Έδρα | Αθήνα, Ελλάδα | |
---|---|---|
Ιδρύθηκε | 15 Σεπτεμβρίου 1927 | |
Διοικητής | Γιάννης Στουρνάρας | |
Κεντρική τράπεζα | της Ελλάδας | |
Νόμισμα | Ευρώ EUR (ISO 4217) | |
Αποθεματικά | 11.752δις σε νομισματικό χρυσό (09/2023) | |
Αποθεματικές απαιτήσεις | 7.829.921.696 | |
Επιτόκιο καταθέσεων | 0,33% | |
Προκάτοχος | Εθνική Τράπεζα Ελλάδος | |
Ιστοσελίδα | bankofgreece.gr | |
Από το 2001 πολλές αρμοδιότητες της Τράπεζας της Ελλάδος παραχωρήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα |
Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) είναι η κεντρική τράπεζα της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1927 επί Προεδρίας της Δημοκρατίας του Παύλου Κουντουριώτη και Πρωθυπουργίας του Αλεξάνδρου Ζαΐμη με τον Νόμο 3423/7-12-1927/ΦΕΚ Α' 298 με βάση το άρθρο 4 του από 15/9/1927 Πρωτοκόλλου της Γενεύης, το οποίο υπεγράφη μεταξύ των Κυβερνήσεων Γαλλίας, Μ. Βρετανίας και Ιταλίας αφ' ενός και της Κυβέρνησης της Ελλάδας αφ' ετέρου για την έγκριση δανείου 9.000.000 λιρών στερλινών και η λειτουργία της άρχισε τον Μάιο του 1928. Βάσει της Συνθήκης του Μάαστριχτ, συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών μαζί με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Είχε το αποκλειστικό εκδοτικό προνόμιο χαρτονομισμάτων στην Ελλάδα από το 1928 έως την εισαγωγή του ευρώ το 2002 και ήταν υπεύθυνη για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής της χώρας. Η έδρα της βρίσκεται στην Αθήνα. Η Τράπεζα της Ελλάδος και οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης είναι οι αποκλειστικοί μέτοχοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η Τράπεζα της Ελλάδος είχε 2,0564% των μετοχών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το 1998, 1,8974% το 2004, 1,8168% το 2007 και 2,032% το 2014.[1]
Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν είναι κρατική αλλά Ανώνυμη Εταιρεία. Έχει ειδικά προνόμια, ειδικές αρμοδιότητες αλλά και περιορισμούς,[2] όπως ότι δεν μπορεί να λειτουργεί ως εμπορική τράπεζα και το ποσοστό του ελληνικού κράτους στη μετοχική της σύνθεση δεν μπορεί να υπερβαίνει το 35% όπως ορίζεται στο καταστατικό της[3] (αρχικώς το όριο αυτό ήταν 10%[4]). Διαφέρει από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία διατηρούσε το προνόμιο έκδοσης χαρτονομισμάτων στην Ελλάδα ως το 1928.
Κατά τη διατύπωση του άρθρου 29 του καταστατικού, «Ο Διοικητής και οι Υποδιοικητές διορίζονται για μία εξαετία, με Προεδρικό Διάταγμα, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, κατόπιν προτάσεως του Γενικού Συμβουλίου της Τράπεζας».[5] Το κύρος και η ισχύς της θέσης είναι τέτοια ώστε πολλοί πρώην Διοικητές της Τράπεζας της Ελλάδος έχουν μετέπειτα τοποθετηθεί ως Υπουργοί σε διάφορες Κυβερνήσεις, ενώ τέσσερις από αυτούς (Αλέξανδρος Διομήδης, Εμμανουήλ Τσουδερός, Ξενοφών Ζολώτας και Λουκάς Παπαδήμος) έχουν διατελέσει Πρωθυπουργοί της χώρας σε έκτακτες περιπτώσεις.
Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους η Τράπεζα της Ελλάδος και τα μέλη των οργάνων της δεν ζητούν ούτε δέχονται οδηγίες από την Κυβέρνηση. Βάσει του καταστατικού κανείς αντιπρόσωπος του Δημοσίου δεν έχει δικαίωμα να ελέγξει τα βιβλία της τράπεζας σε κανένα από τα καταστήματα της πλην του επιτρόπου του κράτους ο οποίος μπορεί να ζητήσει στοιχεία αλλά υποχρεούται να τηρεί αυστηρή εχεμύθεια.[6]
Το ανώτατο όργανο της Τράπεζας της Ελλάδος είναι η Γενική Συνέλευση των Μετόχων, όπου εκπροσωπείται το σύνολο των μετόχων. Επίσης, η Τράπεζα της Ελλάδος είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών (ΧΑΑ: ΕΛΛ). Διοικητής της από το 2014 είναι ο Γιάννης Στουρνάρας.[7]
Λίγα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου η Ελλάδα περνούσε από βαθιά κοινωνική, οικονομική και πολιτική κρίση. Η Κοινωνία των Εθνών, μέλος της οποίας ήταν και η Ελλάδα, θεωρούσε ασύμβατο η τράπεζα μίας χώρας η οποία έχει το εκδοτικό προνόμιο (να τυπώνει δηλαδή χρήμα), να ασκεί ταυτόχρονα και εμπορική δραστηριότητα. Ζητήθηκε λοιπόν από την Ελληνική Κυβέρνηση να πάψει η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία εκτύπωνε μέχρι τότε τα χαρτονομίσματα στην Ελλάδα, να είναι ταυτόχρονα και εμπορική. Η Ελληνική Κυβέρνηση τελικά αποφάσισε ακριβώς το αντίστροφο. Δηλαδή να ιδρυθεί μια νέα τράπεζα, στην οποία θα μεταφέρονταν τόσο το εκδοτικό προνόμιο όσο και όλες οι υπηρεσίες και τα λογιστικά μεγέθη που απέρρεαν από τη δραστηριότητα αυτή. Βάσει ενός Παραρτήματος του Πρωτοκόλλου της Γενεύης της 15ης Σεπτεμβρίου 1927, ιδρύεται η Τράπεζα της Ελλάδος. Οι εργασίες της ξεκίνησαν στις 14 Μαΐου 1928, με πρώτο Διοικητή τον Αλέξανδρο Διομήδη. Από τότε έως και την αντικατάσταση του εθνικού νομίσματος από το ευρώ το 2002 η Τράπεζα της Ελλάδος είχε το αποκλειστικό προνόμιο της έκδοσης χαρτονομισμάτων.
Στα καθήκοντά της είχε όμως μικρή ανεξαρτησία έως τη δεκαετία του 1990, γι' αυτό και η αποτελεσματικότητά της στην επίτευξη στόχων όπως χαμηλός πληθωρισμός και σταθερό νόμισμα ήταν χαμηλότερη του επιθυμητού.
Αρχικά, η Τράπεζα της Ελλάδος φιλοξενήθηκε στο κτίριο της Κτηματικής Τράπεζας στην οδό Πανεπιστημίου. Το 1929 προκήρυξε διαγωνισμό για την κατασκευή του κτιρίου, των κεντρικών της γραφείων, όμως τελικά καμία από τις υποψηφιότητες δεν επιλέχθηκε. Έτσι παρότι υπήρχαν πολλοί που υποστήριζαν την αναγκαιότητα της επανένωσης της Τράπεζας της Ελλάδος με την Εθνική Τράπεζα, μία δεκαετία αργότερα στις 4 Απριλίου 1938, εγκαινιάζεται το κεντρικό της κτίριο, πάλι επί της οδού Πανεπιστημίου, το οποίο και διατηρεί μέχρι σήμερα. Το κτίριο αυτό επεκτεινόταν όσο οι