Τάντζα Μαμαντού | |
---|---|
Γενικές πληροφορίες | |
Όνομα στη μητρική γλώσσα | Mamadou Tandja (Φουλά) |
Γέννηση | 20 Ιουλίου 1938[1] Μενέ-Σορόα |
Θάνατος | 24 Νοεμβρίου 2020[2] Νιαμέυ |
Χώρα πολιτογράφησης | Νίγηρας |
Εκπαίδευση και γλώσσες | |
Ομιλούμενες γλώσσες | Fula Γαλλικά |
Πληροφορίες ασχολίας | |
Ιδιότητα | πολιτικός στρατιωτικός |
Πολιτική τοποθέτηση | |
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα | National Movement for the Development of Society |
Αξιώματα και βραβεύσεις | |
Αξίωμα | President of Niger (1999–2010) μέλος της Εθνοσυνέλευσης του Νίγηρα |
Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Μαμαντού Ταντζά (Tandja Mamadou[3], 1938-2020) ήταν πολιτικός του Νίγηρα και υπήρξε πρόεδρος της χώρας από το 1999 ως την ανατροπή του σε πραξικόπημα το 2010. Υπήρξε πρόεδρος του Εθνικού Κινήματος για την Ανάπτυξη της Κοινωνίας (MNSD) από το 1991 ως το 1999 και διεκδίκησε ανεπιτυχώς την προεδρία στις εκλογές του 1993 και του 1996, για να εκλεγεί το 1999. Παράλληλα με την προεδρία της χώρας του, υπηρέτησε επίσης ως πρόεδρος της Δυτικοαφρικανικής Οικονομικής Κοινότητας από το 2005 ως το 2007.
Γεννήθηκε το 1938[4] στη Μαϊνέ Σορόα και λέγεται ότι είναι από τη φυλή Φούλα, όμως έχει προέλευση από τους Κανουρί. Είναι ο πρώτος Πρόεδρος στη χώρα που δεν ανήκει στη φυλή Χάουσα ή Τζέρμα[5]
Έλαβε μέρος στο πραξικόπημα του 1974, το οποίο έφερε στην εξουσία το Σεϊνί Κουντσέ[6][7][8] και έγινε μέλος του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου. Επί προεδρίας του Κουντσέ ήταν υπουργός Εσωτερικών (από τις 10 Σεπτεμβρίου του 1979 ως τις 31 Αυγούστου του 1981)[9][10] και πρεσβευτής στη Νιγηρία, από το 1988 ως το Μάρτιο του 1990. Επίσης έγινε νομάρχης στην επαρχία Μαραντί το 1976[8] Από το 1981 ως το Μάρτιο του 1988 υπηρέτησε ως νομάρχης στο διαμέρισμα Ταχούα. Το Μάρτιο του 1990 ανέλαβε ξανά υπουργός Εσωτερικών, αξίωμα που διατήρησε για ένα έτος.[8] Το Νοέμβριο του 1991 εξελέγη ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος (Εθνικό Κίνημα για Ανάπτυξη και Δημοκρατία, Mouvement National pour la Societé de Développement, MNSD) από το συνέδριο του κόμματος[11][12]
Το 1993 διεκδίκησε το αξίωμα του προέδρου στις εκλογές εκείνης της χρονιάς. Στον πρώτο γύρο, που διεξήχθη το Φεβρουάριο έλαβε 34,22% των ψήφων. Έχασε στο δεύτερο γύρο από το Μαχαμάν Ουσμάν, με 45,58% των ψήφων.[13] Ο Ταντζά παραδέχθηκε την ήττα του και συνεχάρη το νικητή των εκλογών. Ο Ταντζά έλαβε μέρος σε αντικυβερνητική διαδήλωση εναντίον του συνασπισμού που κυβερνούσε τη χώρα στις 16 Απριλίου του 1994 και συνελήφθη μαζί με άλλα 90 άτομα.[12]
