Σπυρίδων Μαρκεζίνης

Για τον βουλευτή του 19ου αιώνα, δείτε: Σπυρίδων Θ. Μαρκεζίνης.
Σπυρίδων Μαρκεζίνης
Πρωθυπουργός της Ελλάδας
(Δικτατορική Κυβέρνηση)
Περίοδος
8 Οκτωβρίου 1973 – 25 Νοεμβρίου 1973
ΠροκάτοχοςΓεώργιος Παπαδόπουλος
ΔιάδοχοςΑδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος
Υπουργός Συντονισμού
Περίοδος
19 Νοεμβρίου 1952 – 3 Απριλίου 1954
ΠρωθυπουργόςΑλέξανδρος Παπάγος
ΠροκάτοχοςΞενοφών Ζολώτας
ΔιάδοχοςΘάνος Καψάλης
Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου
Περίοδος
20 Ιανουαρίου 1949 – 14 Απριλίου 1949
ΠρωθυπουργόςΘεμιστοκλής Σοφούλης
Πρόεδρος του Κόμματος Προοδευτικών
Περίοδος
3 Φεβρουαρίου 1955 – 21 Απριλίου 1967
Περίοδος
9 Απριλίου 1979 – Ιούνιος 1984
Πρόεδρος του Νέου Κόμματος
Περίοδος
10 Φεβρουαρίου 1947 – Αύγουστος 1951
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση9 Απριλίου 1909, Αθήνα
Θάνατος4 Ιανουαρίου 2000 (90 ετών)
Αθήνα
ΕθνότηταΕλληνική
ΥπηκοότηταΕλλάδα
ΣύζυγοςΙουλιέττα Μαρκεζίνη
ΠαιδιάΕλένη Μαρκεζίνη Χέλμη
Βασίλειος Μαρκεζίνης
ΣπουδέςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΕπάγγελμαΝομικός σύμβουλος
ΒραβεύσειςΜεγαλόσταυρος του Τάγματος του Φοίνικα
Μεγαλόσταυρος 1ης κλάσης του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας
δεδομένα

Ο Σπύρος Μαρκεζίνης (Αθήνα, 22 Απριλίου 1909 – 4 Ιανουαρίου 2000) [1] ήταν Έλληνας νομομαθής, πολιτικός και ιστορικός. Κατά τη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας εξελέγη πολλάκις βουλευτής, διετέλεσε υπουργός σε σημαντικά χαρτοφυλάκια τη δεκαετία του 1950 ενώ τον Οκτώβριο του 1973 σχημάτισε βραχύβια κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της Χούντας, η οποία και ανετράπη με το πραξικόπημα του Ιωαννίδη.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προερχόταν από πολιτική οικογένεια. Ο ίδιος αναφέρει ότι οι πρόγονοί του διετέλεσαν Βουλευτές Θήρας ή Κυκλάδων, ενώ ο προπάππους του υπέγραψε το Σύνταγμα του 1844. Ο πατέρας του, Βασίλειος Μαρκεζίνης (1862-1942) ήταν δικηγόρος και διατέλεσε βουλευτής κατά τις περιόδους (1899-1905, 1906-1911, 1915-1917). Σπούδασε Νομική (πήρε το πτυχίο του το 1929 με Άριστα) και Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες (1930) στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1931 διορίσθηκε δικηγόρος στην Αθήνα. Το 1936 έγινε νομικός σύμβουλος του βασιλέως Γεωργίου Β΄, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1946, οπότε έλαβε το επίσημο βάπτισμα του πυρός στην πολιτική. Στη διάρκεια της κατοχής έδρασε ως ηγετικό στέλεχος της οργάνωσης «Δεσμός».[2]

Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής το 1946 στις Κυκλάδες, συνεργαζόμενος με την Ηνωμένη Παράταξη Εθνικοφρόνων. Το 1947 ίδρυσε το Νέον Κόμμα στο οποίο προσχώρησαν 18 βουλευτές του Λαϊκού Κόμματος. Το 1949 (20 Ιανουαρίου έως 14 Απριλίου) διετέλεσε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη,[3] . Κατά τη διάρκεια της θητείας του, το όνομά του αναμίχθηκε στο περίφημο εκείνη την εποχή σκάνδαλο λαθρεμπορίου συναλλάγματος, ανάμιξη που τον οδήγησε στο εδώλιο του κατηγορουμένου (αργότερα απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες), και στην αποπομπή του από την κυβέρνηση. Συμμετείχε με το Νέον Κόμμα στις εκλογές του 1950 αλλά δεν εξελέγη βουλευτής.

