Gröbenzell

Gröbenzell
Gröbenzell (Germanio) DEC
neurba komunumo de Germanio
Ĝemelurboj Pilisvörösvár • Garches ^vd
Administrado
Federacia lando	Bavario
Distriktaro	Supra Bavario
Distrikto	Distrikto Fürstenfeldbruck
Urborajtoj	–
Telefona antaŭkodo	08142
Poŝtkodo	82194
Aŭtomobila kodo	FFB
Oficiala Municipokodo	09179126
Politiko
Komunumestro	Dieter Rubenbauer
Partio de komunumestro	CSU
Adreso de la administrejo	Rathausstraße 4
Demografio
Loĝantaro	19717 (stato 2022-12-31) [fonto: landa statistika oficejo]
Loĝdenso	3044/km²
Geografio
Geografia situo	48° 12′ N, 11° 22′ O (mapo)48.192711.371879Koordinatoj: 48° 12′ N, 11° 22′ O (mapo)
Alto super la marnivelo	506 m
Areo	6,36 km²
Oficiala retejo	https://www.groebenzell.de/
v • d • r

urbodomo

Gröbenzell estas komunumo en Germanio. Ĝi troviĝas ĉirkaŭ 16 kilometrojn nordokcidente de la munkena urbocentro ĉe la rando de la marĉo de Graßlfing/marĉo de Dachau en la suprabavara distrikto Fürstenfeldbruck de la federacia lando Bavario. La suda komunumflanko senbreĉe kunkreskis kun la najbara komunumo Puchheim. La orienta komunumflanko rekte limas al la munkena urboparto Lochhausen.

Gröbenzell ŝatas esti konsiderata kiel ĝardenurbo, kio montriĝas antaŭ ĉio en anoncoj pri nemoveblaĵoj. ("Vivu pli bele en la ĝardenurbo Gröbenzell." [en la germana originalo "Schöner wohnen in der Gartenstadt Gröbenzell."])

Gröbenzell kiel politika komunumo fondiĝis en la jaro 1952. Tiam la (relative malriĉaj) urbopartoj de Munkeno, Puchheim, Olching kaj Geiselbullach unuiĝis en unu komunumo ĉirkaŭ la fervoja haltejo Gröbenzell. Gröbenzell estas unu el la "verdaj antaŭkomunumoj" de Munkeno, kun multaj unufamiliaj domoj, tri elementaj lernejoj, unu baza mezlernejo, unu liceo, kaj unu privata Valdorfa lernejo, kiu estis fondita kiel ido de la Valdorfa lernejo en la munkena urboparto Schwabing. En la industria teritorio troviĝas kaj vendejoj por konsumantoj kaj produktanta industrio kaj metiaj entreprenoj.

La 31-an de decembro 2008 la komunumo havis 19.357 loĝantojn^[1].

Historio

Malnova restoracio ĉe la fervoja haltejo

Restoracio en la nordo de Gröbenzell

Ĉirkaŭ 1560 la duko Albrecht la 5-a de Bavario konstruigis la "Gröbenhüterhaus" (Gröben-garddomo), kiu estis utiligita kiel landestra doganejo ĝis la komenco de la 19-a jarcento. La unua dokumenta mencio de Gröbenzell okazis en 1725. Sekve de ĝi la nomo "Gröbenzell" devenas de la doganisto (Zöllner) de la Gröben-rivereto ("Gröbenbach") (pro tio "Gröbenzoll"). La "Gröbenhüterhaus" estis aparta domo apud la Gröben-rivereto, per kiu oni gvidis la novkonstruon de veturvojo inter Lochhausen kaj Olching. Tial la komunumoblazono montris doganan barilon super rivereto^[2]. Nur meze de la 19-a jarcento ekestis la unuaj privataj loĝdomoj. La konstruo de la fervojlinio de Munkeno al Augsburg en 1840 kaŭzis fortan konjunkturon por torfministoj, kiuj nun povis vendi sian produktaĵon al la Reĝa Bavara Ŝtatfervojo, tial en novembro 1898 eĉ haltejo instaliĝis. Ĝis la Dua Mondmilito Gröbenzell estis precipe torfminista setlejo. Poste ekestis kelkaj (nun malkonstruitaj) domoj por translokiĝintoj kaj rifuĝintoj. Kiel politika komunumo Gröbenzell konstituiĝis nur en la jaro 1952. La tiel nomita moderna Gröbenzell naskiĝis en la 1960-aj kaj -70-aj jaroj kun la iama EIWO-Setlejo (nuntempe eŭfemisme nomata Alpenland-Setlejo), kiu enhavas ĉirkaŭ 250 vicajn domojn. Per tiu ĉi kaj sekvaj setlejoj Gröbenzell iĝis dormurbo por Munkeno.

