Amina Bouayach

Amina Bouayach
Irudi gehiago
National Human Rights Council ^(en) lehendakari 2018ko abenduaren 6a - ← Driss el-Yazami ^(en) ambassador of Morocco to Sweden ^(en) 2016ko urriaren 13a - 2018ko abenduaren 6a
Bizitza
Jaiotza	Tetuan, 1957ko abenduaren 10a (67 urte)
Herrialdea	Maroko
Lehen hizkuntza	amazigera
Hezkuntza
Heziketa	Mohammed V.a Unibertsitatea
Hizkuntzak	arabiera amazigera
Jarduerak
Jarduerak	aktibista eta politikaria
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko zalduna  (2014) Officer of the Order of the Throne  (2013ko uztailaren 30a) Commander of the Order of the Throne  (2011ko uztailaren 30a)

Amina Bouayach (Tetuan, Maroko, 1957ko abenduaren 10a) politikaria eta aktibista da, giza eskubideen, genero-berdintasunaren eta demokraziaren aldeko ekintzailea, eta Marokon giza eskubideen arloan lan egin du, hala nola tortura, errefuxiatuen eskubideak, emakumeen eskubideak eta heriotza-zigorra. Giza Eskubideen Kontseilu Nazionaleko (CNDH) presidentea da, eta, aurretik, Marokoren enbaxadorea izan zen Suedian.^[1][2][3]

Bizitza

Amina Bouayach Maroko Marokoren iparraldean jaio zen, Tetuan hirian, 1957an. Bere familia amazigh jatorrikoa da eta bereziki riftarra. Ekonomia Politikoan diplomatu zen eta Rabateko Mohammed V Unibertsitateko Ekonomian maistratasuna du.^[4]

Ibilbide profesionala

1976an jarduera politiko batengatik senarra atxilotu ostean hasi zen gizarte zibilean lanean. Gero, Marokon berunezko urteetan preso politikoen familien aldeko kanpainan engaiatu eta presoen askapenerako borroka legalean eta politikoan murgiltzea erabaki zuen. Kanpainaren etapa ezberdinetan preso politikoen familiekiko zuen hurbiltasunak, ezagutarazi zion herritar marokoarrek jasaten zituzten giza eskubideen urraketak norainokoak ziren.

Desagertutako Fàtima Mernissiren ikerltzaile laguntzailea ere izan zen, emakumeen eskubide eta, batez ere emakume musulmanei buruzkoetan; gero, kazetari lan egin zuen egunkari eta errebista batzuetan, eta Marokoko emakumearen egoerari buruzko zenbait artikulu kaleratu zituen. 1998 eta 2002 artean, Abderrahmane Youssoufi lehen ministro sozialistaren kabinetean, komunikabideez arduratzen zen sailburua izan zen.^[5]

Giza Eskubideen Marokoko Erakundearen (OMDH) sortzaileetako bat izan zen. 2006an presidente hautatu zuten, eta jarraian bigarren agintaldi baterako berrautatua izan zen. Postu horretan jardun zuen 2015. urtera arte.^[6]

2010ean Defentsa eta Giza Eskubideak Sustatzeko Elkarteen Federazioko presidenteorde hautatu zuten, eta 2013ko maiatzean idazkari nagusia izan zen.^[4] Bere kanpaina gakoen artean, heriotza zigorraren eta torturaren aurkako jarrera, preso politikoen eskubideen aldeko konpromisoa eta errefuxiatuen patuaren aldeko lana nabarmentzen dira, batez ere Afrikako Batasunaren, NBEren eta Gizakiaren Eskubideen Euromediterraniako Sarearen aurrean.

Abderrahmane Youssoufi lehen ministroaren kabinetean adskribatuta egon zen, 2011n Marokoko Konstituzioa Erreformatzeko Aholku Batzordeko kide izendatu zuen Mohammed VI.a Marokoko erregeak. Giza Eskubideen Erakunde Arabiarreko eta eskualdeko azterketa estrategikoetan aditu taldeko kidea ere izan da, Giza Eskubideen aldeko Nazio Batuen Goi Mandataria (ACNUDH). 2014. urtean Afrikako Gobernuz Kanpoko Erakundeen (GKE) koordinatzaile nagusi postua hartu zuen Addis-Abebako Afrikako Goi Bileraren unean. 2016ko urriaren 13an Marokoko enbaxadore aukeratu zuten Suedian eta Letonian eta 2018an Mohammed VI erregeak Marokoko Giza Eskubideen Kontseilu Nazionaleko presidente izendatu zuen.^[7][8] 2019ko Emakumearen Mundu Jardunaldirako, Marokoko adingabeen ezkontzaren abolizioaren aldeko kanpaina nazionala jarri zuen martxan.^[9]

