Τουρνικέ

Ένα τουρνικέ μάχης που χρησιμοποιείται συνήθως από ιατρούς μάχης (στρατιωτικό περιβάλλον) και EMS (πολιτικό περιβάλλον).

Το τουρνικέ ή αλλιώς ιμάντας ίσχαιμης περίδεσης (αγγλ. tourniquet), επίσης γνωστό ως τουρνικέτ, αιμοστατικός ιμάντας, είναι ειδικό εξάρτημα για περίδεση των μελών του σώματος με απώτερο σκοπό να μειωθεί στο έπακρο η ροή του αίματος (αιμορραγία).^[1] Χρησιμοποιείται μόνο όταν η αιμορραγία στα άκρα δεν σταματά με μέγιστη πίεση στο τραύμα και εφαρμόζεται με ισχυρή περίδεση θέσης σε ένα άκρο (χέρι ή πόδι) προκειμένου να σταματήσει η ακατάσχετη αιμορραγία. Δύναται επίσης να χρησιμοποιηθεί σε επείγουσες περιπτώσεις, όπως σε χειρουργική επέμβαση ή σε μετεγχειρητική αποκατάσταση.

Ένα απλό τουρνικέ μπορεί να συναρμολογηθεί από ένα ραβδί και ένα σχοινί, αλλά -με το πέρασμα των χρόνων- η χρήση αυτοσχέδιων τουρνικέ έχει μειωθεί λόγω της αναποτελεσματικότητάς τους σε σχέση με επαγγελματικά ή ιατρικά τουρνικέ. Ένα τουρνικέ, όταν εφαρμοστεί με τον ορθό τρόπο, μπορεί να μειώσει δραστικά την αιμορραγία και να σώσει τη ζωή του τραυματία από αιμορραγία, αλλά μπορεί να οδηγήσει και σε ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως βλάβη των μαλακών ιστών ή/και ζημιά των νεύρων.

Τύποι

Υπάρχουν τρεις τύποι τουρνικέ: χειρουργικά τουρνικέ, τουρνικέ επείγουσας ανάγκης, και τουρνικέ αποκατάστασης.

Χειρουργικά τουρνικέ

Αιμοστατικός ιμάντας

Περιστροφή του τουρνικέ με αποσπώμενο σταθεροποιητή λαβής

Στα δακτυλωτά τουρνικέ από σιλικόνη, αλλιώς ελαστικά τουρνικέ, υπάρχει ποικιλία σε διάφορα μεγέθη. Για τον προσδιορισμό του σωστού μεγέθους αιμοστατικού, θα πρέπει να μετρηθεί η περιφέρεια των άκρων του ασθενούς στην επιθυμητή θέση απόφραξης, καθώς και η αρτηριακή του πίεση για να προσδιοριστεί το καλύτερο μοντέλο.^[2] Μόλις επιλεγεί το σωστό μοντέλο, θα χρειαστούν συνήθως δύο αποστειρωμένο ιατρικό προσωπικό για την εφαρμογή της συσκευής. Σε αντίθεση με ένα πνευματικό περιστρεφόμενο μανδύα, ο δακτύλιος σιλικόνης πρέπει να εφαρμόζεται μετά την τοποθέτηση των κουρτινών στον ασθενή. Αυτό οφείλεται στο ότι η συσκευή είναι εντελώς αποστειρωμένη.^[3] Η πλειοψηφία των συσκευών απαιτεί λειτουργία δύο ατόμων (με εξαίρεση το πολύ μεγάλο μοντέλο):