Blazono kaj flago

La blazono de Gröbenzell enkondukiĝis per decido de la komunuma konsilantaro en 1962 okaze de la jubileo de la dekjara ekzisto de la politika komunumo. Ĝi montras historie deduktitan blankan kaj bluan doganan barilon kaj malantaŭ ĝi bluan ondo-rubandon, kiu simbolas la Gröben-rivereton. La du ruĝaj heraldikaj rozoj maldekstre kaj dekstre ĉe la supra rando de la blazono simbolas la ĝardenurban karakteron de Gröbenzell. Samtempe la komunuma konsilantaro decidis pri la aspekto de la komunuma flago. La standardo estas laŭlonge dividita en blanka kaj verda partoj kun meze aranĝita komunumoblazono^[3].

Vidindaĵoj

"Russenbrücke" (ponto de Rusoj)

kirko Zachäus de Becker

kirko St. Johann Baptist

• La ponto "Russenbrücke" (ponto de Rusoj) kun ornamo en secesi-stilo en la nordorienta komunumflanko estis konstruita en 1916 de Francaj kaj Rusaj militkaptitoj de la Unua Mondmilito de la tendaro Puchheim kiu troviĝis en la strato Zillerhofstraße, proksime de la strato Eschenrieder Straße. La interniga tendaro ekzistis de 1914 ĝis 1920 kaj estis (post Grafenwöhr) la dua plej granda en Bavario.
• Ekde 1993 antaŭ la poŝtoficejo skulptaĵo forĝita el fero admonas pri 260 malliberuloj kaj al 80 Italaj militkaptitoj, kiuj tie ĉi dum la Dua Mondmilito devis fari devigan laboron^[4]. Ĉiujare la 27-an de januaro, la memortago pri la viktimoj de la nacia socialismo, antaŭ la skulptaĵo florkrono estas metita sur la teron je la 15-a horo.
• Katolika preĝejo St. Johann Baptist, ekkonilo de Gröbenzell (konstruita en 1925)
• Evangelia preĝejo Zachäus (konstruita en 1955)
• Muzeo pri hejmlando kaj torfo^[5] subtenata far la asocio "Gröbenhüter" ("Gröben-gardintoj"), kiu troviĝas en centra pozicio vidalvide la urbodomon en la tegment-etaĝo de la restoracio "Alte Schule" ("malnova lernejo").

Ekonomio kaj industrio

semajna bazaro

Kirchenstraße (kirka strato)

En la orienta urboparto, apud la ĉefa interliga vojo al Lochhausen ekestis la industria kvartalo de Gröbenzell. Tie troviĝas – apud la kutimaj superbazaroj – diversaj metiaj kaj etaj industriaj entreprenoj.

En la urbocentro proksimume al la Kirchen- kaj Bahnhofsstraße (kirka strato kaj fervojstacia strato) troviĝis apud superbazaro kaj diversaj vendejoj, kelkaj bakejoj kaj sukerbakejoj. Tie estas cetere apotekoj, optikisto, frukt- kaj legomvendisto kaj diversaj kuracistoj kaj dentkuracistoj.

La bone vizitata, ĉiuvendreda semajna bazaro en la Rathausstraße (strato de la urbodomo) kun sia larĝa produktpaledo de viandoj kaj kolbasoj, fruktoj, legomoj, fiŝoj, floroj, fromaĝoj kaj panoj kaj aliaj riĉigis la komercaĵan oferton.

Sociologio

En la komenco de la 19-a jarcento Gröbenzell ekestis el malfiksita ĉe-kolektivo de tre malriĉaj marĉ-setlejoj. Nuntempe la "ĝardenurbo" pli kaj pli fariĝas moderna, mult-kultura antaŭurbo. Por tio oni pli kaj pli konstruas malmultekostajn loĝejojn.

Trafiko

Vido de la fervojstacio en la direkto de la preĝejo katolika

Gröbenzell estas ligita kun la aŭtoŝoseo A8 per la konektejoj Dachau/ Fürstenfeldbruck kaj Lochhausen/ Langwied, kaj per la konektejo München-Lochhausen/ Gröbenzell kun la aŭtoŝoseo A99.

