Επιχείρηση Βορράς

Επιχείρηση Βορράς (ρωσικά: Операция "Север") ήταν η κωδική ονομασία με την οποία αποδόθηκε από το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας της ΕΣΣΔ^[1] η μαζική εκτόπιση σε εξορία στην περιοχή της Σιβηρίας, χιλιάδων μελών των Μαρτύρων του Ιεχωβά^[2] και των οικογενειών τους στην Σοβιετική Ένωση, κατά την 1-2 Απριλίου 1951.^[3][4][5][6]

Ιστορικό

Υπήρχαν ελάχιστοι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Σοβιετική Ένωση μέχρι την προσάρτηση των Βαλτικών κρατών, της Δυτικής Λευκορωσίας, της Δυτικής Ουκρανίας, της Βεσσαραβίας, και της Βόρειας Μπουκοβίνα, περιοχές οι περισσότερες εκ των οποίων βρίσκονται στην ΣΣΔ της Μολδαβίας και την ΣΣΔ της Ουκρανίας. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά θεωρήθηκε ότι ήρθαν σε σύγκρουση με την Σοβιετική εξουσία, κυρίως λόγω της άρνησής τους να ενταχθούν στο στρατό.^[4] Οι διδασκαλίες τους σύντομα θεωρήθηκαν αντι-σοβιετικές. Τα μέλη των θρησκευτικών ομάδων, κυρίως των Μαρτύρων του Ιεχωβά, που χαρακτηριζόταν από έντονα θρησκευτικά στοιχεία θεωρούνταν δυνητικός κίνδυνος για το κομμουνιστικό καθεστώς.^[7][8] Τον Νοέμβριο του 1950, ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος Σοβιετικής ασφάλειας, ο Βίκτορ Αμπακούμοφ ανέφερε μια ιδέα στον Στάλιν για τον εκτοπισμό τους, και ο Στάλιν πρότεινε να προγραμματίσει το σχέδιό του για τον Μάρτιο-Απρίλιο του 1951.^[3]

Εφαρμογή

Το γραμματόσημο του Εθνικού Ταχυδρομείου της Εσθονίας που κυκλοφόρησε στις 14 Ιουνίου 2007. Διακρίνεται στο κάτω μέρος η αναφορά για τον εκτοπισμό των 382 Μαρτύρων του Ιεχωβά.

Στις 19 Φεβρουαρίου 1951, ο Abakumov παρέδωσε ένα μυστικό σημείωμα^[9] στον Στάλιν, με τον λεπτομερή σχεδιασμό για τον εκτοπισμό των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Περιφέρεια Τομσκ και Περιφέρεια Ιρκούτσκ της Σιβηρίας. Είπε μεταξύ άλλων, ότι κατά τη διάρκεια των ετών 1947-1950, 1.048 ηγετικά στελέχη και εθελοντές των Μαρτύρων του Ιεχωβά είχαν συλληφθεί, 5 υπόγειες εκτυπωτικές εγκαταστάσεις σε σπίτια είχαν αποκαλυφτεί, και μεγάλες ποσότητες έντυπης ύλης κατασχέθηκαν. Οι εκδιωκόμενες οικογένειες είχαν στη διάθεσή τους 2 περίπου ώρες για να ετοιμάσουν και να πάρουν μαζί τους, μόνο μέχρι 150 κιλά προσωπικών αντικειμένων. Η υπόλοιπη περιουσία τους έπρεπε να κατασχεθεί "για να καλύψει τις άμεσες οικονομικές υποχρεώσεις που θα δημιουργούσαν οι εξόριστοι στο κράτος".^[4] Το σημείωμα του Abakumov περιλάμβανε αριθμητικά στοιχεία για τους ακόλουθους οργανωμένους πληθυσμούς εξόριστων:^[10]

• Συνολικός αριθμός εκτοπισμένων: 8.576^[11] άτομα (3.048 οικογένειες), συμπεριλαμβανομένων:
  • Από την ΣΣΔ της Ουκρανίας — 6.140 άτομα (2.020 οικογένειες),
  • Από την ΣΣΔ της Λευκορωσίας — 394 άτομα (153 οικογένειες),
  • Από την ΣΣΔ της Μολδαβίας — 1.675 άτομα (670 οικογένειες),
  • Από την ΣΣΔ της Λετονίας — 52 άτομα (27 οικογένειες),
  • Από την ΣΣΔ της Λιθουανίας — 76 άτομα (48 οικογένειες),
  • Από την ΣΣΔ της Εσθονίας — 250 άτομα (130 οικογένειες).