Kritika

CNDHk^[10] eta haren presidente Amina Bouayachek kritika gogorrak jaso zituzten 2019an, Hirak Rifeko presoak ez zirela atxilotu politikoak esan ondoren; zehazki, ez zegoela "preso politikorik Marokon", baizik eta "manifestazioetan parte hartzeagatik edo manifestazioetan sortutako indarkeriarengatik atxilotu zituzten presoak". Hirak Rif^[11] (herri mugimendua) 2016an hasi zen, Mohcine Fikri herritarra zabor-kamioi batean zapalduta hil ondoren, konfiskatutako bere ondasunak berreskuratzen saiatzen ari zela.^[12][13]

Geroago, CNDHk sortu eta Bouayachek aurkeztutako 400 orrialdeko txosten batean, ondorioak bat etorri ziren Nasser Zefzafi protesten buruzagi nabarmenaren aurkako kargu judizialekin, 20 urteko kartzela-zigorra ezarri baitzioten. Sermoi batean bertako imam bat iraindu ostean atxilotu zuten Zefzafi, eta botere judizialak gaitzetsi egin zuen, "indarkeria larri" jo zuten protestak bultzatzeagatik; besteak beste, Al-Hoceima polizia aterpetzen zuen egoitza bateko arseta. CNDH eta Bouayachen jarrera hori kritikatu zuten Marokoko eskubideen aldeko hainbat taldek eta ekintzailek.^[14]

Sariak eta aintzatespenak

• Giza Eskubideen Marokoko Erakundearen presidente hautatu zuten lehen emakumea.
• Giza Eskubideen aldeko Nazioarteko Federazioko presidenteordea eta idazkari nagusia izan zen 2010ean eta 2013an.
• 2011n, eta gero 2013an, Mohammed VI.a erregeak Marokoko Tronuaren Ordenako Komandante saria eman zion, Tronuaren Ordenaren Ordena Ofizialaren jarraipena.
• 2014an, Chevalierren intsignia jaso zuen Frantziako Errepublikako ohorezko Legioaren Ordena nazionaletik, giza eskubideen sustapenaren alde egindako lana aitortzeko.^[15]

Erreferentziak

1. (Frantsesez) «Conseil National Des Droits De L'Homme» www.cndh.ma (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
2. (Gaztelaniaz) Peregil, Francisco. (2019-02-04). «La mujer encargada de vigilar los derechos humanos en Marruecos» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
3. (Frantsesez) «La Légion d’honneur accordée à Amina Bouayach et Amina Lotfi» Telquel.ma 2014-12-09 (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
4. ↑ (Frantsesez) MAP. (2013-05-28). «Amina Bouayach élue secrétaire générale de la FIDH» Le Matin.ma (Noiz kontsultatua: 2025-02-26). Aipuaren errorea: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
5. (Gaztelaniaz) «Mujeres Bacanas | Amina Bouayach (1957)» Mujeres Bacanas 2019-11-06 (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
6. (Arabieraz) أبركان, الصالح. (2014-09). «علم الضحية : مفهوم جديد في العلوم الجنائية و أين موقع المشرع الجزائري من ذلك ؟» Studies and Research 180 (3015): 1–11.  doi:10.12816/0023305. (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
7. (Frantsesez) MAP. (2018-12-06). «Qui est Amina Bouayach, nouvelle présidente du CNDH ?» Le Matin.ma (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
8. (Gaztelaniaz) Peregil, Francisco. (2019-02-04). «La mujer encargada de vigilar los derechos humanos en Marruecos» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
9. (Frantsesez) «Mariage des mineurs: Amina Bouayach plaide pour l’abolition de « l’exception »» Telquel.ma (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
10. (Frantsesez) «Conseil National Des Droits De L'Homme» www.cndh.ma (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
11. (Ingelesez) «Transmediterranean Political Socialisation: The Hirak Movement, the Moroccan Diaspora and Europe as a Political Imaginary» www.iemed.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
12. (Ingelesez) Hatim, Yahia. (2020-03-09). «Hirak Rif: CNDH Report Slams Violence, Delayed Intervention» Morocco World News.
13. (Ingelesez) Kasraoui, Safaa. (2019-07-24). «CNDH President: There Are No Political Detainees in Morocco» Morocco World News.
14. (Ingelesez) yahia-hatim. (2020-03-09). «Hirak Rif: CNDH Report Slams Violence, Delayed Intervention» Morocco World News (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).
15. (Frantsesez) «La Légion d’honneur accordée à Amina Bouayach et Amina Lotfi» Telquel.ma 2014-12-09 (Noiz kontsultatua: 2025-02-26).

Bibliografia

• González de Castejón, Gabriela. (2006). «Entrevista a Amina Bouayach» Afkar/Ideas.
• Otazu, Javier. (23 de julio de 2019). «"No hay presos políticos en Marruecos", dice presidenta de Consejo D. Humanos» La Vanguardia.
• Crétois, Jules. (28 març 2019). «Maroc: le parcours d’Amina Bouayach, la «Madame droits de l’homme» de Mohammed VI» jeune afrique.
• Amina Bouayach, Giza Eskubideen aldeko Marokoko Erakundeko presidentea, 3/24ko Elkarrizketan . TV3, 2012/03/21

Kanpo estekak