En publika etdistanca trafiko Gröbenzell estas konektita kun propra haltejo ĉe la linio S3 (Mammendorf – Holzkirchen) al la reto de etdistancaj trajnoj de la Münchner Verkehrs- und Tarifverbund (Munkena Alianco por Trafiko kaj Tarifoj). Per ĝi oni atingas la munkenan urbocentron en ĉirkaŭ 20 minutoj. Krome estas busolinio al Lochhausen kaj Puchheim, kaj nokta buslineo al Pasing.

Politiko

La komunuma konsilantaro de la politika komunumo Gröbenzell enhavas 24 seĝojn kaj ekde la lasta Bavara komunuma baloto je la 2-a de marto 2008 konsistas el:

• CSU – 11 seĝoj (=)
• SPD – 4 seĝoj (–1)
• Alianco '90/La Verduloj – 5 seĝoj (+1)
• FWG – 2 seĝoj (=)
• FDP – 1 seĝo (=)
• UWG – 1 seĝo (=)

Unua urbestro ekde la 13-a de decembro 2004 estas Dieter Rubenbauer (CSU).

Konataj Gröbenzell-anoj

Scienco kaj ekonomio

• prof. d-ro Rudolf Bayer, pioniro de datenbankoj kaj inventinto de la B-arboj, emerita profesoro de la Teknologia Universitato Munkeno^[6] (TU München)
• prof. d-ro Burkhard Göschel, profesoro pri maŝinkonstruado, iam direktoro pro evoluado kaj produktado de la aŭtomobila konzerno BMW, estro de la asocio de produktistoj de la Formulo 1 (GPMA)

Arto kaj kulturo

• Luise Donat, filino de fama Esperanto-aganto en Munkeno dum la postmilita tempo en kies Esperantorondo gastis i.a. multaj famaj homoj (ekz. Tibor Sekelj, Ivo Lapenna, Stefan Maul k.a.)
• Hermann Edler von Koch auf Rohrbach †, donacinto de ampleksa parto de la komunumgrundo
• Werner "Tiki" Küstenmacher, evangelia pastoro, aŭtoro kaj kartunisto
• Josef Fottner †, pentroartisto
• Volker Prechtel †, aktoro en teatro, kino, Holivudo (La Nomo de la Rozo) kaj televido
• Martin Gregor-Dellin †, aŭtoro
• Barbara Schöneberger, televida moderatorino
• Schandmaul, bando da muzikantoj de folklora roko
• Günter Mack †, aktoro
• Otto Zierer †, aŭtoro de faklibroj kaj romanoj
• Wolf Euba, recitisto, radiodrama parolisto, reĝisoro kaj aŭtoro
• Monika Baumgartner, aktorino
• Hubert Elsässer †, skulptada verkisto
• Ulrich Kaiser, sportĵurnalisto

Politiko

• Reinhold Bocklet, advokato, eksa Bavara ŝtatministro por nutrado, agrokulturo kaj forstmastrumado, deputito de la Bavara federacilanda parlamento
• Martin Runge, deputito de la Bavara federacilanda parlamento, publicisto

Ĝemelaj urboj

• Pilisvörösvár en Hungario
• Garches en Francio

Referencoj

1. Bayerisches Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung – Fortschreibung des Bevölkerungsstandes zum 31.12. (Bavara Oficejo por Statistiko kaj Datenojprilaborado – Aktualigo de la loĝantarnombro je la 31.12.) [1] Arkivigite je 2017-02-01 per la retarkivo Wayback Machine germane
2. Priskribo kaj historio de la komunumoblazono Arkivigite je 2009-06-29 per la retarkivo Wayback Machine de la "Domo de la Bavara Historio" germane
3. Priskribo de la komunumoflago de Gröbenzell Arkivigite je 2020-08-24 per la retarkivo Wayback Machine germane
4. Gedenkstätten für die Opfer des Nationalsozialismus. Eine Dokumentation, Band 1. Bundeszentrale für politische Bildung, Bonn 1995, ISBN 3-89331-208-0, p. 143 (Memorejoj pri la viktimoj de la nacia socialismo. Dokumentaro, volumo 1. Federacia centro por politika edukado, Bonn 1995, p. 143) germane
5. Retejo de la torfmuzeo: [2] germane
6. TU-München, katedro prof. Bayer, [3] germane

• Kategorio Gröbenzell en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)