Chrudim

	Chrudim
	germane Crudim
	urbo
	Pestkolono en placo en Chrudim
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Chrudim
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Pardubice
Distrikto	Distrikto Chrudim
Administra municipo	Chrudim
Historia regiono	Bohemio
Montaro	Svitava montetaro
Rivero	Chrudimka
Situo	Chrudim
- alteco	240 m s. m.
- koordinatoj	49° 57′ 04″ N 15° 47′ 44″ O / 49.95111 °N, 15.79556 °O (mapo)
Areo	33,20 km² (3 320 ha)
Loĝantaro	23 441 (2024)
Denseco	706,05 loĝ./km²
Loĝigo	5-a - 4-a jarc. a.K.
- burgaro	995 - 1055
- unua skribmencio	pri jaro 1055 Kosmas
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	537 01
NUTS 3	CZ053
NUTS 4	CZ0531
NUTS 5	CZ0531 555134
Katastraj teritorioj	5
Partoj de urbo	8
Bazaj setlejunuoj	31
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Vikimedia Komunejo: Chrudim
	Retpaĝo: www.chrudim-city.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Koordinatoj: 49° 57′ 04″ N 15° 47′ 44″ O / 49.95111 °N, 15.79556 °O (mapo)

Chrudim (prononcu Ĥrudim) (germane arkaike: Crudim) estas urbo en Ĉeĥio kun 23 441 loĝantoj (2024), situanta sur rivero Chrudimka, 9 km de urbo Pardubice.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Bylany, Rabštejnská Lhota, Sobětuchy, Slatiňany, Kočí, Orel, Tuněchody, Úhřetice, Vejvanovice, Třibřichy, Dřenice, Lány, Ostřešany kaj Mikulovice.

Historio

Jam en la 9-a jarcento estiĝis super la rivero princa burgo, ĉirkaŭbarita de burgejo kaj poste en la jaro 1276 reĝo Přemysl Otakar la 2-a konstruigis sur ties loko reĝan burgon kaj la vilaĝon li avancigis je urbo. Komence de la 14-a jarcento Chrudim fariĝis doturbo de la ĉeĥaj reĝinoj. En la jaro 1337 la burgo eĉ kun la urbo subiĝis al granda incendio. La urbo estis ofte trafita ne nur de naturkatastrofoj, sed ankaŭ de militeventoj (husanaj militoj kaj la tridekjara milito). La plej granda evoluo okazas en la 15-a kaj en la 16-a jarcentoj. En la urbo ekfloras vico da metioj, oni konstruas novajn preĝejojn kaj burĝajn domojn. Ĉi tie tre rolis eĉ signifa situo de la urbo en la tn. Trstěnická-pado, kuniganta Bohemion kun Moravio.

Partoj de la urbo

Al la urbo apartenas urbopartoj:

Chrudim
Medlešice
Topol
Vestec
Vlčnov

Vidindaĵoj

La urbo havis rilate al facila alirebleco du remparojn. Ĝis nun konserviĝis bastiono nomata Prachárna (Pulvejo) kun du portaloj, Pardubská-bastiono kaj Tmavá-bastiono. El la remparmuro ni trovos restaĵojn de la urba kerno, kiu havas mezepokan karakteron.

Ĉefa placo havas kvadratan bazplanon kun mallongaj stratoj, kondukantaj el ties anguloj. Dominaĵo estas preĝejo de Ascendotago de Virgulino Mario. Tio estas trinava baziliko, fondita en la jaro 1291. La plej rimarkindan konstruaĵon de la urbo prezentas renesanca domo de Matěj Mydlář el la 16-a jarcento. En la konstruaĵo estas hodiaŭ Muzeo de marionetaj kulturoj. Vico da historiaj domoj estas kunigitaj per arkadoj. En la urbo vivis ankaŭ Jan Mydlář.

En antaŭurboj de Chrudim estis konstruitaj multaj preĝejoj. El monaĥejoj konserviĝis nur kapuĉula kun preĝejo de sankta Josefo. Malantaŭ la remparoj de la urbo staradis dominikana monaĥejo, ruinigita dum la husanaj militoj.

Ĉiujare en la unua julia semajno estas aranĝata festivalo Loutkářská Chrudim (Marioneta Chrudim).

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	9 446
1880	11 886
1890	13 484
1900	14 413
1910	13 556
1921	14 620

Jaro	Loĝantoj
1930	13 264
1950	14 053
1961	15 481
1970	17 268
1980	20 673
1991	23 643

Jaro	Loĝantoj
2001	23 898
2016	23 061
2017	23 102
2018	23 133
2019	23 151
2020	23 168

Jaro	Loĝantoj
2021	22 873
2022	22 773
2023	23 443
2024	23 441

Naskiĝintoj

En la urbo naskiĝis Josef Ressel (1793–1857), la inventinto de ŝipŝraŭbo.

Eksteraj ligiloj

Bibliotekoj