ανάγκες της τράπεζας μεγάλωναν. Έτσι, έγιναν επεκτάσεις λίγο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τη δεκαετία του 1970 και τέλος το 1982. Το 1989 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Εκτός από το κεντρικό κτίριο επί της οδού Ελ. Βενιζέλου 21, οι δραστηριότητες της Τράπεζας αναπτύσσονται σε νεότερα κτίρια στην Αθήνα, όπως επί της οδού Αμερικής 3 και στο Χαλάνδρι όπου στεγάζεται το Νομισματοκοπείο ή αλλιώς ΙΕΤΑ. Οι δραστηριότητες εκτός Αθηνών αναπτύσσονται σε κτίρια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, όπως είναι τα 13 Υποκαταστήματα σε αντίστοιχες πρωτεύουσες νομών (ήταν 17 αλλά έκλεισαν 4 το 2023 σε Λαμία, Βόλο, Τρίπολη, Αλεξανδρούπολη). Επίσης υπάρχουν 32 Πρακτορεία της Τράπεζας που στεγάζονται στις Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες των πόλεων όπου λειτουργούν, καθώς και 2 Θυρίδες της Τράπεζας σε μεγάλες πόλεις.[8]
Υποκαταστήματα : 1. Ηράκλειο, 2. Θεσσαλονίκη, 3. Ιωάννινα, 4. Καβάλα, 5. Καλαμάτα, 6. Κομοτηνή, 7. Λάρισα, 8. Μυτιλήνη, 9. Πάτρα, 10. Ρόδος, 11. Σάμος, 12. Σέρρες, 13. Χανιά
Θυρίδες : 1. Κέρκυρα, 2. Φλώρινα
Πρακτορεία : 1. Ελευσίνα, 2. Άγιος Νικόλαος, 3. Αίγιο, 4. Αμαλιάδα, 5. Άμφισσα, 6. Άρτα, 7. Βέροια, 8. Έδεσσα, 9. Ζάκυνθος, 10. Ηγουμενίτσα, 11. Θήβα, 12. Καρδίτσα, 13. Καρπενήσι, 14. Καστοριά, 15. Κατερίνη, 16. Κιλκίς, 17. Κοζάνη, 18. Κόρινθος, 19. Κως, 20. Λιβαδειά, 21. Λευκάδα, 22. Μεσολόγγι, 23. Νάξος, 24. Ναύπλιο, 25. Ορεστιάδα, 26. Πολύγυρος, 27. Πρέβεζα, 28. Πτολεμαΐδα, 29. Σύρος, 30. Τρίκαλα, 31. Χαλκίδα, 32. Χίος
Διοικητές | |||
---|---|---|---|
Όνομα | Περίοδος | ||
από | έως | ||
Αλέξανδρος Διομήδης | 21 Απριλίου 1928 | 29 Σεπτεμβρίου 1931 | |
Εμμανουήλ Τσουδερός (Α περίοδος) | 31 Οκτωβρίου 1931 | 13 Αυγούστου 1935 | |
Εμμανουήλ Τσουδερός (Β περίοδος) | 20 Μαρτίου 1936 | 10 Ιουλίου 1939 | |
Ιωάννης Δροσόπουλος | 10 Ιουλίου 1939 | 28 Ιουλίου 1939 | |
Κυριάκος Βαρβαρέσος (*) | 4 Αυγούστου 1939 | 11 Φεβρουαρίου 1946 | |
Ξενοφών Ζολώτας (Α περίοδος, Συνδιοικητής) | 12 Οκτωβρίου 1944 | 8 Ιανουαρίου 1945 | |
Γεώργιος Μαντζαβίνος | 11 Φεβρουαρίου 1946 | 2 Φεβρουαρίου 1955 | |
Ξενοφών Ζολώτας (Β περίοδος) | 5 Φεβρουαρίου 1955 | 7 Αυγούστου 1967 | |
Δημήτρης Γαλάνης | 7 Αυγούστου 1967 | 4 Μαΐου 1973 (απεβίωσε) | |
Κωνσταντίνος Παπαγιάννης | 7 Μαΐου 1973 | 9 Αυγούστου 1974 | |
Παναγής Παπαληγούρας | 9 Αυγούστου 1974 | 24 Οκτωβρίου 1974 | |
Ξενοφών Ζολώτας (Γ περίοδος) | 26 Νοεμβρίου 1974 | 3 Νοεμβρίου 1981 | |
Γεράσιμος Αρσένης | 3 Νοεμβρίου 1981 | 20 Φεβρουαρίου 1984 | |
Δημήτρης Χαλικιάς | 20 Φεβρουαρίου 1984 | 20 Φεβρουαρίου 1992 | |