Στις 3 Μαρτίου 1951, το Υπουργικό Συμβούλιο της ΕΣΣΔ εξέδωσε το αντίστοιχο διάταγμα (αριθμ. 667-339ss^[12]), ακολουθούμενο από μια εντολή του Υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας (αριθμ. 00193^[12]) εκδοθείσα στις 5 Μαρτίου. Στις 24 Μαρτίου, το Υπουργικό Συμβούλιο της ΣΣΔ της Μολδαβίας εξέδωσε το διάταγμα σχετικά με την κατάσχεση και πώληση των περιουσιακών στοιχείων των εκτοπισθέντων. Η Επιχείρηση Βορράς ξεκίνησε στις 4 π.μ. την 1 Απριλίου 1951, και ολοκληρώθηκε στις 2 Απριλίου. Οι εκτοπισμένοι Μάρτυρες του Ιεχωβά είχαν χαρακτηριστεί ως "ειδικοί εποικιστές".^[3]

Σύμφωνα με άλλες αναφορές, από την ΣΣΔ της Μολδαβίας εξορίστηκαν συνολικά 2.617 άτομα (723 οικογένειες) κατά την διάρκεια της νύχτας της 31 Μαρτίου με ξημερώματα της 1 Απριλίου 1951.^{[13][14][7][8][15]} Στις 14 Ιουνίου 2007, το Εθνικό Ταχυδρομείο της Εσθονίας εξέδωσε ένα αναμνηστικό γραμματόσημο για τα θύματα της γενοκτονίας των Εσθονών κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης του Στάλιν και μεταξύ των ετών 1941 και 1951. Μεταξύ των μεγάλων πληθυσμών των πολιτών της Εσθονίας που εξορίστηκαν εκείνη την περίοδο και περιλαμβάνονται στην απεικόνιση του γραμματοσήμου, γίνεται αναφορά για 382 άτομα, Μάρτυρες του Ιεχωβά με τα παιδιά τους καθώς και άλλους συγγενείς και γείτονες, που εξορίστηκαν στις 1 Απριλίου 1951.^[16] Άλλα στοιχεία αναφέρουν ότι συνολικά 9.389 άτομα από όλη την χώρα εξορίστηκαν, εκ των οποίων περίπου τα 4.000 ήταν παιδιά,^[12] ενώ αλλού, γίνεται λόγος για "περισσότερες από 5.000 οικογένειες Μαρτύρων του Ιεχωβά από τις σοβιετικές δημοκρατίες της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, της Μολδαβίας και της Βαλτικής που στάλθηκαν σε “μόνιμους οικισμούς” στη Σιβηρία, στην Άπω Ανατολή και στο Καζακστάν."^[17] Ωστόσο ο πραγματικός αριθμός του πληθυσμού των εξόριστων και των οικογενειών τους, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια.

