη λήψη μιας μεμονωμένης λογαριθμικής κλίμακας-χάρακα, που είχε ήδη κατασκευάσει ο Γκούντερ και στον συνδυασμό της με μια άλλη παράλληλη, που μπορεί να ολισθαίνει παράλληλα ως προς την πρώτη.[38] Το αρχικό του σχέδιο ωστόσο τη δεκαετία του 1620 ήταν με κυκλικές κλίμακες και την ίδια ιδέα δημοσίευσε και ο Ντελαμέιν το 1630. Ο συμβατικός σχεδιασμός, που περιλαμβάνει μια τρίτη, γραμμική κλίμακα-χάρακα ανάμεσα στις δύο λογαριθμικές, είναι επινόηση της δεκαετίας του 1650.[39]


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Gran Enciclopèdia Catalana» (Καταλανικά) Grup Enciclopèdia. 0048018.
  3. ↑ 3,0 3,1 Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija» (Κροατικά) Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. 45943.
  4. ↑ 4,0 4,1 (Αγγλικά) Find A Grave.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 MacTutor History of Mathematics archive.
  6. ↑ How to Pronounce: Oughtred Society. Retrieved 9 August 2018.
  7. ↑ 7,0 7,1 Smith, David Eugene (1923). History of Mathematics. 1. σελ. 392. ISBN 9780486204291. 
  8. ↑ F. Willmoth: «Oughtred, William (bap. 1575, d. 1660)», στο Oxford Dictionary of National Biography (2004)
  9. ↑ Smith, David E. (1958). History of Mathematics. Courier Corporation. σελ. 205. ISBN 9780486204307. 
  10. ↑ Florian Cajori (1919). A History of Mathematics. Macmillan. σελ. 157. 
  11. ↑ Wallis, P.J. (1968). «William Oughtred's 'Circles of Proportion' and 'Trigonometries'». Transactions of the Cambridge Bibliographical Society 4 (5): 372–382. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Karpinski, Louis C.; Cajori, Florian (1917). «William Oughtred, a Great Seventeenth-Century Teacher of Mathematics». The American Mathematical Monthly 24 (1): 29-30. doi:10.2307/2972662. http://archive.org/details/williamoughtredg00cajouoft. 
  13. ↑ «Oughtred, William (OTRT592W)» στην Cambridge Alumni Database, University of Cambridge.
  14. ↑ Church of England Clergy database, Liber Cleri detail, CCEd Record ID: 199392, British Library Harleian MS 595.
  15. ↑ Church of England Clergy database, Episcopal Register of Thomas Bilson (Winchester), Appointment Record («Owtred») CCEd Record ID: 59030 and Vacancy Evidence Record ("Outhred"), CCEd Record ID: 59115
  16. ↑ (W. Oughtred): To the English gentrie, and all others studious of the mathematicks which shall bee readers hereof. The just apologie of Wil. Oughtred against the slaunderous insimulations of Richard Delamain, in a pamphlet called Grammelogia, or the mathematicall ring, or mirisica logarithmorum projectio circularis (A. Mathewes, London ?1634). Πλήρες κείμενο εδώ (ανοικτή πρόσβαση).
  17. ↑ ODNB και Aubrey's Brief Lives, επιμ. Oliver Lawson Dick (Ann Arbor 1962), σσ. 222-224
  18. ↑ «Oughtred biography». www-groups.dcs.st-and.ac.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2022. 
  19. ↑ Το λήμμα «Oughtred, William» στην Encyclopædia Britannica, τόμος 20 (11η έκδ., 1911), Cambridge University Press, σελ. 378
  20. ↑ Helena Mary Pycior: Symbols, Impossible Numbers, and Geometric Entanglements: British Algebra Through the Commentaries on Newton's Universal Arithmetick (1997), σελ. 42
  21. ↑ «Janus: Oughtred, William (? 1574-1660) mathematician». Janus.lib.cam.ac.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2012. 
