Hélène Metzger

Hélène Metzger
Bizitza
JaiotzaChatou, 1889ko abuztuaren 26a
Herrialdea Frantzia
BizilekuaLyon
HeriotzaAuschwitz, 1944ko martxoaren 7a (54 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakfilosofoa
InfluentziakLucien Lévy-Bruhl

Hélène Metzger (Chatou,1889ko abuztuaren 26a - Auschwitz, 1944ko martxoaren 7a) frantziar zientzia filosofo, kimikari eta historialari zientifikoa izan zen.[1] Bere idazkiak kimikaren historiari buruzkoak dira batez ere. Jatorri judua zuenez, Bigarren Mundu Gerran Auschwitzeko kontzentrazio-esparrura deportatu zuten, eta han hil zen.[2]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hélène Metzger Hélène Bruhl bezala jaio zen 1889an, Paris inguruan. Bere aita, Paul Bruhl, diamante eta harribitxien merkatari familia batetik zetorren, beharbada Metzgerren kristalografiarekiko interesaren iturri izango zena. Bere osaba Lucien Lévy-Bruhl antropologo frantses ospetsua izan zen. Bere ama, Eugénie Emilie, alabak bi urte besterik ez zituenean hil zen. Aita berriro ezkondu zen, baina Metzgerrek ez zuen inoiz harreman onik izan bere amaordearekin. Nahiz eta aitaren aurkakotasuna izan, heziketa bat jarraitzea erabaki zuen, eta Sorbonara joan zen, non diploma bat lortu zuen litio kloratoaren egitura aztertzeagatik. 1913an Paul Metgerrekin ezkondu zen, Lehen Mundu Gerran hil zena.[2][3]

1918an doktoretza lortu zuen. Bere tesia kristalografiaren historiari buruzkoa zen. Ordutik bere lana Frantziako kimikaren historian oinarritu zen, bereziki XVII. eta XVIII. mendeetan. Alemanek Paris okupatu ondoren, Lyonera joan zen, eta han judaismoaren monoteismoari buruzko ikerketa bati ekin zion. Ikerketa horrek Vichyko gobernuaren arreta erakarri zuen. 1944ko otsailaren 8an atxilotu eta Auschwitzera erbesteratu zuten eta bertan hil zen 1944ko martxoaren 10ean.[3]

Obra eta legatua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bederatzi liburu, hogeita hamasei artikulu eta txosten ugari argitaratu zituen.[4] Kimikaren historiari buruzko bere idazkietan, figura ezagunenetatik urruntzen da, eta, aldiz, aitorpen gutxien izan arren, kimika modernoaren garapenean eragin nabarmena izan zuten pertsonaiak arakatzen ditu.[3] Gaston Bachelard eta Émile Meyerson autore garaikideek sarritan aipatu zituzten beren lanak, eta Thomas Kuhnek, bere Iraultza Zientifikoen Egitura (1962) liburuaren sarreran, hura aipatu zuen inspirazio nagusitzat.

Bere lanen zerrenda honako hauek osatzen dute:

  • La genèse de la science des cristaux (1918).[5]
  • Les doctrines chimiques en France du début du XVIIe à la fin du XVIIIe siècle (1923).[6]
  • Les concepts scientifiques (1926).[7]
  • Newton, Stahl, Boerhaave et la doctrine chimique (1930).[8][9]
  • La chimie (1930).
  • La Philosophie de la matière chez Lavoisier (1935).
  • Attraction universelle et religion naturelle chez quelques commentateurs anglais de Newton (1938).[10][11][12]
  • La science, l'appel de la religion et la volonté humaine (1954).
  • La méthode philosophique en histoire des sciences (1987) (ed. Gad Freudenthal).

Sariak eta aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Metzger Zientziaren Historiaren Nazioarteko Akademiako diruzaina izan zen 1929an, Centre international de synthèse zentroko zientziaren historiaren liburutegiko zuzendaria 1939an eta Frantziako Zientzia Historialarien Taldeko idazkaria.[2]

Frantziako Zientzia Akademiak Binoux Saria eman zion.[3]

International Synthesis Center-ek Hélène Metzger-i buruzko hitzaldi bat antolatu zuen 1985eko maiatzaren 21, 22 eta 23an Collège de France-n. Jardunaldi honetatik dator Gad Freudenthalek zuzendutako Études sur/Studies on Hélène Metzger liburua.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) «Hélène Metzger» Jewish Women's Archive (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  2. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2022-06-22). «Hélène Metzger, de la cristalografía a la historia de la química y la filosofía de la ciencia» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  3. ↑ a b c d (Ingelesez) «The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century» Routledge & CRC Press (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  4. ↑ «Gad Freudenthal, Études sur / Studies on Hélène Metzger (review)».. The Beckman Center for the History of Chemistry News 7 (2): 12.
  5. ↑ L., A.. (1919). «Review of La genése de la science des cristaux» Revue Philosophique de la France et de l'Étranger 88: 325–330. ISSN 0035-3833. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  6. ↑ «Review of Les doctrines chimiques en France, du début du XVII e à la fin du XVIII e siècle» Revue Philosophique de la France et de l'Étranger 96: 450–452. 1923 ISSN 0035-3833. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  7. ↑ Sarton, George. (1927). «Review of Les concepts scientifiques» Isis 9 (3): 467–470. ISSN 0021-1753. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  8. ↑ Sadoun-Goupil, Michelle. (1974). «Review of Newton, Stahl, Boerhaave et la doctrine chimique (nouveau tirage)» Revue d'histoire des sciences 27 (4): 372–374. ISSN 0151-4105. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  9. ↑ Pelseneer, J.. (1931). «Review of Newton, Stahl, Boerhaave et la Doctrine Chimique» Isis 15 (2): 351–353. ISSN 0021-1753. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  10. ↑ Poumier, Pierre. (1939). «Review of Attraction universelle et religion naturelle chez quelques commentateurs anglais de Newton. 1 re partie : Introduction philosophique; 2 e partie : Newton, Bentley, Whiston, Toland; 3 e partie : Clarke, Cheyne, Derham, Baxter, Priestley» Revue Historique 185 (1): 165–168. ISSN 0035-3264. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  11. ↑ Schrecker, Paul. (1937). «Review of Attraction universelle et religion naturelle chez quelques eommentateurs anglais de Newton» Thalès 4: 273–275. ISSN 0398-7817. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
  12. ↑ de Santiliana, George. (1940). «Review of Attraction universelle et religion naturelle chez quelques commentateurs anglais de Newton» Isis 32 (1): 145–148. ISSN 0021-1753. (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]