1. Ένα άτομο είναι υπεύθυνο για τη συγκράτηση του άκρου του ασθενούς. Το άλλο άτομο θα τοποθετήσει τη συσκευή στο ανθρώπινο άκρο.
2. Εφαρμογή:
   1. Ο ελαστικός ιμάντας τοποθετείται στο άκρο του ασθενούς. Εάν τοποθετηθεί σε ένα χέρι ή πόδι, όλα τα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών θα πρέπει να είναι κλειστά μέσα στο τουρνικέ.
   2. Οι λαβές του τουρνικέ πρέπει να είναι τοποθετημένες έσω-πλάγια στο άνω άκρο ή οπίσθια-πρόσθια στο κάτω άκρο.
   3. Το άτομο που εφαρμόζει θα πρέπει να αρχίσει να κυλά τη συσκευή, ενώ το άτομο που είναι υπεύθυνο για το άκρο θα πρέπει να κρατά το άκρο ίσιο συνεχώς.
   4. Μόλις επιτευχθεί η θέση απόφραξης, οι ιμάντες μπορούν δεθούν ακριβώς κάτω από τον δακτύλιο.
   5. Ποτέ δεν αφαιρείται το τουρνικέ εφόσον ''κλειδώσει'', θα αφαιρεθεί από τον χειρούργο αργότερα στο κέντρο/νοσοκομείο.

Το περιστρεφόμενο μανδύα ελαστικού δακτυλίου ακολουθεί παρόμοιες συστάσεις που σημειώνονται για τη χρήση πνευματικού τουρνικέ:

1. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στο άκρο του ασθενούς για περισσότερο από 120 λεπτά, καθώς η διακοπή της ροής του αίματος μπορεί να προκαλέσει κυτταρική βλάβη και νέκρωση.
2. Δεν πρέπει ποτέ να τοποθετείται στο ωλένιο νεύρο ή στο περονιαίο νεύρο.
3. Το τουτνικέ σιλικόνης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με θέματα αιματολογικής φύσης, όπως DVT, οίδημα.
4. Ασθενής που πάσχει από δερματικές βλάβες ή κακοήθεια θα πρέπει να δεχθεί ειδικό τύπο τουρνικέ.^[4]

Στην αρθροπλαστική γόνατος

Το τρέχον σύνολο αποδεικτικών στοιχείων υποδηλώνει ότι εάν χρησιμοποιείται περιτύλιξη σε χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης γόνατος, πιθανότατα αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών παρενεργειών και μετεγχειρητικού πόνου.^[5] Τα στοιχεία δεν έδειξαν κανένα σαφές όφελος για τη λειτουργία του ασθενούς, την επιτυχία της θεραπείας ή την ποιότητα ζωής.

Τουρνικέ επείγουσας ανάγκης

Δαχτυλωτό τουρνικέ σιλικόνης αυτόματης μετάγγισης

Το δακτυλωτό τουρνικέ σιλικόνης αυτόματης μετάγγισης (SRT/ATT/EED), ή και χειρουργικός ιμάντας αυτόματης μετάγγισης (HemaClear), είναι ένα απλό στη χρήση, αυτόνομο, μηχανικό τουρνικέ που αποτελείται από έναν δακτύλιο σιλικόνης, ζέρσευ και ιμάντες έλξης, που έχει ως αποτέλεσμα την απόφραξη του ανθρώπινου άκρου μέσα σε δευτερόλεπτα από την εφαρμογή του. Το τουρνικέ αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επεμβάσεις άκρων στο χειρουργείο ή στην επείγουσα ιατρική ως μέσο σταθεροποίησης ενός αιμορραγούντος τραυματία, μέχρι να εφαρμοστεί μια περαιτέρω θεραπεία ή/και επέμβαση.^[6]

Τουρνικέ μάχης

Το τουρνικέ μάχης (CAT) αναπτύχθηκε από τον στρατιωτικό ιατρό Ted Westmoreland. Χρησιμοποιείται από τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ και τους συμμάχους της, για να παρέχουν στους στρατιώτες ένα απλό και αποτελεσματικό τουρνικέ στο πεδίο της μάχης σε καταστάσεις πολεμικών συρράξεων.