Ήταν επίσης υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές που έγιναν στις 7-8 Ιουλίου του 1996 από το νέο καθεστώς του στρατιωτικού Ιμπραχίμ Μπάρε Μαϊνασαρά, ο οποίος κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα ανατρέποντας τον πρόεδρο Ούσμανε, στις 27 Ιανουαρίου της ίδιας χρονιάς. Στις εκλογές του 1996 ο Μαμαντού έλαβε 15,6% και ήρθε τρίτος.[13] Τη δεύτερη ημέρα της ψηφοφορίας τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό για δύο εβδομάδες, μαζί με τους υπόλοιπους υποψηφίους της Αντιπολίτευσης[14] Έπειτα από τη διεξαγωγή μιας αντικυβερνητικής διαδήλωσης στις 11 Ιανουαρίου του 1997, ο Ταντζά συνελήφθη μαζί με τον Ούσμανε και τον πρώην πρωθυπουργό Μαχαμαντού Ισουφού και κρατήθηκαν ως τις 23 Ιανουαρίου.[15]
Τον Απρίλιο του 1999 ο Μαϊνασαρά δολοφονήθηκε και ανέλαβε νέα στρατιωτική κυβέρνηση με αρχηγό τον Νταούντα Μαλάμ Γουανκέ. Η χούντα αυτή υποσχέθηκε τη διεξαγωγή εκλογών εντός ενός έτους. Στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 17 Οκτωβρίου και στις 24 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Ο Ταντζά προηγήθηκε στον πρώτο γύρο με 32% των ψήφων και αναδείχθηκε τελικός νικητής λαμβάνοντας 59,89% στο δεύτερο γύρο, νικώντας τον αντίπαλό του, Ισουφού.[13][16] Στον δεύτερο γύρο είχε και την υποστήριξη του Ούσμανε.[16] Το κόμμα MNSD κέρδισε τις πιο πολλές έδρες στις ταυτόχρονες (με τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών) βουλευτικές εκλογές, το Νοέμβριο του 1999.[13] Ο ίδιος ο Ταντζά εξελέγη βουλευτής με το MNSD στην εκλογική περιφέρεια της Ντίφα, παρότι η έδρα του καταλήφθηκε από τον επιλαχόντα, Νασούρου Σαμάιλα, λόγω της παράλληλης εκλογής του Ταντζά στο αξίωμα του προέδρου.[17] Ορκίστηκε πρόεδρος και ανέλαβε καθήκοντα στις 22 Δεκεμβρίου του 1999.[13] Διόρισε πρωθυπουργό τον Χαμά Αμαντού τον Ιανουάριο του 2000.[18]
Ο νέος πρόεδρος εστίασε στην οικονομική ανάπτυξη και διαπραγματεύτηκε με ενώσεις από δημόσιες υπηρεσίες και ξένους δωρητές. Πολλοί δεν ενέκριναν τα μέτρα του Ταντζά για τη μείωση των κυβερνητικών δαπανών. Το 2001 έγιναν βίαιες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας από φοιτητές στο πανεπιστήμιο της Νιαμέ εναντίον της μείωσης των κυβερνητικών επιχορηγήσεων. Στις 31 Ιουλίου του 2002 στασίασαν στρατιώτες από την Ντίφα, απαιτώντας καλύτερες συνθήκες αμοιβής και διαβίωσης. Λίγες ημέρες μετά οι ταραχές επεκτάθηκαν και στην πρωτεύουσα.[19] Τελικά η ανταρσία κατεστάλη από τον στρατό.[20][21][22]
Στις 16 Νοεμβρίου του 2004 ο Ταντζά προηγήθηκε στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών με 40,7% των ψήφων.[13] Όπως και το 1999, ο Ισουφού ήταν δεύτερος και αναμετρήθηκε στον τελικό γύρο με τον Ταντζά στις 4 Δεκεμβρίου. Ο τελευταίος επανεξελέγη πρόεδρος λαμβάνοντας ποσοστό 65,53% των ψήφων έναντι 34,47% για τον αντίπαλό του.[13][23] Και οι 4 ηττημένοι υποψήφιοι του πρώτου γύρου υποστήριξαν τον Ταντζά στον τελικό γύρο.[24][25] Ορκίστηκε για δεύτερη συνεχή θητεία στις 21 Δεκεμβρίου σε τελετή στο στάδιο Κουντσέ, στη Νιαμέ. Την ορκωμοσία του παρακολούθησαν άλλοι 6 Αφρικανοί πρόεδροι.[26]
