Akebia quinata

Akebia quinata
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Ranunculales
Familia	Lardizabalaceae
Generoa	Akebia
Espeziea	Akebia quinata Decaisne ^(en)
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	Akebiae Caulis ^(en)

Akebia bost-hostoduna (Akebia quinata) Lardizabalaceae familiako landare igokaria da, apaingarri gisa sarri landatua, hosto bereziak eta lore more ikusgarriak baititu. Jatorriz Asia ekialdeko baso epeletakoa da: Japonia (Honshu), Txina (Hubeiraino) eta Korea.

Fruituak, kolore ezberdinekoak barietatearen arabera (zuritik ubel-urdinera), irail-urrian heltzen dira. Mamia goiza eta gelatinatsua da, eta fruituaren pisuaren %17-40 bitartekoa da^[1]. Mesokarpo, mikatza, egosita jan daiteke.

Izena

Akebia izena japonierazko izenetik dator, akebi (アケビ)^[2].

Quinata hitzak "bost zati tan" esan nahi du, segur asko hostoen itxuragatik^[2].

Txineraz izena hau da: 木通 – mù tōng (Pinyin) edo mu tung (Wade-Giles) – "egurren zeharkatzailea". Batzuetan ere hobe La ezagutzen da: 通草 – tōng cǎo (Pinyin) edo tung tsao (Wade-Giles) – "belar zeharkatzailea".

Etxekotzea eta merkaturatzea

Akebiaren fruituak betidanik jaso izan dira (baita ere japoniar tximuek neguan^[3]), mamia jateko eta sendagaitzat erabiltzeko^[1], batez ere txinatar medikuntzan: diuretikoa, odolaren zirkulazioa hobetzeko, detoxikazioa eta minbizi aurkakoa^[4].

Etxekotzea, landatutako fruitu-landare gisa, Txinan hasi zen 1950ko hamarkadan, basa barietateak jasotzean. Japonia iparraldean XXI. mende hasieran hasi zen. Txinatarrak aurrera doaz landatutako fruituak merkaturatzeko asmoarekin. Helburua da fruitu handiagoa lortzea^[1], mamiagatik eta kolore urdinagatik saldua. Berez ireki baino aste bat lehenago biltzen dira^[1].

• 
  Lore emea eta 5 lore ar
• 
  Fruitua
• 
  Marrazkia

Erreferentziak

1. ↑ (Ingelesez) Li, Li; Yao, Xiaohong; Zhong, Caihong; Chen, Xuzhong. (2010-01-01). «Akebia: A Potential New Fruit Crop in China» HortScience: 4–10. ISSN 0018-5345..
2. ↑ Gledhill, David (2008). "The Names of Plants". Cambridge University Press. ISBN 9780521866453 (hardback), ISBN 9780521685535 (paperback). pp 40, 324
3. (Ingelesez) Iwamoto, Toshitaka. (1982). «Food and nutritional condition of free ranging Japanese monkeys on Koshima Islet during winter» Primates: 153–170.  doi:10.1007/BF02381158. ISSN 0032-8332..
4. Zhongyan, Wang; Caihong, Zhong; Fanwen, Bu; Difei, Peng. (2005-01-01). «Akebia - a valuable wild fruit under domestication» AGRICULTURAL SCIENCE & TECHNOLOGY.

Kanpo estekak