Połczyn-Zdrój
| Połczyn-Zdrój | |||
|
|
| ||
| Flago | Blazono | ||
| Devizo: Salus publica superma lex (Dobro publiczne najwyższym prawem) | |||
 | |||
| urbo | |||
|---|---|---|---|
| |||
|
| |||
| Genitivo de la nomo | Połczyna-Zdroju | ||
| Provinco | Okcidenta Pomerio | ||
| Distrikto | Distrikto Świdwiński | ||
| Komunumo | Komunumo Połczyn-Zdrój | ||
| Speco de komunumo | Urbo-kampa | ||
| Urba komunumo | Jes | ||
| Fondita en | Proksimume 1290 | ||
| Urborajtoj | 1337 | ||
| Koordinatoj | 53° 46′ N, 16° 6′ O (mapo)53.76666666666716.1Koordinatoj: 53° 46′ N, 16° 6′ O (mapo) | ||
| Areo | 7,21 km² | ||
| Loĝantaro | 9129 (en 2005) | ||
| Loĝdenso | 1 266 loĝ./km² | ||
| Poŝtkodo | 78-320 | ||
| Telefona antaŭkodo | 0-94 | ||
| Aŭtokodo | ZSD | ||
| TERYT | 4324416034 | ||
| Estro | Barbara Nowak | ||
| Titolo de estro | Urbestro | ||
| Adreso de estraro | Pl. Wolności 3-4 | ||
| Poŝtkodo de estraro | 78-320 | ||
| Telefono de estraro | (+ 48) 94 36 66 100 | ||
| Fakso de estraro | (+ 48) 94 36 66 105 | ||
| Poŝto de estraro | urzad@polczyn-zdroj.pl | ||
| Ĝemelaj urboj | (Germanio) Templin (Italio) Controguerra | ||
| Komunuma retejo | http://www.polczyn-zdroj.pl/ | ||
Połczyn-Zdrój (kaŝube: Pôłczëno; aliaj nomoj dum la historio: Poltsin 1304, Poltzin 1337, Polczin 1443, Polczin 1496, Polzin, Pêłczéno, germane: Bad Polzin) estas urbo en Okcidenta Pomerio en Pollando.
Ĝi apartenas al komunumo Połczyn-Zdrój en distrikto Świdwiński.
Historio
[redakti | redakti fonton]
Historio de Połczyn-Zdrój en la Mezepoko
[redakti | redakti fonton]
Dum la 6a kaj la 7a jc en la loko de hodiaŭa urbo troviĝis la frumezepoka setlejo de slavoj nomata Palupe, kion pruvas la altaĵa burgo 3 kilometroj de la nuna urbo en la forko de la rivero Wogra. W okolicach Połczyna Zdroju było wiele takich osad słowiańskich, które dały początek miastu. Gród obronny, który miał swoje centrum w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Wogry, czyli w okolicy dzisiejszej ul. Dolnej i Zamkowej, usytuowany był przy szlaku solnym, którym przewożono sól i bursztyny z Kołobrzegu do Wielkopolski. Miejscowość otrzymała brandenburskie prawa miejskie koło 1335 roku. Na przełomie XII i XIII wieku Połczyn-Zdrój wchodził w skład kasztelanii białogardzkiej, która stanowiła granicę pomiędzy Pomorzem Zachodnim, a państwem polskim, ĉirkaŭ la jaro 1290 laŭ la iniciativo de la duko de Pomerio Bogusław la 4-a oni komencis tie konstrui la defendan kastelon. W XIV wieku książę pomorski Warcisław IV darował osadę Połczyn rycerskiej rodzinie Wedlów, która zadbała o rozwój ekonomiczny miasta. Z tego też okresu (około 1337 roku) pochodzi pierwszy dokument, w którym wymieniona została nazwa miasta. Tio estis la omaĝa letero de Hasse von Wedel al la margrafo (markgrafo) Ludoviko la 5-a Bavara el la dinastio de Vitelsbaĥoj (vidu la apudan statuon de la margrafo). Dlatego też rok 1337 uznaje się powszechnie za datę założenia miasta, a za czasów panowania rodziny Wedlów Połczyn uzyskał swój pierwszy herb. La vilaĝo iom post iom ricevis la palisaron kaj la teran remparon kaj transformiĝis en urbon.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Połczyn-Zdrój de la 16a jc ĝis la 19a jc
[redakti | redakti fonton]
Tamen probable en la jaro 1374 la familio (gento) von Wedel vendis la urbon al kavalira familio Manteuffel, kaj la ĉefan rolon inter la regantoj de la urbo rolis komence de la 16a jc Kurt von Maneuffel. Rozbudował on zamek, założył trzy huty szkła, a w 1515 roku wprowadził w mieście prawo lubeckie, honorujące przywileje mieszczan. Z jego rąk Połczyn-Zdrój otrzymał również nowy herb, który do dzisiaj stanowi symbol Połczyna. Konflikty polsko-krzyżackie nie sprzyjały stabilizacji gospodarczej miasta, które w 1433 roku zostało spalone fare de la kavaliroj de Teŭtona Ordeno, a 33 lata później ograbione przez wojska zaciężne, biorące udział en la Dektrijara milito (1454-1466) pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim. W 1500 roku miasto ponownie zostało doszczętnie spalone, zapanował w nim niedostatek, a jego rozwój został zatrzymany. W następnych wiekach Połczyn był niszczony kolejno przez żołnierzy różnych armii i dopiero pod koniec XVIII wieku, a później na początku wieku XX rozpoczął się rozwój gospodarczy miasta. W 1688 roku miejscowy tkacz odkrył źródło wody mineralnej, które w niedługim czasie stało się podstawą bazy uzdrowiskowej miasta. Do miasta zaczęli przybywać kuracjusze, na potrzeby których w 1705 roku Jakub von Krockow wybudował pierwszy dom zdrojowy. Rosnące zainteresowanie pobytem w Połczynie spowodowało, że w latach 1870-1907 zbudowano obiekty lecznicze, które istnieją do dnia dzisiejszego. Por la disvolviĝo de la kuracloko gravan rolon ludis ekfunkcio de la fervojo en la jaro 1897 kun la ĉirkaŭaj urboj.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Połczyn-Zdrój dum la 20a jc
[redakti | redakti fonton]
Antaŭ la Unua Mondmilito la plej grandan nombron da kuracgastoj ĉirkaŭ 4126 estis en la jaro 1913, kaj dum la intermilita periodo en la jaro 1920, kiam en la kuracloko estis 6316 da kuracgastoj. Odpowiednia reklama, a także nadanie miastu w 1926 roku nazwy Bad Polzin, przyczyniło się do wzrostu popularności uzdrowiska. Od kwietnia 1929 roku do marca 1930 roku z jego usług korzystało aż 11339 kuracjuszy. Jedną z najczarniejszych kart historii miasta jest hitlerowski ośrodek Lebensborn. Powstał on 1 maja 1938 roku i działał do końca lutego 1945 roku. Początkowo ośrodek w Bad Polzin zajmował się matkami i ich nowonarodzonymi dziećmi, jednak z czasem rozszerzono jego działalność: dokonywano germanizacji dzieci pochodzących w większości z Polskich rodzin. Kierowano tu dzieci z zakładów przejściowych, o ile przeszły badania rasowe, zdrowotne i psychologiczne. Zmieniano ich dane osobowe, na miejscu wydawano nowy akt urodzenia, nadając im nową tożsamość. Zakazywano mówić w języku polskim i kontaktować się z rodziną. Większość porwanych dzieci nie powróciła po wojnie do rodzin.
5 marca 1945 roku miasto zostało zajęte przez oddziały polskie i radzieckie. Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon). W ciągu pierwszych 10 lat po wojnie liczba kuracjuszy w uzdrowisku powiększyła się dwukrotnie w porównaniu z okresem międzywojennym. Początkowo po opuszczeniu miasta przez Niemców uzdrowisko służyło rannym żołnierzom polskim i radzieckim. Iom post iom la milittaĉmentoj transdonadis la sanatoriejojn al la civilaj aŭtoritatoj.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Tomasz Chmielewski, Połczyn-Zdrój i okolice, Połczyn-Zdrój: PHU EKO-MAP, 2015.
- Czesław Czubryt-Borkowski, Zygmunt Czarnocki, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945, Varsovio: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988.
- Roman Frister, Miłość niemożliwa, Varsovio: Państwowy Instytut wydawniczy, 2007.
- Tadeusz Garczyński, Połczyn Zdrój i okolice. Przewodnik, Poznano: Wydawnictwo Poznańskie, 1977.
- Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Varsovio: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1983.
- Paweł Janowski, Połczyn-Zdrój. Wspomnienia mieszkańców miasta, Połczyn-Zdrój: Studio-CDN, 2009.
- Paweł Janowski, Salezjanki w Połczynie Zdroju w latach 1946-2006, Połczyn-Zdrój: Studio-CDN, 2007.
- Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski, Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik, Varsovio: Sport i Turystyka, 2001.
- Bogusław Polak, Połczyn-Zdrój: studia z dziejów miasta, Koszalin: Muzeum Okręgowe w Koszalinie, 1998.