Αμνηστία και αθώωση

To Διάταγμα του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ με το οποίο στις 30 Σεπτεμβρίου 1965 ήρθησαν οι περιορισμοί σχετικά με τον "ειδικό εποικισμό" από τα μέλη εκτοπισμένων σε εξορία θρησκευτικών ομάδων, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Στις 30 Σεπτεμβρίου 1965, ένα διάταγμα (αριθμ. 4020-1U^[12]) εκ του Προεδρείου του Συμβουλίου των Υπουργών της ΕΣΣΔ, ακύρωσε τον περιορισμό του "ειδικού εποικισμού" για τα μέλη των τεσσάρων εκτοπισμένων σε εξορία θρησκευτικών ομάδων και των μελών των οικογενειών τους. Ωστόσο, αυτό το διάταγμα που υπογράφηκε από τον Anastas Mikoyan δήλωνε ότι δεν θα δινόταν αποζημίωση για τα κατασχεθέντα περιουσιακά στοιχεία τους, και ότι η επιστροφή τους στους προηγούμενους τόπους διαμονής τους υπόκειτο στην έγκριση των τοπικών διοικήσεων. Μολονότι αυτό έγινε ευρύτατα γνωστό, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά παρέμειναν θύματα νομικών διώξεων, λόγω της ιδεολογίας τους η οποία κατατάσσονταν ως αντισοβιετική.

Η θρησκευτική οργάνωση των Μαρτύρων του Ιεχωβά νομιμοποιήθηκε στην Σοβιετική Ένωση το 1991. Οι εκτοπισθέντες και οι καταδικασθέντες Μάρτυρες του Ιεχωβά (καθώς και άλλοι κατάδικοι για θρησκευτικούς λόγους) αποκαταστάθηκαν ως θύματα της σοβιετικής πολιτικής καταπίεσης, στις 3 Μαρτίου 1996 με το διάταγμα αριθμ. 378 του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, το οποίο έφερε τον τίτλο "Σχετικά Μέτρα για την Αποκατάσταση των Ιερέων και των Πιστών που είχαν αποτελέσει θύματα Αδικαιολόγητης Καταστολής" (ρωσικά: О мерах по реабилитации священнослужителей и верующих, ставших жертвами необоснованных репрессий).^[4][12]

Δείτε επίσης

• Μάρτυρες του Ιεχωβά και Ολοκαύτωμα
• Μωβ τρίγωνο
• Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Ελλάδα

Αξιοσημείωτοι εξόριστοι

• Οικογένεια της Ζινάιντα Γκρετσεάνιι (πρώην πρωθυπουργός της Μολδαβίας)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ξύπνα! 22 Απριλίου 2001, Άρθρο: Στόχος της Σοβιετικής Επίθεσης, σελ. 4-9, ανακτήθηκε στις 25/03/2017.
• Ξύπνα! Απριλίος 2006, Βιογραφία: Έμαθα να Εμπιστεύομαι στον Θεό -Αφήγηση από την Έλα Τομ, σελ. 20-24, ανακτήθηκε στις 25/03/2017.
• Άρθρο: Τόση θρησκευτική ελευθερία, από τον Στάλιν..., Κοντού, Ιφιγένεια (26 Μαρ. 2017), tvxs.gr
• Άρθρο: In Russia, the persecution of Jehovah’s Witnesses begins all over again, Giles Fraser (09/03/2017), theguardian.com, ανακτήθηκε στις 26/03/2017. (Αγγλικά)
• Άρθρο: Συνέντευξη Τύπου στη Μόσχα για την 70ή Επέτειο της Επιχείρησης Βορράς -Εκτοπισμός Σχεδόν 10.000 Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Σιβηρία, ανακτήθηκε στις 03/12/2022.
• Άρθρο: Η Διεθνής Ένωση Μεμοριάλ Διοργανώνει ένα Ακαδημαϊκό Συνέδριο Αφιερωμένο στην 70ή Επέτειο του Εκτοπισμού των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Σιβηρία από τις Σοβιετικές Αρχές, ανακτήθηκε στις 03/12/2022.
• Άρθρο: ΠΕΡΙΛΗΨΗ | Μια Σειρά Συνεδρίων στη Μολδαβία, στη Ρωσία και στην Ουκρανία Αφιερωμένα στην 70ή Επέτειο του Εκτοπισμού των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Σιβηρία από τις Σοβιετικές Αρχές, ανακτήθηκε στις 03/12/2022.