Χρησιμοποιείται επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο από τα ασθενοφόρα, όπως και από υπηρεσίες πυροσβεστικής και διάσωσης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η μονάδα χρησιμοποιεί ανεμοθώρακα με μηχανισμό κλειδώματος και μπορεί να αυτός να εφαρμοστεί μόνος του. Το CAT έχει υιοθετηθεί από το στρατιωτικό και το ιατρικό προσωπικό έκτακτης ανάγκης σε όλο τον κόσμο.^[7]

Ένα ελεύθερης πρόσβασης πρόγραμμα τρισδιάστατης εκτύπωσης που βασίζεται στο υλικό που ονομάζεται Glia Tourniquet^[8] επιτρέπει στα τουρνικέ επείγουσας ανάγκης να χρησιμοποιούν κατανεμημένη κατασκευή για να τα παράγουν από χαμηλού κόστους υλικά.^[9] Οι ανησυχίες σχετικά με τον ποιοτικό έλεγχο των εν λόγω παραγόμενων τουρνικέ αντιμετωπίστηκαν εν μέρει με χρήση μιας συσκευής δοκιμών ανοιχτού κώδικα.^[10]

Ιστορική αναδρομή

Έργο χαρακτικής που δείχνει μια πρώιμη μορφή ενός τουρνικέ (1798)

Κατά τη διάρκεια των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου τον 4ο αιώνα π.Χ., χρησιμοποιήθηκαν τουρνικέ για να σταματούν την αιμορραγία των τραυματισμένων στρατιωτών.^[11] Οι Ρωμαίοι τα χρησιμοποιούσαν τα τουρνικέ για τον έλεγχο της αιμορραγίας ειδικά κατά τους ακρωτηριασμούς στα άκρα. Αυτά τα τουρνικέ ήταν στενά λουριά από μπρούτζο και εσωτερικά χρησιμοποιούσαν μόνο δέρμα για λόγους πρόσφυσης και χαμηλής δυσφορίας.^[12]

Ο Gilbert Blane πρότεινε τη χρήση τουρνικέ σε κάθε ναύτη στο πεδίο της μάχης.

Το 1718 ο Γάλλος χειρουργός Jean Louis Petit ανέπτυξε μια συσκευή (τύπου τουρνικέ) για την απόφραξη της ροής του αίματος στα χειρουργικά σημεία κατά τις τότε επεμβάσεις. Πριν από αυτήν την εφεύρεση, το τουρνικέ ήταν ένας απλός ιμάντας περίσφιξης, που σφίγγονταν με το στρίψιμο μιας ράβδου (εξ ου και η σημερινή ονομασία του τουρνικέ, από τη γαλλική λέξη, tourner = να στρίβει, να περιστρέφεται).

Το 1785 ο Άγγλος Gilbert Blane υποστήριξε ότι, στη μάχη, κάθε ναύτης του Βασιλικού Ναυτικού πρέπει να φέρει μαζί του, για προληπτικούς λόγους, ένα τουρνικέ. Και αυτό το αιτιολόγησε ως ακολούθως:

