1934ko otsailaren 6ko krisia

1934ko otsailaren 6ko krisia
Irudia
LeloaÀ bas les voleurs
Motakrisi politiko
Honen izena daramaFebruary 6, 1934 (en) Itzuli
Data1934ko otsailaren 6a
HerrialdeaFrantzia

1934ko otsailaren 6an, eskuineko taldeek, gerra-beteranoen elkarteek eta eskuin-muturreko ligek Parisko Diputatuen Ganberaren aurrean antolatutako manifestazio antiparlamentarista izan zen, Stavisky aferaren ondorioz Jean Chiappe polizia-prefeta kanporatzearen aurka protesta egiteko. Poliziak manifestariei tiro egin eta 17 hil zituen, horietatik bederatzi eskuin muturreko erakundeetakoak. Frantziako Hirugarren Errepublikako (1870-1940) krisi politiko handienetako bat izan zen[1]. Ezkerreko frantsesek esan zuten estatu-kolpe faxistabat antolatzeko saiakera zela. Joel Colton historialariaren arabera, "ikertzaileen arteko adostasuna zera da: ez zela izan boterea hartzeko diseinu itundu edo bateraturik, eta ligek ez zutela helburu hori lortzeko beharrezko koherentzia, batasuna edo lidergoa."[2]

Egun hartako ekintzen ondorioz, zenbait erakunde antifaxista sortu ziren, hala nola Comité de vigilance des intellectuels antifascistes, Frantziako faxismoa zapuzteko asmoz. Bigarren Mundu Gerraren ondoren, zenbait historialarik —besteak beste, Serge Bersteinek— esan zuten ezen, nahiz eta zenbait kidek, ezbairik gabe, estatu-kolpe bat nahi izan zuten, François de La Rocque saiatu zela konstituzio-ordena errespetatzen. Hala ere, esan liteke otsailaren 6ko ekintza faxistak koordinaziorik gabeko saio bortitzak izan zirela 1932an hautatutako Cartel des Gauches boteretik botatzeko[3].

Alderdi Erradikaleko Édouard Daladier Ministroen Kontseiluko presidentea zen, eta Camille Hautcemps ordeztu zuen 1934ko urtarrilaren 27an, ustelkeria-salaketengatik (Stavisky afera barne). Daladierrek babesa bazuen, baina otsailaren 7an dimititu behar izan zuen. Gaston Doumergue kontserbadore erradikalak ordezkatu zuen, gobernuko buru gisa; lehen aldia izan zen Hirugarren Errepublikan, kaleko manifestazioen ondorioz gobernu bati amaiera eman zitzaiona.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) Millington, Chris. (2012-03). «Political Violence in Interwar France» History Compass 10 (3): 246–259.  doi:10.1111/j.1478-0542.2011.00827.x. ISSN 1478-0542. (Noiz kontsultatua: 2024-01-24).
  2. ↑ (Ingelesez) «From the Ancien Régime to the Popular Front: Essays in the History of Modern France in Honor of Shepard B. Clough» From the Ancien Régime to the Popular Front (Columbia University Press) 2019-05-06  doi:10.7312/warn91248. ISBN 978-0-231-88279-8. (Noiz kontsultatua: 2024-01-24).
  3. ↑ Jenkins, B.. (2006-08-04). «The Six Fevrier 1934 and the 'Survival' of the French Republic» French History 20 (3): 333–351.  doi:10.1093/fh/crl002. ISSN 0269-1191. (Noiz kontsultatua: 2024-01-24).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]