Επόνα

Ανάγλυφο της Επόνας από τη ρωμαϊκή περίοδο (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης). Στη Θεσσαλονίκη η λατρεία της διαδόθηκε στα χρόνια του Γαλερίου. Δύο ζεύγη αλόγων πλαισιώνουν τη θεά, ενώ στο πίσω μέρος του ανάγλυφου παρουσιάζονται εγχάρακτα σχηματοποιημένα δένδρα.[1]

Στη ρωμαϊκή και γαλατική μυθολογία, η Επόνα ήταν προστάτιδα των αλόγων και γενικότερα των υποζυγίων, όπως δηλώνει και το όνομά της.[2] Θεωρούνταν θεότητα που σχετιζόταν με τη γονιμότητα, αν και κάποιες πηγές αναφέρουν και τον ρόλο της ως ψυχοπομπού στη μετά θάνατον ζωή, συνδέοντάς την με τη Ρίανον του Μαμπινόγκιον.

Αν και ήταν ασυνήθιστο για κελτική θεότητα, η λατρεία της εξαπλώθηκε ιδιαίτερα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και έφτασε μέχρι το Δούναβη. Ήταν η μοναδική κελτική θεότητα που λατρευόταν από τους Ρωμαίους σε δικό της ιερό στην αρχαία Ρώμη. Το 1887, στην περιφέρεια Ντε Σεβρ της Γαλλίας βρέθηκε λατινική επιγραφή από τον 1ο αιώνα ΠΚΕ, η οποία αναφερόταν στη θεά με διάφορα επίθετα, όπως Eponina (μικρή Επόνα), Atanta (θεά των αλόγων), Potia (μεγάλη κυρά<αρχ.ελ. πότνια) κ.ά.[3] Ως Epane ήταν γνωστή στην περιοχή της Κανταβρίας της βόρειας Ισπανίας και της Παλένθια. Γνωστή και ως Εταίν Εχραίντε, Μάχα στην Ιρλανδία και Ρίανον γυναίκα του Πούιλ στην Ουαλία.

Με τη ρωμαϊκή κυριαρχία στις γαλατικές περιοχές, οι ντόπιες κελτικές θεότητες άλλαξαν ταυτότητα και ρόλο: η Επόνα μετατράπηκε από κυρίαρχη θεότητα σε προστάτιδα του ιππικού,[4] γεγονός που δικαιολογεί την εξάπλωση της λατρείας της από όσους ανήκαν στα συμμαχικά σώματα (auxilia) και προέρχονταν από τη Γαλατία, τη Γερμανία και την Παννονία. Στο ρωμαϊκό ημερολόγιο γιόρταζε στις 18 Δεκεμβρίου, ενώ ενσωματώθηκε στην επίσημη θρησκεία της Αρχαίας Ρώμης αποκαλούμενη Epona Augusta και Epona Regina.

Αναφορά για την καταγωγή της Επόνα εμφανίζεται στο Διηγήσεις παράλληλοι Ἑλληνικαὶ καὶ Ῥωμαϊκαί, που παλαιότερα αποδιδόταν στον Πλούταρχο αλλά θεωρούνται πως είναι του Ψευδοπλουτάρχου, στο οποίο αναφέρεται ως θυγατέρα του ΦΟΥΛΟΥΙΟΣ Στέλλος και μιας φοράδας.[5]

Απεικόνιση της θεότητας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε διάφορα αγάλματα ή απεικονίσεις της, η Επόνα φαίνεται σχεδόν πάντοτε συνοδευόμενη από ένα ή δυο άλογα, είτε ιππεύοντάς τα είτε στέκοντας ανάμεσά τους, ενώ σε στήλη που βρέθηκε στην αρχαία Δακία απεικονίζεται να κάθεται σε θρόνο και τα χέρια της να ακουμπούν δυο άλογα, σαν την Κυβέλη με τα λιοντάρια της.[6] Παραστάσεις της (αγάλματα ή εικόνες) στόλιζαν συχνά τους Ρωμαϊκούς στάβλους.[7]

Σύγχρονη κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Στο βιντεοπαιχνίδι "The Legend of Zelda", ο πρωταγωνιστής Link ιππεύει ένα άλογο που λέγεται Επόνα.
  • Στο MMORPG παιχνίδι Dark Age of Camelot, η Επόνα είναι η προστάτιδα των αλόγων.
  • Η τραγουδίστρια Ένυα έχει κυκλοφορήσει ένα τραγούδι με το όνομα Epona.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Βοκοτοπούλου Ι., Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Αθήνα, 1996, 71
  2. ↑ συγχρ. ουαλ. ebol<κελτ. ekwos, παράβαλε και λατ. equus και αρχ.ελ. ίππος
  3. ↑ G.S.Olmstead, "Gaulish and Celti-Iberian poetic inscriptions" Mankind Quarterly 28.4, pp339-387.
  4. ↑ Oaks 1986:79-81.
  5. ↑ Pseudo-Plutarch, Parallela Minora 29
  6. ↑ druidry.org αρχειοθετημένο από archive.today
  7. ↑ Smith, William (1876). Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. Boston, C.C. Little and J. Brown. σελ. 41. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]