Προσχώρησε στον Ελληνικό Συναγερμό του Αλέξανδρου Παπάγου αμέσως μετά τη συγκρότησή του και αναδείχθηκε κύριο στέλεχός του. Στις βουλευτικές εκλογές του 1951 και 1952 εξελέγη βουλευτής Αθηνών. Μετά τις εκλογές του 1952 (19 Νοεμβρίου) ανέλαβε το υπουργείο Συντονισμού, στην τότε κυβέρνηση Παπάγου,[4] υιοθετώντας τότε νέα οικονομική πολιτική της οποίας κύρια μέτρα ήταν η αναπροσαρμογή της νομισματικής αξίας της δραχμής και η καθιέρωση της ελευθερίας των εισαγωγών. Στις 1 Απριλίου του 1954, μετά από διαφωνία του με τον Παπάγο, υπέβαλε παραίτηση η οποία έγινε αποδεκτή (3 Απριλίου) και μετά από επτά μήνες, τον Νοέμβριο, αποχώρησε και από το κόμμα.

Τον Φεβρουάριο του 1955 ίδρυσε το Κόμμα Προοδευτικών με 30 βουλευτές, που απέτυχε όμως στις εκλογές του 1956. Το 1958 έλαβε μέρος στις εκλογές σε συνασπισμό με την Προοδευτική Αγροτική Δημοκρατική Ένωση και συγκέντρωσαν 10,5% των ψήφων. Το 1961 συνεργάστηκε με την Ένωση Κέντρου και το 1964 με την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) και εξελέγη βουλευτής Αθηνών.

Η σύζυγός του, Ιέτα ή Γέτα (Ιουλιέτα), απεβίωσε τον Μάιο του 2001, έναν χρόνο μετά το θάνατο του συζύγου της.[5]

Πρωθυπουργία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την 1η Ιουνίου 1973 ο Γεώργιος Παπαδόπουλος καταργεί τη Βασιλεία και αποφασίζει να «φιλελευθεροποιήσει»[εκκρεμεί παραπομπή] το δικτατορικό καθεστώς. Μετά το δημοψήφισμα του 1973, στις 8 Οκτωβρίου 1973, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος, έδωσε εντολή σχηματισμού κυβερνήσεως στον Μαρκεζίνη, με σκοπό να «εκδημοκρατικοποιήσει»[εκκρεμεί παραπομπή] το καθεστώς, και να διεξαγάγει βουλευτικές εκλογές στις 10 Φεβρουαρίου 1974 για τις οποίες οι Παναγιώτης Κανελλόπουλος και Γεώργιος Μαύρος έσπευσαν να δηλώσουν ότι δεν θα συμμετάσχουν, ενώ ο Ηλίας Ηλιού διαφοροποιήθηκε. Τότε ακριβώς ο Γεώργιος Ράλλης αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Βραδυνή», (με υπόδειξη Κωνσταντίνου Καραμανλή από το Παρίσι), όπου και τάσσεται υπέρ της συμμετοχής εφόσον παρέχονταν επαρκείς εγγυήσεις για το αδιάβλητο αυτών.

Μεταξύ των προσώπων που συμπεριέλαβε στην κυβέρνησή του ήταν και οι Νικόλαος Μομφερράτος και Λάμπρος Ευταξίας[6] που όπως ο ίδιος αναφέρει στο έργο του «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος» (1936-1975) τους επέλεξε ως συνδέσμους με τον «αυτοεξόριστο» Κ. Καραμανλή στο Παρίσι. Ειδικότερα για τον δεύτερο, όπως σημειώνει, έχοντας υπόψη τη φιλία των δύο ανδρών θα μπορούσε να επισκέπτονταν τον Καραμανλή χωρίς να κινούσε καμία υποψία. Η αρχή της πρωθυπουργίας του συνέπεσε με το ξέσπασμα του πολέμου του Γιομ Κιπούρ. Προσπάθησε να λάβει μέτρα φιλελευθεροποίησης. Σημαντικότερα εξ αυτών ήταν η κατάργηση του στρατιωτικού νόμου, η χορήγηση αμνηστίας σε πολιτικούς κρατούμενους, η κατάργηση της λογοκρισίας, η κατάργηση του διατάγματος 1347, που προέβλεπε τη διακοπή αναβολής και άμεσης στράτευσης φοιτητών - σπουδαστών που απείχαν των μαθημάτων τους για συμμετοχή σε κινητοποιήσεις και βεβαίως η εξαγγελία των εκλογών. Όμως λόγω των ραγδαίων κοινωνικών εντάσεων που ακολούθησαν, δεν κατάφερε να διεκπεραιώσει την αποστολή του.

