Cristina Rivera Garza


 

Cristina Rivera Garza

(2014)
Bizitza
JaiotzaTamaulipas, 1964ko urriaren 1a (60 urte)
Herrialdea Mexiko
BizilekuaAmeriketako Estatu Batuak
Hezkuntza
HeziketaMexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoa
University of Houston (en) Itzuli
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakhistorialaria, idazlea, eleberrigilea eta ipuingilea
Enplegatzailea(k)Monterreyko Teknologikoa
Kaliforniako Unibertsitatea San Diegon
San Diego State University (en) Itzuli
University of Houston (en) Itzuli
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
uh.edu…

Cristina Rivera Garza (Matamoros, Tamaulipas, Mexiko, 1964ko urriaren 1a) mexikar idazlea da. Houstongo Unibertsitateko Arte Liberalen eta Gizarte Zientzien Elkargoko katedraduna da.[1] Nadie me va llorar (1999) eleberriak ospetsu egin zuen, Carlos Fuentes idazle mexikarraren esanetan "Mexikoko literaturako fikziozko lan garrantzitsuenetariko bat ez ezik, gaztelaniaz egin den lanik bikainetariko da"

Hainbat aintzatespen jaso ditu; besteak beste, Latinoamerikako literaturarako Anna Seghers saria, 2005ean; Bi aldiz, Sor Juana Inés de la Cruz saria: 2001ean, liburu honengatik, eta 2009an, La muerte me da, eta Roger Caillois saria literatura latinoamerikarragatik, 2013an.

2023an El Colegio Nacional taldeko kide hautatu zuten.[2][3]

Ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Cristina Rivera Garza idazle mexikarra 1989az geroztik Estatu Batuetan bizi da. Gaur egun, ohorezko irakaslea da Houstongo Unibertsitateko Ikasketa Hispanikoen sailean.[4]

Hiri-soziologia ikasi zuen Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoko ENEP Acatlán-en (gaur egun FES Acatlán) eta lehen doktoretza lortu zuen Latinoamerikako historian, Houstongo Unibertsitatean. 2012an, erakunde horrek berak Giza Letretako doktoretza eman zion, Honoris Causa bereizketarekin. Eromenaren herri-definizioei eta XX. mendearen hasieran Mexikon psikiatriaren historiari buruz egindako ikerketa historikoak Hispanic American Historical Review, Journal of the History of Medicine and Allied Sciences aldizkarietan agertu dira, besteak beste, Ingalaterran, Argentinan eta Estatu Batuetan. Bere testuak antologietan eta egunkari eta aldizkari nazionaletan argitaratu dira. Bere liburuetako batzuk ingelesera, italierara, portugesera, alemanera, koreerara, frantsesera eta eslovenierara itzuli dira. Milenio egunkariko Kultura atalean argitaratu zuen La mano oblicua.

2014. urtean, El País egunkariko Babelia kultura-gehigarriaren Papeles perdidos blogean kolaboratu zuen.[5] 2011n, Dolerse argitaratu zuen, eta bertan azaldu zuen, izuaren aurrean izan zuen lehen paralisiaren aurrean, hitza aukeratu zuela, bada, quiero, de hecho, dolerme. Lanak poema, kronika eta saiakera pertsonalak biltzen ditu, eta horiek “ikusgaiaren, erabakigarriaren eta ahal den paisaia berriaren birkonfigurazioaren parte dira”.[6] 2015. urtean, jarraipena argitaratu zuen: Condolerse, saiakera-egile, ipuin-kontalari, poeta eta kontalarien 16 testu, indarkeria hainbat ikuspegitatik jorratzen dutenak, besteak beste: Verónica Gerber, Mónica Nepote, Yasnaya Aguilar, Marina Azahua, Javier Raya, Amaranta Caballero eta Rivera Garza, besteak beste.[7]

Literatura-ikuspegia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Cristina Rivera Garzaren aburuz, eleberri bat idazten duenak, istorioa garatzen den testuinguruan murgildu behar du; munduarekin lotu behar du, idazlana zentratzeko ideiak eta datuak ateratzeko moduan.

Literatura da hizkuntzarekin gure esperientziaren mugak esplora ditzakegun espazio bakanetako bat, munduarekin dugun esperientziaren berberak direnak.[8]

Cristina Riveraren arabera, irakurle arruntak ez dira liburuekin manipulatzen edo aspertzen uzten, eta horregatik islatu behar du autoreak bere burua bere lanean. Irakurlearekin jolasteko, hura tentatzeko eta irakurketarekin harrapatzeko eta, aldi berean, hura izorratzeko ideia bere lanetan islatzen saiatzen da, idazlanarekin lotuta mantentzeko.