Παρά τις φημολογίες για πιθανή συνταγματική τροποποίηση ώστε να διεκδικήσει και τρίτη προεδρία το 2009, ο Ταντζά δήλωσε σε συνέντευξη στην εφημερίδα Le Monde, που δημοσιεύτηκε στις 6 Οκτωβρίου του 2007 ότι σκόπευε να παραιτηθεί μετά τη λήξη της δεύτερης προεδρικής του θητείας.[27] Ωστόσο, στις 21 Δεκεμβρίου του 2008, έγινε μεγάλη πορεία μπροστά από την Εθνοσυνέλευση στη Νιαμέ από οπαδούς του προέδρου, οι οποίοι ζήτησαν την επέκταση της προεδρικής θητείας του Ταντζά για τρία έτη, ώστε να τερματιστεί το Δεκέμβριο του 2012. Μεταξύ αυτών που έλαβαν μέρος στη διαδήλωση ήταν και ο πρωθυπουργός, Σεϊνί Ουμαρού.[28] Η Αντιπολίτευση απέρριψε την πρόταση με έντονο τρόπο και οι οπαδοί της έκαναν διαδήλωση διαμαρτυρίας λίγες ημέρες αργότερα.[29]
Τελικά, στις 27 Μαρτίου του 2009 ο ίδιος ο πρόεδρος σε συνέντευξη Τύπου στη Νιαμέ, στη διάρκεια συνάντησης με τον πρόεδρο Νικολά Σαρκοζύ της Γαλλίας, απέρριψε το ενδεχόμενο να τροποποιήσει το Σύνταγμα ώστε να διεκδικήσει και τρίτη προεδρική θητεία.[30]
Στις 4 Μαΐου του 2009 ο Μαμαντού Ταντζά θεμελίωσε ένα νέο εργοστάσιο εξόρυξης ουρανίου στα βόρεια της χώρας, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στην αφρικανική ήπειρο και το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο.[31] Ο πρόεδρος παρέτεινε για τρεις μήνες κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στα βόρεια του Νίγηρα στις 23 Μαΐου του 2009, εξαιτίας της δράσης ανταρτών Τουαρέγκ.[32]
Ο Ταντζά διέλυσε το κοινοβούλιο στις 26 Μαΐου του 2009 σε έναν τελευταίο ελιγμό να παρατείνει την προεδρική του θητεία, λίγο μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που έκρινε παράνομη την πιθανή διεξαγωγή δημοψηφίσματος με σκοπό την αλλαγή του Συντάγματος ώστε να επιτραπεί η επανεκλογή του προέδρου για τρίτη θητεία.[33]
Στις 26 Ιουνίου του 2009 ο πρόεδρος ανακοίνωσε ότι θα κυβερνούσε με διατάγματα.[34] Τρεις ημέρες μετά διέλυσε το Συνταγματικό Δικαστήριο,[35] επειδή δεν επέτρεπε στον Ταντζά να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για αλλαγή του συντάγματος ώστε ο ίδιος να μπορεί να διεκδικήσει και τρίτη θητεία. Η αντιπολίτευση καταδίκασε τις ενέργειες αυτές. Ο Ταντζά διόρισε δικούς του δικαστές και εγκαινίασε νέο Συνταγματικό Δικαστήριο, ενώ στις 4 Ιουλίου επιβεβαίωσε την ημερομηνία διεξαγωγής του δημοψηφίσματος για τις 2 Αυγούστου. Στις 5 Ιουλίου δεκάδες χιλιάδες άτομα διαδήλωσαν στη Νιαμέι, εναντίον του προέδρου.[36]
Το δημοψήφισμα διεξήχθη κανονικά στις 4 Αυγούστου του 2009 και η αντιπολίτευση δεν έλαβε μέρος. Τρεις ημέρες μετά ανακοινώθηκε από την εκλογική επιτροπή ότι το 92,5% των ψηφισάντων στο συνταγματικό δημοψήφισμα ενέκρινε την παράταση της προεδρικής θητείας για άλλα τρία χρόνια. Η συμμετοχή ανήλθε στο 68,3%.[37] Στις 18 Αυγούστου θεσπίστηκε το νέο Σύνταγμα.