''Συμβαίνει συχνά οι άντρες να αιμορραγούν μέχρι θανάτου πριν από την παροχή βοήθειας ή να χάνουν τόσο πολύ αίμα ώστε να μην μπορούν να υποβληθούν σε εγχείρηση. Προκειμένου να αποφευχθεί αυτό, έχει προταθεί, και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει εφαρμοστεί, να αναγκάζεται ο κάθε ναύτης να κουβαλά μαζί του μια καλτσοδέτα ή ένα κομμάτι νήματος από σχοινί, προκειμένου να δεσμεύεται ένα μέλος σε περίπτωση ακατάσχετης αιμορραγίας. Εάν διατυπωθεί αντίρρηση ότι αυτό μπορεί να είναι κατάλληλο να εκφοβίσει τους απλούς ανθρώπους, οι αξιωματικοί θα πρέπει τουλάχιστον να κάνουν κάποια προφύλαξη, ειδικά επειδή πολλοί από αυτούς, και εκείνοι του υψηλότερου βαθμού, βρίσκονται στο κατάστρωμα το οποίο είναι μια από τις πιο εκτεθειμένες θέσεις και πολύ μακριά από το πιλοτήριο, όπου τοποθετούνται συνήθως ο χειρουργός γιατρός και οι βοηθοί του. Αυτή ήταν η αιτία του θανάτου του φίλου μου, Captain Bayne, του Alfred, ο οποίος είχε δεχτεί συντριπτική βολή στο γόνατό του και ενώ έπρεπε πάραυτα να ακρωτηριαστεί το άκρο του, εξέπνευσε κατά την επέμβαση, λόγω της αδυναμίας που προκλήθηκε από την τεράστια απώλεια αίματος κατά την μεταφορά του στο ιατρείο του πλοίου. Καθώς ο ναύαρχος σε αυτές τις περιπτώσεις μου έδωσε την τιμή να είμαι δίπλα του, κουβαλούσα πάντα πάνω μου πολλά τουρνικέ, απλά και εύχρηστα, σε περίπτωση που συνέβαιναν τραυματισμοί σε οποιοδήποτε άτομο στο τέταρτο κατάστρωμα, ώστε άμεσα να είναι εφικτό να χρησιμοποιηθούν''.^{[13][14][15][16][17][18][19][20][21]}

Στη δεκαετία του 2000 το δακτυλωτό τουρνικέ από πυρίτιο, με ελαστικό περιστρεφόμενο δακτύλιο, αναπτύχθηκε από τον δρ. Noam Gavriely, καθηγητή ιατρικής και ιατρό επέιγουσας ανάγκης.^[22][23] Αυτό το τουρνικέ αποτελείται από έναν ελαστικό δακτύλιο από σιλικόνη, ζάρζα και ιμάντες έλξης από κορδέλα, που χρησιμοποιούνται για να φέρουν τη συσκευή στο ανθρώπινο άκρο. Ο περιστρεφόμενος δακτύλιος σιλικόνης αφαιρεί το αίμα από το άκρο ενώ η συσκευή βρίσκεται σε ρολό και στη συνέχεια αποφράσσει το άκρο μόλις σταθεροποιηθεί σε επιθυμητή θέση απόφραξης.^[24] Σε αντίθεση με τα μηχανικά τουρνικέ, η συσκευή μειώνει τον κίνδυνο νεκρωσης των νεύρων.^[25][26]

Η έκδοση χειρουργικού τουρνικέ είναι εντελώς αποστειρωμένη και παρέχει βελτιωμένη χειρουργική προσβασιμότητα λόγω του στενού προφίλ της που οδηγεί σε μεγαλύτερο χειρουργικό πεδίο. Έχει βρεθεί ότι είναι μια ασφαλής εναλλακτική μέθοδος για τις περισσότερες επεμβάσεις ορθοπεδικών στα άκρα, αλλά δεν αντικαθιστά πλήρως τη χρήση σύγχρονων τουρνικέ.^[27][28] Πιο πρόσφατα, το δακτυλωτό τουρνικέ σιλικόνης έχει χρησιμοποιηθεί στους τομείς της επείγουσας ιατρικής και των αγγειακών επεμβάσεων.^[23][29]

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο στρατός των ΗΠΑ μείωσε τη χρήση του τουρνικέ επειδή ο χρόνος μεταξύ της εφαρμογής και της ιατρικής φροντίδας ήταν τόσο μεγάλος που η ζημιά από τη διακοπή της κυκλοφορίας ήταν χειρότερη από εκείνη από την απώλεια αίματος.