Ευθύμης Χριστοδούλου | 20 Φεβρουαρίου 1992 | 1 Δεκεμβρίου 1993 | |
Γιάννης Μπούτος | 1 Δεκεμβρίου 1993 | 26 Οκτωβρίου 1994 | |
Λουκάς Παπαδήμος | 26 Οκτωβρίου 1994 | 14 Ιουνίου 2002 | |
Νικόλαος Γκαργκάνας | 14 Ιουνίου 2002 | 14 Ιουνίου 2008 | |
Γιώργος Προβόπουλος | 20 Ιουνίου 2008 | 20 Ιουνίου 2014 | |
Γιάννης Στουρνάρας | 27 Ιουνίου 2014 | σήμερα |
Υποδιοικητές | |||
---|---|---|---|
Όνομα | Περίοδος | ||
από | έως | ||
Εμμανουήλ Τσουδερός | 21 Απριλίου 1928 | 31 Οκτωβρίου 1931 | |
Εμμανουήλ Καμάρας | 25 Νοεμβρίου 1931 | 30 Μαΐου 1932 | |
Κυριάκος Βαρβαρέσος | 1 Μαρτίου 1933 | 4 Αυγούστου 1939 | |
Γεώργιος Μαντζαβίνος (*) | 28 Σεπτεμβρίου 1936 | 11 Φεβρουαρίου 1946 | |
Ιωάννης Αρβανίτης | 4 Αυγούστου 1939 | 26 Απριλίου 1941 | |
Στυλιανός Γρηγορίου | 28 Μαρτίου 1945 | 2 Φεβρουαρίου 1955 | |
Βασίλειος Κυριακόπουλος | 5 Φεβρουαρίου 1955 | 24 Δεκεμβρίου 1955 | |
Δημήτριος Γαλάνης | 31 Δεκεμβρίου 1955 | 7 Αυγούστου 1967 | |
Ιωάννης Πεσμαζόγλου | 11 Φεβρουαρίου 1960 | 5 Αυγούστου 1967 | |
Κωνσταντίνος Θάνος | 5 Ιανουαρίου 1968 | 10 Σεπτεμβρίου 1969 | |
Ευστάθιος Πανάς | 11 Σεπτεμβρίου 1969 | 9 Αυγούστου 1974 | |
Νικόλαος Κυριαζίδης | 9 Αυγούστου 1974 | 5 Ιανουαρίου 1977 | |
Νικόλαος Χαρισσόπουλος | 21 Οκτωβρίου 1975 | 6 Νοεμβρίου 1981 | |
Ευάγγελος Δεβλέτογλου | 23 Δεκεμβρίου 1977 | 8 Νοεμβρίου 1978 | |
Γεώργιος Δράκος | 24 Νοεμβρίου 1978 | 20 Οκτωβρίου 1981 | |
Δημήτριος Χαλικιάς | 16 Νοεμβρίου 1981 | 6 Φεβρουαρίου 1984 | |
Ευάγγελος Κουράκος (Α περίοδος) | 10 Ιουλίου 1982 | 11 Φεβρουαρίου 1986 | |
Παναγιώτης Κορλίρας | 20 Φεβρουαρίου 1984 | 30 Αυγούστου 1985 | |
Ευστάθιος Παπαγεωργίου | 17 Σεπτεμβρίου 1985 | 17 Σεπτεμβρίου 1989 | |
Γεώργιος Προβόπουλος | 1 Οκτωβρίου 1990 | 29 Νοεμβρίου 1993 | |
Βασίλειος Αντωνιουδάκης | 1 Οκτωβρίου 1990 | 19 Δεκεμβρίου 1991 | |
Παναγιώτης Παυλόπουλος | 21 Φεβρουαρίου 1992 | 29 Νοεμβρίου 1993 | |
Ευάγγελος Κουράκος (Β περίοδος) | 1 Δεκεμβρίου 1993 | 4 Σεπτεμβρίου 1996 | |
Λουκάς Παπαδήμος | 1 Δεκεμβρίου 1993 | 26 Οκτωβρίου 1994 | |
Παναγιώτης Θωμόπουλος | 26 Οκτωβρίου 1994 | 26 Φεβρουαρίου 2009 | |
Νικόλαος Γκαργκάνας | 5 Σεπτεμβρίου 1996 | 13 Ιουνίου 2002 | |
Νικόλαος Παλαιοκρασσάς | 14 Ιουνίου 2002 | 14 Ιουνίου 2008 | |
Ελένη Δενδρινού Λουρή | 20 Ιουνίου 2008 | 20 Ιουνίου 2014 | |
Ιωάννης Παπαδάκης | 3 Μαρτίου 2009 | 2 Μαρτίου 2015 | |
Θεόδωρος Πελαγίδης | 25 Σεπτεμβρίου 2020 | σήμερα | |
Χριστίνα Παπακωνσταντίνου | 11 Μαρτίου 2021 | σήμερα |
H Τράπεζα της Ελλάδος, στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, υλοποιεί ένα σύνολο δράσεων, οι οποίες έχουν ουσιαστικό όφελος για την κοινωνία.[11] Συγκεκριμένα ασχολείται με τη: