Aintzila

Aintzila
Nafarroa Beherea, Euskal Herria
Herri Barneko etxe tradizional bat, baxenabartar estiloan
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Beherea
Eskualdea	Garazi
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Baiona
Kantonamendua	Euskal Mendialdea
Izen ofiziala	Aincille
Auzapeza (2008-2026)	Gilbert Oçafrain (independente)
Posta kodea	64220
INSEE kodea	64011
Herritarra	aintzildar
Kokapena
Koordenatuak	43°08′41″N 1°11′43″W / 43.1447°N 1.1953°W / 43.1447; -1.1953
Azalera	6,26 km^2
Garaiera	198-755 metro
Distantzia	5,0 km (Donibane Garazitik)
Demografia
Biztanleria	114 (2018:  −1)
Dentsitatea	19,81 biztanle/km²
Zahartzea[1]	% 17,93
Ugalkortasuna[1]	‰ 41,87
Ekonomia
Jarduera[1]	% 64,86 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 16,22 (2011)
Langabezia[1]	% 0 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 71,19 (2010)
Erabilera	% 42,1 (2011)

Aintzila^[2][a] Euskal Herriko udalerri bat da, Nafarroa Beherea lurraldean kokatuta. Garazi eskualdean dago, Donibane Garazi hiriburutik 5,0 kilometrora. Altuera 198 eta 755 metro artekoa da, eta 6,26 km²-ko azalera hartzen du. 2018. urtean 114 biztanle zituen.

Bertako biztanleak aintzildarrak dira.

Izena

Aintzila beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

• frantsesez: Aincille ("ainzíll" ahoskatua)^[3]

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

• Ancibu (1264, 1309)^[4]
• Ancivil (1291, 1292)^[4]
• Ancil (1304, 1344)^[4]
• Ançill (1307)^[4]
• Ancibiu (1350)^[4]
• Aincile (XVIII. mendea)^[5]
• Ancille (1801)^[6]

Etimologia

Aintzila izena Aintzibil izenaren uzkurduratik dator, eta, aldi berean, aintz ("aintzir") eta ibil (garai batean "biribil") hitzen elkarketak osatzen du.^[4]

Geografia

Aintzila Beherobiko ibarran dago.

Mugakideak

Klima

Datu klimatikoak (Irulegi, 1981-2010)      Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa  Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 24.8 27.0 30.0 32.6 35.0 40.0 41.0 42.0 39.2 34.0 27.0 26.0 42.0 Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 11.9 12.9 15.6 17.1 20.8 23.7 25.9 26.2 24.4 20.5 15.2 12.5 18.9 Batez besteko tenperatura (ºC) 7.5 8.0 10.3 11.7 15.2 18.2 20.3 20.5 18.3 15.3 10.6 8.3 13.7 Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 3.0 3.2 5.0 6.4 9.7 12.7 14.7 14.8 12.3 10.1 6.0 4.0 8.5 Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -15.4 -10.5 -9.5 -3.2 -0.2 2.8 5.8 4.0 2.0 -2.5 -8.5 -9.8 -15.4 Batez besteko prezipitazioa (mm) 146.0 129.8 124.7 139.3 106.9 77.0 65.6 76.1 92.5 112.1 164.8 153.4 1398.2 Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 96.7 115.5 128.9 78.8 70.1 66.2 103.2 80.3 69.3 88.1 124.1 110.2 128.9 Iturria: Frantziako klimatologia zerbitzua[7]

Etxeak eta auzoak

• Plaza
• Gamaberria
• Etxeberrigaraia
• Ezponda
• Goihenetxea
• Jauregiborda
• Bentaberria
• Xiranberroa
• Basaburua
• Handiaga
• Ahadoa
• Aintzilsarria

Historia

Donejakue Bidea egiten zenbiltzan erromesak zaintzeko ospitalea egon zen bertan. Gainera, 1691ko euskarazko inskripzioa duen gurutzea dago bertan.

Aintzila lurraldearen zati bat, Ahatsa-Altzieta-Bazkazane, Buztintze-Hiriberri, Zaro, Lekunberri, Mendibe, Donazaharre eta Eiheralarre lurraldeen zati batekin batera, banandu egin zen Ezterenzubi udalerri berriaren zati izateko 1842ko ekainaren 11an.^[8]

Demografia

1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851	1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896	1901
416	297	413	344	558	590	423	362	341	336	303	301	320	307	270	260	241	227	217
1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2011	2016	2018
232	211	191	187	193	183	176	168	146	123	136	113	110	103	118	130	118	114

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ekonomia

Udalerriko ekonomiaren oinarria laborantza da, eta Irulegiko Arnoa jatorri-izendapena duen ardoa ekoizteko sor-markaren barruan dago.

Politika

Auzapezak

Hasiera	Amaiera	Auzapeza	Alderdia
1995	2008	Jean Franzaistegi
2008	karguan	Gilbert Oçafrain
falta diren datuak osatu egin behar dira

Erakunde publikoak

2017ko urtarrilaren 1era arte, Aintzila Garazi-Baigorri herri elkargoaren kide zen. Une horretatik aurrera, sortu berria zen Euskal Hirigune Elkargoaren parte izatera pasa zen.^[9]

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Garazi eskualdeko herri guztiak sailkatu zituen, Arnegi izan ezik, ekialdeko behe-nafarrera euskalkian, Amiküze eta Oztibarre eskualdetan hitz egiten zena.^[10]

Koldo Zuazok, 2010ean, Aintzilak nafar-lapurtera euskalkian sailkatu zituen.^[11]

Ondasun nabarmenak

• Aintzilako bide-gurutzea

Aintzildar ospetsuak

• Joanes Arrosagarai (1949-1998), bertsolaria.

Irudiak

• 
  Herriko etxea
• 
  Bide-gurutzea
• 
  Jasokuntzeko eliza
• 
  Hilerri-gurutzea
• 
  Elizako barnealdea
• 
  Doñanako beiratea

Oharrak

1. /a.ints̻iʎa/ ahoskatua (laguntza)

Erreferentziak

1. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. Euskaltzaindia. 122. araua: Nafarroa Behereko herri izendegia. .
3. Jobbé-Duval, Brigitte. (2009). Dictionnaire des noms de lieux des Pyrénées-Atlantiques. Archives & Culture ISBN 978-2-35077-151-9. PMC 466662204. (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).
4. ↑ Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque : noms des pays, vallées, communes et hameaux historiques de Labourd, Basse-Navarre et Soule. (Éd. entièrement rev. et corr. argitaraldia) Presses universitaires de Bordeaux ISBN 2-86781-396-4. PMC 72757865. (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).
5. (Frantsesez) Raymond, Paul. (1863). Dictionnaire topographique du département des Basses-Pyrénées. Impr. impériale (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).
6. Don Jose Yanguas Miranda jaunek argitaratu izenak
7. Irulegiko estazioko balio klimatologikoak. Frantziako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
8. (Frantsesez) texte, France Auteur du. (1842-01). «Frantziar Errepublikako legeak» Gallica (Noiz kontsultatua: 2021-06-27).
9. Instituzioaren behar gorria. 2015eko urriaren 11. Argia.com
10. Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
11. Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.

Ikus, gainera

• Garazi
• Nafarroa Beherea

Kanpo estekak