Από τις αρχές του 21ου αιώνα, οι αρχές των ΗΠΑ έχουν επαναφέρει τη χρήση του τόσο σε στρατιωτικές όσο και σε μη στρατιωτικές καταστάσεις, επειδή οι καθυστερήσεις στην επέμβαση έχουν μειωθεί δραματικά. Η αστυνομία της Πολιτείας της Βιρτζίνια και τα αστυνομικά τμήματα στο Ντάλας, στη Φιλαδέλφεια και σε άλλες μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ παρέχουν τουρνικέ στα στελέχη τους όπως και άλλους επιδέσμους.

Στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, μόνο το 2 τοις εκατό των στρατιωτών με σοβαρή αιμορραγία πέθαναν σε σύγκριση με το 7 τοις εκατό στον πόλεμο του Βιετνάμ, εν μέρει λόγω του συνδυασμού των τουρνικέ και της άμεσης επέμβασης από χειρουργούς ιατρούς. Εκτιμάται ότι μεταξύ ετών 2005 και 2011, τα τουρνικέ έσωσαν 2.000 ζωές Αμερικανών στρατιωτών κατά τις πολεμικές συρράξεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.^[30]

Σε μη στρατιωτική χρήση, οι αναδυόμενες πρακτικές περιλαμβάνουν τη μεταφορά ασθενών με τουρνικέ ακόμη και πριν φτάσουν τα μέσα επέιγουσας ανάγκης και τη συμπερίληψη τουρνικέ με απινιδωτές για χρήση άμεσης παροχής πρώτων βοηθειών.

