Kamfeno

Kamfeno
Alternativa(j) Nomo(j)
2,-dumetila-3-metilena -ducikla[2,2.1] heptano 2,2-Dumetila- 3-metilena-norbornano
Kemia formulo	C10H16
PubChem-kodo	66216
ChemSpider kodo	6364
CAS-numero-kodo	79-92-5
Karakterizaĵoj
Aspekto	kristaleca solidaĵo
Refrakta indico	${\displaystyle n_{761}^{80}}$ 1,4402
Molmaso	136.23 g·mol^−1
Smiles	C1(=C)C(C)(C)C2CC1CC2
Denseco	0,842 g/cm^3
Fandopunkto	51 °C (124 ℉; 324 K)
Bolpunkto	159 °C (318 ℉; 432 K)
Akva solvebleco	tre malmulte solvebla
Ekflama temperaturo	40 °C (104 ℉; 313 K)
Mortiga dozo (LD50)	5000 mg·kg^−1 (buŝe, muso)
Sekurecaj Indikoj
Riskoj	R11 R36/37/38 R50/53
Sekureco	S16 S25 S26 S29 S37/S39 S57 S60 S61
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero Xi Irita F Brulema N Damaĝaj substancoj
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1][2]
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝo
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H226, H228, H319, H400, H410
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P210, P233, P240, P241, P242, P243, P264, P273, P280, P303+361+353, P305+351+338, P337+313, P370+378, P391, P403+235, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

La kamfeno estas ducikla unuterpeno, preskaŭ tute nesolvebla en akva medio, tamen, tre solvebla en ordinaraj organikaj solvaĵoj. Ĝi estas tre volatila en meditemperaturo kaj posedas fortegan akregan odoron. Krom tio, ĝi estas konstituanto de pluraj esencoleoj, same kiel terebintino, cipresoleo, kamforoleo, citronelalo, oleo de oranĝofloroj aŭ nerolo, zingibroleo, kaj Valerianoleo.

La kamfeno same uzatas en la preparado de parfumoj kaj odorhavaĵoj kaj kiel gustiga aldonilo por la manĝaĵoj. En la antikveco, ĝi estis uzita meze de la 19-a jarcento, kiel brulaĵo por lampoj, tamen ĝia uzo estis limigita pro ties eksplodebleco. Industrie, la kamfeno estas uzata en la kamforestigo, produktado de insekticidoj same kiel la poliklorokamfeno, preparado de terinono (komponaĵo de la mergoleo por mikroskopio), kaj produktado de odorhavaj substancoj tiel kiel izobornila acetato, cedrolo, musterono^[3], santalidolo^[4].

Metodo pri preparado

La kamfeno estas industrie produktebla ekde ties plej abunda kombinaĵo, la alfa-pineno^[5], per heterogena kataliza izomerigo^[6] laŭ normala premo kaj temperaturoj malpli altaj ol 100 °C. Fine, ĝi estas izolita pere de frakcia distilado sub reduktita premo.

Kelkaj plantoj entenas ĉi-komponaĵon samkiel Kaempferia rotunda^[7] kaj la Kaempferia angustifolia^[8].

Literaturo

• Thieme Römpp
• Sigma-Aldrich
• The Chemistry of Fragrances: From Perfumer to Consumer, Charles Sell
• A Fragrant Introduction to Terpenoid Chemistry, Charles Sell
• Environmentally Benign Catalysts: For Clean Organic Reactions, Anjali Patel
• Monographs on Fragrance Raw Materials: A Collection of Monographs Originally ..., D. L. J. Opdyke

Izomeroj de la kamfeno

• 
  Adamantano
• 
  α-Felandreno
• 
  Kareno
• 
  Limoneno
• 
  Mirceno
• 
  α-Ocimeno
• 
  α-pineno
• 
  β-pineno
• 
  Sabineno
• 
  Sintino
• 
  alfa-terpinoleno
• 
  Tuistano
• 
  Tuĵeno

Vidu ankaŭ

• 
  Johano Mirvajno
  (1879-1965)
• 
  Borneolo
• 
  Bornila acetato
• 
  Cedrolo
• 
  Izoborneolo
• 
  Izobornila acetato
• 
  Nerolo
• 
  Nerololeo
• 
  Santalidolo
• 
  Terpeno
• 
  Valeriano

Referencoj

1. Carl Roth
2. PubChem
3. Химия и Химическая Технология, Kemio kaj kemia teknologio.
4. The Chemistry of Fragrances: From Perfumer to Consumer, Charles Sell
5. The reactions of [alpha-terpinene, camphene and [alpha]-pinene with formaldehyde], Jimmy Dale Meador
6. Heterogeneous Catalysis and Fine Chemicals IV, H.U. Blaser, A. Baiker, R. Prins
7. World Spice Plants: Economic Usage, Botany, Taxonomy, Johannes Seidemann
8. The Lone Star Gardener's Book of Lists, William D. Adams, Lois Trigg Chaplin

• Kategorio Kamfeno en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri Kemio kaj Kemiaĵo. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).