Etxebarria

Artikulu hau Bizkaiko udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Etxebarria (argipena)».

Etxebarria
Bizkaia, Euskal Herria
Etxebarriko eliza-inguruaren ikuspegia.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Lea-Artibai
Izen ofiziala	Etxebarria
Alkatea	Karmelo Gisasola Erkiaga (EAJ)
Posta kodea	48277
INE kodea	48030
Herritarra	etxebarritar[1]
Kokapena
Koordenatuak	43°15′15″N 2°28′38″W / 43.254166666667°N 2.4772222222222°W / 43.254166666667; -2.4772222222222
Azalera	18,10 km²
Distantzia	52 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	774 (2024) −8 (2023)
394 (%50,9)   (%50,9) 394
Dentsitatea	0,43 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)[2]	% 1,9
Zahartze tasa[2]	% 18,59
Ugalkortasun tasa[2]	‰ 45,71
Ekonomia
Jarduera tasa[2]	% 78,85 (2011)
Genero desoreka[2]	% 0,23 (2011)
Langabezia erregistratua[2]	% 6 (2013)
Euskara
Euskaldunak [3]	% 85.44 + % 4.85 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [4]	%  (2021)
Etxeko erabilera [5]	% 77.35 (2021)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.etxebarria.biz

Etxebarria^[1] —edo, Euskal Herrian Etxebarria deitutako beste herrietatik bereizi behar denean, Markina Etxebarria^[1]— Bizkaiko ekialdeko udalerri bat da, Lea-Artibai eskualdekoa. Industria da jarduera ekonomiko nagusia (metalurgia, lantegiak eta elikagai-industria). 706 biztanle zituen 2016. urtean.

Geografia

Etxebarria inguratzen dute Kalamua (767 m) eta Urko (793 m) mendiek, eta Urko ibaiak.

Udalerri mugakideak

Etxebarriak mugakide ditu hegoaldean, mendebaldean eta iparraldean Markina-Xemein, ekialdean Mendaro eta Elgoibar (Gipuzkoa), eta hegoalde-ekialdean Eibar (Gipuzkoa).

Auzoak

Etxebarriko auzo nagusiak bost dira: Altzaa, Aulesti, Erbera, Galartza eta Unamuntzaga.

Zerbitzuak

• Kontsultategia^[6]
• Haur-eskola^[7]
• Manuela Zubizarreta HLHI^[7]
• Kultur aretoa^[8]
• Liburutegia^[8]
• Frontoia^[9]

Demografia

2019an Etxebarriak 751 biztanle zituen. Horietatik %22,1ek 65 urte edo gehiago zeuzkan. Eta atzerrian jaiotakoen kopurua %11,05 zen.^[10]

Etxebarriko biztanleria

Politika

Etxebarriko udaletxea

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Etxebarriko alkatea Euzko Alderdi Jeltzaleko Karmelo Gisasola izan zen.

Etxebarriako udalbatza
Alderdia		2011ko maiatzaren 22
		Zinegotziak	Boto kopurua
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	4 / 7	264 (% 49,81)
	Bildu	3 / 7	257 (% 48,49)
	Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))	0 / 7	1 (% 0,19)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2015eko udal hauteskundeak

EAJk 308 boto lortu zituen, eta EH Bilduk 206.^[11] Ondorioz Jesus Iriondo Lejardi aukeratu zuten alkate.^[12]

2019ko udal hauteskundeak

EAJk 295 boto lortu zituen, eta EH Bilduk 226.^[11] Ondorioz, Jesus Iriondo Lejardi aukeratu zuten alkate.^[13]

Ekonomia

Jarduera industrialak pisu handia dauka herrian. 2017an ekonomiaren %91,1 suposatzen zuen. Lehen sektoreak %0,8; hirugarren sektoreak %6,9; eta eraikuntzak %1,2.^[10]

Herrian eskualdeko enpresa garrantzitsu batzuk kokatzen dira, Nemak-en sukurtsal bat, Fagor Arrasateren sukurtsal bat, Lau-Nik enpresa edo Eika kooperatiba, adibidez.^[14]

Eika kooperatiba 70. hamarkada hasieran sortu zen, emakumeentzako lanpostuak sortzeko asmoarekin. 1975ean hasi zen produzitzen 35 langilerekin.^[15] Gaur egun lantegiak dauzka Polonian, Mexikon eta Txekiar errepublikan.^[16]