Παραπομπές

1. https://www.makthes.gr/ti-einai-to-toyrnike-chrisimopoiithike-gia-na-sothei-i-zoi-toy-31chronoy-astynomikoy-vinteo-679519
2. «Silicone ring tourniquet versus pneumatic cuff tourniquet in carpal tunnel release: a randomized comparative study». Journal of Orthopaedics and Traumatology 14 (2): 131–5. June 2013. doi:10.1007/s10195-012-0223-x. PMID 23361654. 
3. «The effect of sterile versus non-sterile tourniquets on microbiological colonisation in lower limb surgery». Annals of the Royal College of Surgeons of England 93 (8): 589–90. November 2011. doi:10.1308/147870811X13137608455334. PMID 22041233. 
4. «Use of a new exsanguination tourniquet in internal fixation of distal radius fractures». Techniques in Hand & Upper Extremity Surgery 13 (4): 173–5. December 2009. doi:10.1097/BTH.0b013e3181b56187. PMID 19956041. 
5. «Tourniquet use for knee replacement surgery». The Cochrane Database of Systematic Reviews 2020 (12): CD012874. December 2020. doi:10.1002/14651858.cd012874.pub2. PMID 33316105. 
6. EmergencyEED
7. «Testing of Battlefield Tourniquets». Advanced Technology Applications for Combat Casualty Care 2004 (ATACCC) Conference. St. Petersburg, FL.: US Army Institute of Surgical Research. 16–18 August 2004. http://www.usaccc.org/ataccc/index.jsp. 
8. EXERCISE CAUTION WITH CLINICAL USE Tourniquet, Glia Free Medical hardware, 2023-07-22, https://github.com/GliaX/tourniquet, ανακτήθηκε στις 2023-07-29 
9. «The Glia Tourniquet Project». Glia (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2023. 
10. «Distributed manufacturing of an open-source tourniquet testing system». HardwareX 15: e00442. September 2023. doi:10.1016/j.ohx.2023.e00442. PMID 37457304. 
11. «Reviving a Life Saver, the Tourniquet». New York Times. January 19, 2014. 
12. «Thigh tourniquet, Roman, 199 BCE-500 CE». sciencemuseum.org.uk. Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2009. 
13. Observations on the diseases incident to seamen. London: Joseph Cooper; Edinburgh: William Creech. 1785. σελίδες 498–499. 
14. «Pulmonary Embolism After Application of a Sterile Elastic Exsanguination Tourniquet». Orthopedics 38 (12): e1160-3. December 2015. doi:10.3928/01477447-20151123-08. PMID 26652340. 
15. «Tourniquet paralysis». The Australian and New Zealand Journal of Surgery 44 (2): 124–8. May 1974. doi:10.1111/j.1445-2197.1974.tb06402.x. PMID 4533458. 
16. «The pressure distribution under tourniquets». The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume 67 (3): 433–8. March 1985. doi:10.2106/00004623-198567030-00014. PMID 3972869. 
17. «The tourniquet in surgery». The Journal of Bone and Joint Surgery. British Volume 44-B (4): 937–43. November 1962. doi:10.1302/0301-620X.44B4.937. PMID 14042193. 
18. «Ischaemic lesions of peripheral nerves: a review». Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry 14 (2): 76–87. May 1951. doi:10.1136/jnnp.14.2.76. PMID 14850993. 
19. «The arterial tourniquet». Annals of the Royal College of Surgeons of England 65 (6): 409–17. November 1983. PMID 6357039. 
20. «Tourniquet paralysis syndrome». A.M.A. Archives of Surgery 68 (2): 136–44. February 1954. doi:10.1001/archsurg.1954.01260050138002. PMID 13123650. 
21. The Tourniquet Manual — Principles and Practice | Leslie Klenerman | Springer (στα Αγγλικά). Springer. 2003. ISBN 9781852337063. 
22. «Unit of Physiology and Biophysics- Noam Gavriely». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023. 
23. «Auto-transfusion tourniquets: the next evolution of tourniquets». Open Access Emergency Medicine 5 (5): 29–32. 6 December 2013. doi:10.2147/OAEM.S39042. PMID 27147871. 
24. «Silicone ring tourniquet versus pneumatic cuff tourniquet in carpal tunnel release: a randomized comparative study». Journal of Orthopaedics and Traumatology 14 (2): 131–5. June 2013. doi:10.1007/s10195-012-0223-x. PMID 23361654. Drosos GI, Ververidis A, Stavropoulos NI, Mavropoulos R, Tripsianis G, Kazakos K (June 2013). "Silicone ring tourniquet versus pneumatic cuff tourniquet in carpal tunnel release: a randomized comparative study". Journal of Orthopaedics and Traumatology. 14 (2): 131–5. doi:10.1007/s10195-012-0223-x. PMC 3667358. PMID 23361654.
25. «Pain and paraesthesia produced by silicone ring and pneumatic tourniquets». The Journal of Hand Surgery, European Volume 36 (3): 215–8. March 2011. doi:10.1177/1753193410390845. PMID 21131688. https://archive.org/details/sim_journal-of-hand-surgery-european-volume_2011-03_36e_3/page/215. 
26. «Surgical tourniquets in orthopaedics». The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume 92 (5): 1318–22; author reply 1322-3. May 2010. PMID 20439692. 
27. «Nondrainage decreases blood transfusion need and infection rate in bilateral total knee arthroplasty». The Journal of Arthroplasty 29 (5): 993–7. May 2014. doi:10.1016/j.arth.2013.10.022. PMID 24275263. 
28. «The silicone ring tourniquet in orthopaedic operations of the extremities». Surgical Technology International 23: 251–7. September 2013. PMID 23860930. 
29. «A sterile elastic exsanguination tourniquet is effective in preventing blood loss during hemodialysis access surgery». The Journal of Vascular Access 14 (2): 116–9. April–June 2013. doi:10.5301/jva.5000107. PMID 23080335. 
30. «Trauma medicine has learned lessons from the battlefield». The Economist. 12 October 2017. https://www.economist.com/news/international/21730145-civilian-doctors-are-saving-more-lives-after-terrorist-attacks-copying-their-military. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «The tourniquet in surgery». The Journal of Bone and Joint Surgery. British Volume 44-B (4): 937–43. November 1962. doi:10.1302/0301-620X.44B4.937. PMID 14042193. 
• Torres MR (6 Μαΐου 2019). «CoTCCC Recommended Devices and Adjuncts».