Johann Wolfgang Döbereiner
| Johann Döbereiner (1780-1849) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 chemicus Germanicus
| |||||
| Persona informo | |||||
| Johann Wolfgang Döbereiner | |||||
| Naskiĝo | 13-a de decembro1780 en Hof,  Germanio
| ||||
| Morto | 24-a de marto 1849 en Jena, Germanio
| ||||
| Lingvoj | germana vd | ||||
| Loĝloko | Saksio-Vajmaro-Eisenach vd | ||||
| Ŝtataneco | Reĝlando Bavario  vd
| ||||
| Alma mater | |||||
| Profesio | |||||
| Okupo | universitata instruisto kemiisto apotekisto vd
| ||||
| Laborkampo | Kemio vd
| ||||
| Aktiva en | Jena vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Johann Wolfgang Döbereiner (1780-1849) estis germana kemiisto kaj apotekisto, kiu prognozis la Periodan tabelon, kies observoj kondukis lin al la teorio pri la triadoj de Döbereiner, kie la elementoj en la Perioda Tabelo sidas laŭ la kreskanta ordo de la atommasoj, kaj prezentas similiajn kemiajn proprecojn. Li ankaŭ inventis lampon, kiu ricevis lian nomon, en kiu la hidrogeno brulas kiam en kontakto kun platena spongo (1823).
Malgraŭ la limigita uzo de la lampo, tio estis sufiĉa ĉar Döbereiner estis interesita pri la ĝenerala uzo de la kataliziloj. Li same malkovris la katalizan agadon de la mangana oksido en la malkomponiĝo de la kalia klorato au KClO3. Li estis amiko de Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) kaj profesoro pri kemio kaj apoteko en la Universitato de Jena (1810).
Vivo
[redakti | redakti fonton]
Malgraŭ ke li estis filo de koĉero, Döbereiner estis granda memlernanto. En Münchberg en 1794, li fariĝis lernanto pri apoteko ĉar li ŝatadis legi kaj vizitadi la lekciojn pri kemio, botaniko kaj mineralogio. Kiel apotekisto, li laboris en Dillenburg, Karlsruhe kaj Strasburgo. Lia antaŭtempeco vekis la atenton de Karolo Aŭgusto, Duko de Weimar, kiu finfine sukcesis al li postenon kiel profesoron en la Universitato de Jena, en 1810. Goethe estis lia lernanto kaj la filozofo estis tiel forte interesita pri sciencoj, kiu, iam li konsideris ke liaj aktivecoj sur tiu kampo estis pli gravaj ol siaj skribaĵoj, kaj tio pli malfrue influis la sciencan pensiston Arthur Schopenhauer. Rudolf Christian Böttger, la inventinto de la sekurecaj fosforoj kaj esploristo pri "galvanoplastio" ankaŭ estis lia lernanto.
En 1829, kiam li estis provanta arigi kelkajn substancojn pro ilia analogeco, Döbereiner rimarkis ke la Bromo, la ĵus-malkovrita kemia elemento, havis kemiajn proprecojn kiuj ŝajne situas ĝin mezvoje inter la kloro kaj la jodo. Krom tio, li konstatis ke la atompezo de la bromo precize sidis mezvoje inter tiuj du elementoj. Pli malfrue li ekstudis la liston de la konataj kemiaj elementoj kaj venis al konkludo ke du aliaj grupoj havis la samajn karakterizaĵojn. La Stroncio sidis mezvoje inter la kalcio kaj la bario, kaj la seleno estis mezvoje inter la sulfuro kaj la teluro. Döbereiner alnomis tiuj grupojn kiel triadojn kaj tiu regulo aplikiĝis al la 54 kemiaj elementoj tiam konataj. Li ankaŭ estis la malkovrinto de la kemiaj elementoj Hafnio, Zirkonio, Kromio kaj Francio.
Verkaro
[redakti | redakti fonton]- Darstellung der Verhältnißzahlen der irdischen Elemente zu chemischen ..., 1816
- Anleitung zur Darstellung und Anwendung aller Arten der kräftigsten Bäder ..., 1816
- Elemente der pharmaceytischen Chemie, 1816
- Beyträge zur chemischen Proportionslehre: als Anhang zur ..., Volume 1, 1816
- Grundriß der allgemeinen Chemie, 1819
- Zur pneumatischen Chemie: Beiträge zur physikalischen Chemie ; 2, Volume 5, 1825
- Anfangsgründe der Chemie und Stöchiometrie, 1826
- Zur Chemie des Platins in wissenschaftlicher und technischer Beziehung, 1836
- Deutsches Apothekerbuch: zum Gebrauche bei Vorlesungen und zum ..., 1842
- Zur Erinnerung an Johann Wolfgang Döbereiner, 1849
- Die anfänge des natürlichen systemes der chemischen elemente: Abhandlungen von J. W. Doebereiner 1829 und Max Pettenkofer 1850 nebst einer geschichtlichen uebersicht der weiterentwicklung der lehre von den triaden der elemente, 1895, Johann Wolfgang Döbereiner, Max von Pettenkofer
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Portal de Química Arkivigite je 2016-12-30 per la retarkivo Wayback Machine
- Info Escola
- Infopedia
- Tabela Periódica completa
- A Source Book in Chemistry, 1400-1900, Henry Marshall Leicester,Herbert S. Klickstein
- Four Centuries of Clinical Chemistry, Louis Rosenfeld
- Archiv Der Pharmazie: Chemistry in Life Sciences, Volume 19
- Precious Cargo: How Foods From the Americas Changed The World Arkivigite je 2016-12-30 per la retarkivo Wayback Machine, David DeWitt
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832)
- Furfuralo
- Дмитрій Менделѣевъ (1834-1907)
- Perioda tabelo
- John Dalton (1766-1844)
- John Alexander Reina Newlands (1837-1898)
- Jöns Jacob Berzelius (1779-1848)
- Friedlieb Ferdinand Runge (1795-1867) estis lernanto de Döbereiner
- Johann Rudolf Glauber (1604-1670)
