Eukaliptol

Eukaliptol
Formula kimikoa	C10H18O
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	karbono
Mota	metano monoterpenoide
Ezaugarriak
Fusio-puntua	1 °C
Masa molekularra	154,136 Da
Erabilera
Elkarrekintza	Transient receptor potential cation channel, subfamily M, member 8 ^(en)
Rola	anti-infective agent ^(en) eta primary metabolite ^(en)
Identifikatzaileak
InChlKey	WEEGYLXZBRQIMU-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	470-82-6
ChemSpider	2656
PubChem	2758
Reaxys	5239941
Gmelin	27961
ChEBI	131076
ChEMBL	CHEMBL485259
ZVG	104020
EC zenbakia	207-431-5
ECHA	100.006.757
CosIng	33902
MeSH	D000077591
RxNorm	21116
Human Metabolome Database	HMDB0004472
KNApSAcK	C00000136
UNII	RV6J6604TK
NDF-RT	N0000147385
KEGG	D04115

Eukalipto urdinaren oliotan aurkitu zen eukaliptola lehenengoz.

Eukaliptola konposatu organikoa da likidoan kolorgea, baina usaintsua. Eter ziklikoa da eta monoterpenoidea da, lipido saponifikaezina beraz.

Beste sinonimo batzuekin ere ezagutzen da: 1,8-zineola, 1,8-zineola, kajeputola, 1,8-epoxi-p-mentanoa, 1,8-oxido-p-mentanoa, 1,3,3-trimetil-2-oxabiziklo[2,2,2]oktanoa, zineola.

Historia eta etimologia

1870an F.S. Cloezek eukaliptola identifikatu zuen Eukalipto urdinaren (Eucalyptus globulus) oliotako osagai nagusi gisa^[1]. Hortik eukaliptol izena.

Jatorria

Izenak iradokitzen duen bezala, eukalipto espezie ugaritan agertzen da, baina baita beste landare batzuetan ere:

• Eucalyptus generoa^[2]
• Cannabis generoa^[3]
• Kanforrondoa (Cinnamomum camphora)^[4]
• Ereinotza (Laurus nobilis)
• Izpiliku fina (Lavandula angustifolia)
• Salbia (Salvia lavandulifolia)^[5]
• Jengibrea (Zingiber officinale)

Erabilerak

Eukaliptolaren usaina mendaren antzekoa da eta eter, etanol zein kloroformotan disolba daitekeenez lurrin, kosmetiko eta aromatizatzaile askotan agertzen da^[6], zigarretan ere bai^[7]. Kolutorioetan ere erabiltzen da.

Intsektuei desatsegina egiten zaie eta insektizida eta intsektuen repelenteetan agertzen da^[8].

Toxikologia

Ohikoak baino dosi handiagoetan kalteak eragin ditzake ingestioan, larruazalarekin ukitzean edo usaintzean. Nerbio sistema eta arnas aparatua kaltetzen du eta jokaeran ere eragin nabarmena du.

Erreferentziak

1. (Ingelesez) Boland, D. J.; Brophy, J. J.; House, A. P. N.. (1991). Eucalyptus Leaf Oils: Use, Chemistry, Distillation and Marketing. Melbourne: Inkata Press ISBN 978090960569.. aldatu
2. Boland, D. J.; Brophy, J. J.; House, A. P. N.. (1991). Eucalyptus Leaf Oils: Use, Chemistry, Distillation and Marketing. Melbourne: Inkata Press, 6 or. ISBN 0-909605-69-6..
3. www.tandfonline.com  doi:10.1300/j175v01n03_08. (Noiz kontsultatua: 2018-12-23).
4. www.tandfonline.com  doi:10.1080/10412905.2001.9699604. (Noiz kontsultatua: 2018-12-23).
5. (Ingelesez) Perry, Nicolette S. L.; Houghton, Peter J.; Theobald, Anthony; Jenner, Peter; Perry, Elaine K.. (2000). «In-vitro Inhibition of Human Erythrocyte Acetylcholinesterase by Salvia lavandulaefolia Essential Oil and Constituent Terpenes» Journal of Pharmacy and Pharmacology 52 (7): 895–902.  doi:10.1211/0022357001774598. ISSN 2042-7158. (Noiz kontsultatua: 2018-12-23).
6. Harborne, J. B.; Baxter, H.. Chemical Dictionary of Economic Plants. ISBN 0-471-49226-4..
7. «tricountycessation.org» www.tricountycessation.org (Noiz kontsultatua: 2018-12-23).
8. (Ingelesez) Balandrin, Manuel F.; Darlington, Mark V.; Klocke, James A.. (1987-12-01). «1,8-Cineole (Eucalyptol), a mosquito feeding and ovipositional repellent from volatile oil ofHemizonia fitchii (Asteraceae)» Journal of Chemical Ecology 13 (12): 2131–2141.  doi:10.1007/BF01012562. ISSN 1573-1561. (Noiz kontsultatua: 2018-12-23).

Kanpo estekak