Στις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες διεξήχθησαν στις 20 Οκτωβρίου 2009, παρά τις αντιδράσεις και με χαμηλή συμμετοχή, κέρδισε το κυβερνών κόμμα MNSD του προέδρου Ταντζά. Η αντιπολίτευση δεν έλαβε μέρος και εξασφάλισε πάνω από τις μισές επί συνόλου 113 εδρών στο κοινοβούλιο.[38] Λίγο μετά τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας η συμμετοχή του Νίγηρα στην Οικονομική Κοινότητα των Χωρών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) ανεστάλη και ο ίδιος ο οργανισμός δεν αναγνώρισε τα αποτελέσματα.[39]
Στις 18 Φεβρουαρίου 2010 σε επιτυχημένο πραξικόπημα ο Μαμαντού ανατράπηκε. Συγκεκριμένα, υπήρξαν πυροβολισμοί κοντά στο προεδρικό μέγαρο στη Νιαμέι και αναφέρθηκαν τουλάχιστον 10 νεκροί και αρκετοί τραυματίες.[40] Ωστόσο, η χούντα διέψευσε εκείνον τον απολογισμό και έκανε λόγο για μόνο τρεις νεκρούς.[41] Ο πρόεδρος Ταντζά αιχμαλωτίστηκε από αντάρτες του στρατού κατά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησης.[42] Τέσσερις στρατιώτες σκοτώθηκαν, ενώ ο Ταντζά και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου κρατούνται σε σημείο κοντά στο προεδρικό μέγαρο.[43] Ζητήθηκε από την γαλλική κυβέρνηση να παραμείνουν στα σπίτια τους οι Γάλλοι πολίτες της Νιαμέι .[44]
Οι δρόμοι της νιγηρικής πρωτεύουσας εκκενώθηκαν και το εθνικό ραδιοφωνικό δίκτυο Voix du Sahel συνέχισε να εκπέμπει[45] χωρίς αρχικά να μεταδώσει την είδηση για την απόπειρα πραξικοπήματος, παρά έπαιζε παραδοσιακή μουσική.[46]
Επικεφαλής των πραξικοπηματιών ήταν ο Ταγματάρχης Αντάμου Χαρούνα και το κρατικό ραδιόφωνο άρχισε να μεταδίδει στρατιωτικά εμβατήρια.[43] Η ισχύς του Συντάγματος ανεστάλη και σχηματίστηκε στρατιωτικό συμβούλιο (Ανώτατο Συμβούλιο για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας), με πρόεδρο όχι τον Χαρούνα, αλλά το συνταγματάρχη Σαλού Τζιμπό, ο οποίος ανέλαβε ντε φάκτο αρχηγός κράτους. Η χούντα ελευθέρωσε όλα τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου που είχαν συλληφθεί στις 20 Φεβρουαρίου και υποσχέθηκε τη διεξαγωγή εκλογών, χωρίς όμως να προσδιορίσει πότε θα διενεργηθούν.[41]
Ο Ταντζά υπέφερε από μια ασθένεια τα τελευταία χρόνια της ζωής του και ταξίδεψε στη Γαλλία, τη Γερμανία και το Μαρόκο, προκειμένου να νοσηλευτεί. Απεβίωσε στη Νιαμέι σε ηλικία 82 ετών στις 24 Νοεμβρίου 2020.[47]