Lehen sektoreko eskualdeko enpresa garrantzitsu batzuk ere kokatzen dira bertan: Adibidez, Barrenetxe kooperatiba (nekazal negutegiak dituena) eta MIBA baserritarren kooperatiba.^[14] MIBA kooperatiba 1963an zabaldu zen.^[15]

Kultura

Euskara

Euskaldunak %87,01 ziren 2016an.^[17]

Ondasun nabarmenak

Munibe jauregia

• Kalamuako Estazio Megalitikoa
• Munibe jauregia: XX. mende hasieran eraikia. Estilo erromantikoa eta neoklasikoa nahasten ditu, barrokoaren elementuak sartuz. 65 hektareako landa eremua dauka inguruan. 1992an sutea izan zen bertan, eraikinaren zati handia erre zen, eta baita XVIII. mendeko euskal liburutegi garrantzitsuenaren fondo batzuk ere.^[18]
• Ansotegi jauregia: XVII. mende amaieran eta XVIII. mende hasieran eraiki zen, aurretik bertan zegoen beste eraikin baten gainean. Errota eta burdinola ditu.^[19]
• Mañozka jauregia: Jatorrian XV. mendeko dorretxe bat zen, baina gaur egungo eraikina XVII. mende amaierakoa da. Bertan jaioa zen Juan Mañozka, Mexikoko artzapezpiku izan zena 1643 eta 1653 artean. Bertan jaio zen baita ere Jose Santos Mañozka, Kubako apezpiku izandakoa XVIII. mendean.^[20]
• Urrusolo errota^[21]
• Ibarguengo garaia: XVI. mendekoa da eta Euskal Herrian modu naturalean ongien kontserbatutakoa da.^[22]
• Patrokua jauregia: XVIII. mendearen hasierako jauregi barrokoa. Fatxadan barroetatarren armarria dago.^[23]

• 

  Ibarguengo garaia

  San Andres apostoluaren eliza: XIV. urtean sortua ustez, baina gaur egungo eraikina XVI. edo XVII. mendekoa da. Estilo barrokoa du.^[24]

Etxebarritar ospetsuak

• Valentin Zubizarreta Unamunsaga (1862-1948), karmeldarra.
• Bartolome Madariaga (1768-1836), euskal idazlea eta karmeldar erlijiosoa.
• Paulin Solozabal (1912-2009), euskal idazlea.
• Yolanda Arrieta (1963-), euskal idazlea.
• Amets Txurruka (1982-), txirrindularia.
• Juan José Zangroniz (1784-1844), esklabo-trafikatzailea.

Erreferentziak

1. ↑ Euskaltzaindia. (PDF) 145. arauaː Bizkaiko herri izendegia. .
2. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
3. Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
4. «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
5. «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
6. «Etxebarriko Udala - Sanidad» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-04-06).^{[Betiko hautsitako esteka]}
7. ↑ «Etxebarriko Udala - Hezkuntza eta irakaskuntza» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-04-06).^{[Betiko hautsitako esteka]}
8. ↑ «Etxebarriko Udala - Cultura» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-04-06).^{[Betiko hautsitako esteka]}
9. «Etxebarriko Udala - Kirolak» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-04-06).^{[Betiko hautsitako esteka]}
10. ↑ «Web Eustat. Etxebarriko datu estatistikoak» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).
11. ↑ www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).
12. «2019ko udal hauteskundeetan ere Jesus Iriondo Lejardi izango da Etxebarriko EAJ-ren zerrendaburua - Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza» Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza 2018-08-31 (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).
13. «Etxebarriko Udala - Antolaketa» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
14. ↑ «Etxebarriko Udala - Enpresen aurkibidea» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
15. ↑ Ibai Muñiz (2007), Lea Artibai eskolatik eskualdera, Lea Artibai Ikastetxea
16. «Eika | It´s Eika. It´s future.» Eika (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).
17. «Web Eustat. Etxebarriko datu estatistikoak» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).
18. «Etxebarriko Udala - Munibe jauregia» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
19. «Etxebarriko Udala - Ansotegi jauregia» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
20. «Etxebarriko Udala - Mañozka Jauregia» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
21. «Etxebarriko Udala - Urrusolo errota» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
22. «Etxebarriko Udala - Ibarguengo garaia» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
23. «Etxebarriko Udala - Jauregi edo Patrokua Jauregia» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}
24. «Etxebarriko Udala - San Andres Apostoluaren eliza» www.etxebarria.biz (Noiz kontsultatua: 2020-03-19).^{[Betiko hautsitako esteka]}

Kanpo estekak

• Etxebarria^{[Betiko hautsitako esteka]}, UEMAren webgunean.

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Bizkaia