Επί πρωθυπουργίας του οι πρώτες ταραχές που σημειώθηκαν ήταν στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου στο Α΄ Νεκροταφείο όπου περίπου τρεις χιλιάδες νεαροί διαδηλωτές είχαν παραστεί και στη συνέχεια η αστυνομία επενέβη για τη διάλυσή τους. Αμέσως όμως μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου που ακολούθησαν ανετράπη (υποχρεώθηκε σε παραίτηση) από το πραξικόπημα του Ιωαννίδη.

Μεταπολίτευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1979 επανασύστησε το Κόμμα Προοδευτικών.

Τιμές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης τιμήθηκε με πολλά παράσημα, όπως το μεγαλόσταυρο του Φοίνικα, το χρυσό σταυρό Γεωργίου Α΄ κ.ά. Το όνομά του έχει επίσης συνδεθεί με την υποτίμηση της δραχμής και τη συναλλαγματική σταθεροποίηση, τη δεκαετία του 1950 (η εποχή που «κόπηκαν» τρία μηδενικά από το πληθωριστικό νόμισμα κι έτσι το χιλιάρικο έγινε δραχμή).

Μετά την αποχώρησή του από την πολιτική, στη δεκαετία του '80 αφοσιώθηκε στη συγγραφή του έργου «Νεώτερη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος».

Γιος του ήταν ο νομικός και πανεπιστημιακός Βασίλειος Μαρκεζίνης.

Θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μαρκεζίνης έφυγε πλήρης ημερών από τη ζωή στις 4 Ιανουαρίου 2000 στην Αθήνα. Ήταν 90 ετών.

Συγγραφικό έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το διαζύγιον: πραγματεία ιστορική δογματική κοινωνιολογική συγκριτικού δικαίου (1933)
  • Ο ανώτατος άρχων εις τα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα (1935)
  • Ο βασιλεύς εις το ιδιωτικόν δίκαιον (1936)
  • Ο βασιλεύς ως διεθνής παραστάτης (1937)
  • Η κρίσις του τρίτου μ.Χ. αιώνος και τα εξ αυτής συμπεράσματα
  • Από του πολέμου εις την ειρήνην (1950)
  • Η πορεία προς τον λαόν (1957)
  • Πολιτική ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος, 4 τόμοι, Αθήνα 1966 (τόμος 1: 1828 - 1862, τόμος 2: 1863 -1909, τόμος 3: 1909 - 1914), Αθήνα 1968 (τόμος 4: 1915 - 1920)
  • Πολιτική ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος, 4 τόμοι (1920-1935), Αθήνα 1973 (τόμος 1: 1920-1922, τόμος 2: 1922-1924), Αθήνα 1978 (τόμος 3: 1924-1932, τόμος 4: 1932-1936)[7][8]
  • Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδος, 3 τόμοι (1936-1975), Αθήνα 1994 (τόμος 1ος: 1936-1944, τόμος 2ος: 1944-1951 και τόμος 3ος: 1952-1975)[7][8]
  • Αναμνήσεις 1972 - 1974 (1979)
  • Τα εις εαυτόν (2002)[7][8]


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Μαρκεζίνης Σπύρος | ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ». photodentro.edu.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2022. 
  2. ↑ https://www.efsyn.gr/arheio/fantasma-tis-istorias/117303_pos-glitose-o-markezinis
  3. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΣΟΦΟΥΛΗ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ (Ιανουάριος 1949)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016. 
  4. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΠΑΠΑΓΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (1952)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016. 
  5. ↑ Η Καθημερινή, φ. 15ης Μαΐου 2001.
  6. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΜΑΡΚΕΖΙΝΗ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ (1973)». www.ggk.gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Σπύρος Μαρκεζίνης». www.protoporia.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 «ΜΑΡΚΕΖΙΝΗΣ ΣΠΥΡΟΣ - Βιβλία». www.greekbooks.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» τομ. Γ΄ (Συμπλήρωμα) σελ. 632
  • Σ. Μαρκεζίνης «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος (1936-1975)», Αθήνα 1994

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]