Liburuak bilatzen dituzten irakurleez inguratuta jarraitu nahi dut, gaizki portatzen garen idazleez, zezenari adarretatik sartzen gatzaizkionez.

Haren ustez, eztabaida narratiboak oso garrantzitsuak dira idazlanean sakontzeko. Haren aburuz, gaur egungo irakurle eta kontalari gehienen arazo nagusia da erosoa dela eztabaida erredundanterik egiten ez duen lana aurkeztea, eta, bestela, aurreikus daitezkeen liburuak sortzen dituzte.

Agian, irakurketarik eza ez dago lotuta mexikarren antzinako ohiturekin, erreakzioak eragiten dituen libururik ez egotearekin baizik. Horregatik, beti egongo naiz liburu deserosoen ondoan, ez baitute portaera oneko kartarik behar existitzeko.”

Sariak eta aitortzak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Salvador Novo beka, 1984-1985, ipuinean;
  • Fonca Jóvenes Creadores beka, 1994-1995, eleberrian;
  • Fonca Jóvenes Creadores beka, 1999-2000, poesian;
  • Sortzaile Artistikoen Sistema Nazionalekoa da (2007
  • .Apuntes, 1984ko Punto de Partida poesia-saria;
  • La guerra no importa, 1987ko San Luis Potosí Ipuin Sari Nazionala;
  • Nadie me verá llorar, José Rubén Romero Nobelako Sari Nazionala, 1997; IMPAC-Conarte-ITESM Nazioarteko Saria, 1999; Sor Juana Inés de la Cruz Saria, 2001; Argitaratu zeneko XV. urteurrena, argitaratu gabeko hitzaurre batekin.
  • Ningún reloj cuenta esto, Juan Vicente Melo Ipuin Sari Nazionala, 2001, eta Anna Seghers Nazioarteko Saria, Berlin, 2005;
  • La muerte me da, Sor Juana Inés de la Cruz saria, 2009; Literatura Latinoamerikarreko Roger Caillois saria, 2013, Frantziako Pen Klubak, Parisko Maison de l’Amerique Latinek eta Roger Cailloisen Irakurle eta Lagunen Elkarteak emana;
  • Letren Iberoamerikako saria: José Donoso, 2021.[8]
  • 2022an Xavier Villaurrutia saria jaso zuen El invencible verano de Liliana lanarengatik.[9]

Lanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eleberriak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Desconocer, Juan Rulfo Sariko finalista lehen nobelarako, 1994an.
  • Nadie me verá llorar (México/Barcelona: Tusquets, 1999), ingelesera, portugesera eta italierara itzulita, Jose Ruben Romero Eleberri Sari Nazionala eskuratu zuen 1997an, IMPAC-CONARTE-ITESM 1999an, eta Sor Juana Inés de la Cruz saria, 2001ean.
  • Nadie me verá llorar (México: Tusquets, 2014). Argitaratu zeneko XV. urteurrena, argitaratu gabeko hitzaurre batekin.
  • La cresta de Ilión (México/Barcelona: Tusquets, 2002), 2003ko Romulo Gallegos Sari Iberoamerikarreko finalista. Italierara itzulita, Il segreto, ed. Voland, 2010. Sarah Bookerrek ingelesera itzulita, The Iliac Crest, ed. The Feminist Press, 2017.
  • Lo anterior (México: Tusquets, 2004).
  • La muerte me da (México/Barcelona: Tusquets, 2007), Sor Juana Inés de la Cruz saria en 2009an.
  • Verde Shanghai (México/Tusquets, 2011).
  • El mal de la taiga (México/Tusquets, 2012).
  • Autobiografía del algodón (México /Literatura Random House, 2020).
  • El invencible verano de Liliana (Random House, 2021).[10]

Ipuinak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • La guerra no importa (Mortiz, 1991), 1987an San Luis Potosi Ipuin Sari Nazionala jaso zuen lan honekin.
  • Ningún reloj cuenta esto (México: Tusquets, 2002) Juan Vicente Melo Ipuin Sari Nazionala eskuratu zuen 2001ean.
  • La frontera más distante (México/Barcelona: Tusquets, 2008).
  • Allí te comerán las turicatas (México: La Caja de Cerillos Ediciones/DGP, 2013).
  • Daniela Tellez y Miguel Anguel Rangel

Poesía

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • La más mía (Mexiko: Tierra Adentro, 1998).
  • Los textos del yo (Mexiko: Fondo de Cultura Económica, 2005).
  • Bianco, Anne-Marie, La muerte me da (Toluca: ITESM-Bonobos, 2007).
  • Newtonen diskoa, koloreari buruzko hamar saiakera. Mexiko: Literatura Zuzendaritza, UNAM, Bonobos, 2011.
  • Viriditas, Guadalajara: Mantis/UANL, 2011.