Οπτικοακουστικό υλικό

• Βίντεο: Πιστοί στις Δοκιμασίες—Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Σοβιετική Ένωση^{[νεκρός σύνδεσμος]}, ανακτήθηκε στις 25/03/2017.
• Βίντεο: Σταθεροί Παρά την Εναντίωση, ανακτήθηκε στις 31/12/2020.
• Βίντεο: Ένα Μήνυμα Πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, ανακτήθηκε στις 31/12/2020.
• 70th ANNIVERSARY OF OPERATION NORTH, (08/04/2021), 1951deport.org, ανακτήθηκε στις 09/04/2021. (Αγγλικά)

Παραπομπές και σημειώσεις

1. "Operation North" (Ρωσικά)
2. Στα σοβιετικά έγγραφα, συχνά αυτή η θρησκευτική ομάδα αποκαλούνταν "Ιεχωβίτες". Ο Pavel Polyan στις υποσημειώσεις του βιβλίου του Ενάντια στη Θέλησή Τους (Against Their Will) αναφέρει ότι οι Σοβιετικοί πιθανότατα δεν γνώριζαν κάποια άλλη ρωσική θρησκευτική ομάδα με το ίδιο όνομα στα ρωσικά.
3. Валерий Пасат ."Трудные страницы истории Молдовы (1940-1950)". Москва: Изд. Terra, 1994 (Ρωσικά)
4. "Christian Believers Were Persecuted by All Totalitarian Regimes" Prava Lyudini ("Rights of a Person"), η εφημερίδα μιας Ουκρανικής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Kharkiv, December 2001 (Ρωσικά)
5. Charles King, The Moldovans: Romania, Russia, and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, 2000, p.96
6. "50th Anniversary of the Operation North" Αρχειοθετήθηκε 2012-02-18 at Archive.is, Bulletin #23, 2001, of the Memorial Society (Ρωσικά)
7. Comisia Prezidenţială pentru Analiza Dictaturii Comuniste din România: Raport Final / ed.: Vladimir Tismăneanu, Dorin Dobrincu, Cristian Vasile, Bucureşti: Humanitas, 2007, ISBN 978-973-50-1836-8, p. 754 (Ρουμανικά)
8. Elena Şişcanu, Basarabia sub ergimul bolşevic (1940-1952), Bucureşti, Ed. Semne, 1998, p.111 (Ρουμανικά)
9. έφερε τον τίτλο: Σημείωμα MGB (Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας): «Ανάγκη για εκτοπισμό από τις δυτικές περιοχές των ΣΣΔ της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, της Μολδαβίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Εσθονίας των μελών της αντι-σοβιετικής αίρεσης των Μαρτύρων του Ιεχωβά και των οικογενειών τους.» (ρωσικά: Записка МГБ СССР "О необходимости выселения из западных областей Украины и Белоруссии, Молдавской, Латвийской, Литовской и Эстонской ССР участников антисоветской секты иеговистов и членов их семей".
10. "Recalling Operation North", by Vitali Kamyshev, "Русская мысль", Париж, N 4363, 26 April 2001 (Ρωσικά)
11. Παρότι έτσι αναφέρεται αριθμητικά, δεν προκύπτει εκ της πρόσθεσης.
12. "A Survey of Judicial Practice of the Jehovah's Witnesses Cases", G.A.Krylova
13. Charles King, The Moldovans: Romania, Russia, and the Politics of Culture, p. 96
14. Andrei Brezianu and Vlad Spânu, The A to Z of Moldova, p. 118
15. Σύμφωνα με το Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2004, Η Σοβιετική Τακτική του Εκτοπισμού, σελ. 96-97, οι εκτοπισμένοι Μάρτυρες που στάλθηκαν από την ΣΣΔ της Μολδαβίας στο Τομσκ, ήταν περίπου 2.600 άτομα (πάνω από 720 οικογένειες).
16. Σκοπιά 1 Δεκεμβρίου 2012, Άρθρο: «Η Ιστορία Δεν Λέει Ψέματα», σελ. 28-29.
17. Βιβλίο: Ένας Λαός που Δεν Αποχωρίζεται Ποτέ την Αγία Γραφή Του (The People Who Are Never Without Their Bibles, 1999), του Ρώσου καθηγητή-θεολογου Σεργκέι Ιβανένκο.