  22. ↑ DSpace at Cambridge: Letter from William Gascoigne to William Oughtred. Dspace.cam.ac.uk. 13 June 2007. http://www.dspace.cam.ac.uk/handle/1810/194216. Ανακτήθηκε στις 31 October 2012. 
  23. ↑ «Loading...». 
  24. ↑ Michelle Selinger: Teaching Mathematics (1994), σελ. 142
  25. ↑ «The Galileo Project». Galileo.rice.edu. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2012. 
  26. ↑ «Parishes: Albury», στο έργο A History of the County of Surrey, επιμ. H.E. Malden, τόμος 3 (V.C.H./HMSO, Λονδίνο 1911), σσ. 72-77 (British History Online, accessed 6 December 2018).
  27. ↑ Keith Thomas: Religion and the Decline of Magic (1973), σσ. 322, 452n
  28. ↑ D.R. Dickson, 'Thomas Henshaw and Sir Robert Paston's pursuit of the Red Elixir: an early collaboration between Fellows of the Royal Society', Notes and Records of the Royal Society of London, τόμ. 51, No. 1 (Ιανουαρίος 1997), σσ. 57-76, βλ. σσ. 67-72
  29. ↑ William Lilly's History of his Life and Times, from the year 1602 to 1681, Λονδίνο 1715, ανατύπ. Charles Baldwyn, Λονδίνο 1822, σσ. 135-137 (Internet Archive)
  30. ↑ La Geomance du Seigneur Christofe de Cattan, Gentilhomme Genevoys. Livre non moins plaisant et recreatif. Avec la roüe de Pythagoras (Gilles Gilles, Παρίσι 1558). Πλήρες κείμενο στο Internet Archive.
  31. ↑ Αναφορά στο εδάφιο (το ρήμα είναι praeparare): «ετοιμάσου να συναντήσεις τον Θεό σου, ω Ισραήλ» (Αμώς, κεφ. δ΄, στίχος 12)
  32. ↑ Καταγραφή της 28ης Αυγούστου 1655 στο The Diary of John Evelyn, επιμ. W. Bray, 2 τόμοι, M. Walter Dunne, Νέα Υόρκη και Λονδίνο 1901, τόμ. I, σσ. 305-306 (Internet Archive, Retrieved 5 December 2018).
  33. ↑ Helena Mary Pycior: Symbols, Impossible Numbers, and Geometric Entanglements: British Algebra Through the Commentaries on Newton's Universal Arithmetick (1997), σελ. 48
  34. ↑ «Oxford Figures, Chapter 1: 800 years of mathematical traditions». Mathematical Institute – University of Oxford. 17 Σεπτεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2012. 
  35. ↑ Cajori, Florian (1915). «The Works of William Oughtred» (στα αγγλικά). The Monist 25 (3): 441–466. doi:10.5840/monist191525315. https://zenodo.org/record/1514882. 
  36. ↑  Stephen, Leslie, επιμ.. (1889) «Forster, William (fl.1632)» Dictionary of National Biography 20 London: Smith, Elder & Co 
  37. ↑ Ball, W.W. Rouse (1917). «Review of William Oughtred: a great Seventeenth-century Teacher of Mathematics». Science Progress (1916-1919) 11 (44): 694-695. 
  38. ↑ «Slide Rules». Hpmuseum.org. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2012. 
  39. ↑ «The slide rule – a forgotten tool». Powerhouse Museum Collection. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2012. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Cajori, Florian (1916). William Oughtred: A Great Seventeenth-Century Teacher of Mathematics. The Open Court Publishing Company. 
  • Florian Cajori: «The Life of William Oughtred», The Open Court, τόμ. XXIX, νο. 8, Σικάγο, Αύγουστος 1915, σελ. 711, σσ. 449-459 (pdf)
  • Jacqueline Anne Stedall: «Ariadne's Thread: The Life and Times of Oughtred's Clavis», Annals of Science, τόμ. 57.1, Ιανουάριος 2000, σσ. 27-60

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]