Opera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Viaje - Javier Torres Maldonadoren lankidetzarekin, Cervantino Nazioarteko Jaialdiak komisionatutako obra. [11]

Saiakera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Dolerse. Textos desde un país herido. (México: Sur+, 2011).
  • Rigo es amor. Una rocola a dieciséis voces (México: Tusquets/ITCA, 2013).
  • Los muertos indóciles. Necroescrituras y desapropiación (México: Tusquets, 2013).
  • Condolerse. Textos desde un país herido II.
  • Había mucha neblina o humo o no sé qué (México: Random House, 2016).

Koordinatzailea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • La novela según los novelistas (México: Fondo de Cultura Económica, 2007).
  • Romper el hielo: Novísimas escrituras al pie de un volcán (Toluca: ITESM-Bonobos, 2006).
  • Romper el hielo: Novísimas escrituras al pie de un volcán. El lugar (re) visitado, (México: Feria del Libro, Secretaría de Cultura, GDF, 2007).

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • La Castañeda. Narrativas dolientes desde el Manicomio General, 1910-1930. (Centenarios). (México: Tusquets, 2010)

Itzulpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Notas sobre conceptualismos, Robert Fitterman y Vanessa Place, trad. Cristina Rivera Garza, (México, Conaculta, 2013).

Bere lanari buruz

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Melodrama de la mujer caída[12]
  • Ningún crítico cuenta esto… México: Nueva narrativa latinoamericana / New Latin American Narrative", (Cuaderno Internacional de Estudios Humanísticos y Literatura, 2010) Ediciones Eón, University of North Carolina at Chapel Hill y UC-Mexicanistas, 2010. 400 pp.
  • Ni a tontas ni a locas: notas sobre Cristina Rivera Garza y su nuevo modo de narrar, Ruffinelli Jorge, Stanford University, pp. 965-979. www.stanford.edu/depts/span-port/cgi-fin/files
  • La cresta de Ilión, de Cristina Rivera Garza: la palabra femenina en la frontera, Trevisan, Ana Lucía, Universidad Presbiteriana Mackenzie, Revista Litteris - Literatura, Julho, 2010, Núm. 5. www.revistaleteris.com.br

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «Cristina Rivera-Garza» http://www.uh.edu/class/spanish/faculty/.
  2. ↑ País, Ediciones El. (9 de septiembre de 2003). Cristina Rivera Garza viaja al dolor de un manicomio mexicano. .
  3. ↑ Gana mexicana el Premio Roger Caillois 2013. 31 de octubre de 2007.[Betiko hautsitako esteka]
  4. ↑ «Cristina Rivera-Garza» www.uh.edu.
  5. ↑ S.L., EDICIONES EL PAIS,. «Artículos de Cristina Rivera-Garza >> Papeles Perdidos >> Blogs EL PAÍS» blogs.elpais.com.
  6. ↑ «El país visto desde el lenguaje del dolor» El informador.
  7. ↑ Cristina Rivera Garza crea literatura contra la indolencia. 27 de julio de 2015.
  8. ↑ a b «Escritora Cristina Rivera Garza ganó el Premio Iberoamericano de Letras José Donoso 2021» El Mostrador 3 de septiembre de 2021.
  9. ↑ Lambertucci, Constanza. (2022-06-02). «La escritora Cristina Rivera Garza gana el Premio Xavier Villaurrutia por un libro sobre el feminicidio de su hermana» El País México.
  10. ↑ «EL INVENCIBLE VERANO DE LILIANA | CRISTINA RIVERA GARZA | Casa del Libro» casadellibro 2021-06-03.
  11. ↑ Viaje, una ópera postmoderna que comisionó y estrenará el FIC. CONACULTA.
  12. ↑ País, Ediciones El. (11 de enero de 2003). Melodrama de la mujer caída. .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Cristina Rivera Garza