Jantina Tammes

Jantina Tammes

Bizitza
JaiotzaGroningen, 1871ko ekainaren 23a
Herrialdea Herbehereetako Erresuma
HeriotzaGroningen, 1947ko irailaren 20a (76 urte)
Hezkuntza
HeziketaGroningengo Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakeduki-editorea, botanikaria, unibertsitateko irakaslea eta genetista
Lantokia(k)Groningen
Enplegatzailea(k)Groningengo Unibertsitatea
Groningengo Unibertsitatea  (1919 -  1919)

Jantina "Tine" Tammes (Groningen, Herbehereak, 1871ko ekainaren 23a - 1947ko irailaren 20a) botanikari eta genetista herbeheretarra izan zen, eta Herbehereetako lehen genetika irakaslea.[1]

Hezkuntza eta bizitza goiztiarra

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1871ko ekainaren 23an jaio zen Groningenen, Herbehereetan. Beerend Tammes kakaogilearen eta Swaantje Pot-en alaba zen. Ahizpa bat eta lau neba zituen, Arnold Tammes nazioarteko abokatua barne.[2]

Groningeneko Nesken Institutuan graduatu ondoren, matematika, fisika eta kimikako klase partikularrak hartu zituen, eta Groningeneko Unibertsitatean matrikulatu zen 1890. urtean. 415 ikasletik hamaika ziren emakumeak eta Jantina horietatik bat.[1][3] Hitzaldietara joateko baimena eman zitzaion, baina ez azterketarik egiteko, nahiz eta irakaskuntza-diploma bat jaso zuen bukaeran.[4]

Ikerketa-karrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1897an Tammes Jan Willem Moll Groningengo Unibertsitateko botanika irakaslearen laguntzaile izendatu zuten. Bere bitartekotzaren bidez, 1898an hainbat hilabetetako ikerketak egiteko gonbidatu zuten Hugo de Vriesen laborategian, eta, azkenean, landare-fisiologiako irakasle laguntzaile izendatu zuten Amsterdamgo Unibertsitatean. Bertan, aldakortasunari, eboluzio biologikoari eta genetikari buruzko gaiak landu zituen. 1901ean, Herbehereetako lehen emakumea izan zen Buitenzorg Funtsaren beka bat eman zitzaiona Javan bilduma botanikoak gidatzeko, doktorea izan gabe. Hala ere, osasun txarrak Ekialde Urrunera bidaiatzea eragotzi zion, eta Mollek ordaindu gabeko leku bat eskaini zion bere laborategian.[1]

Hurrengo hamarkadan, eragin handiko hainbat lan argitaratu zituen. Die Periodicität morphologischer Erscheinungen bei den Pflanzen-en (Landareetako fenomeno morfologikoen maiztasuna), aldakortasuna, eboluzioa eta genetika jakinarazi zituen Herbehereetako lehen zientzialarietako bat izan zen.[5] 1907an, Der Flachsstengel: Eine statistisch-anatomische Monographie argitaratu zuen (Lihozko zurtoina: monografia anatomiko estatistiko bat), non estatistika eta probabilitate teoria erabili zituen lihoaren ezaugarri genetikoen herentzia argitzeko.[6]

Linum usitatissimum

1911n, ohorezko doktoretza jaso zuen zoologian eta botanikan. 1912ko apiriletik aurrera, Moll mikroskopia praktikoko buru gisa ordezkatu zuen. 1919an aldagarritasuneko eta genetikako ezohiko irakasle izendatu zuten, Holandako lehen irakaslea ikerketa-arlo horretan.[1]

1932tik 1943ra Tammes Genetica aldizkariaren editorea izan zen. Era berean, aktiboa izan zen Goi-mailako Hezkuntzako Emakumeen Holandako Elkartean (Vereniging van Vrouwen met Hogere Opleiding edo VVAO) eta eugenesiaren printzipioaren aurkari irekia. Groningenen hil zen 1947an.[1]

«Tammes» laburdura erabiltzen da Jantina Tammes landareen deskribapen eta sailkapen zientifikoan autoritate gisa adierazteko.[7]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2018-02-06). «Tine Tammes, extraordinaria bióloga durante el nacimiento de la genética en los Países Bajos» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-02-06).
  2. ↑ «Tammes, Jantina (1871-1947)». Historici.
  3. ↑ Stamhuis, Ida H.; Monsen, Arve. (2007). «Kristine Bonnevie, Tine Tammes and Elisabeth Schiemann in early genetics: emerging chances for a university career for women» Journal of the History of Biology 40 (3): 427–466.  doi:10.1007/s10739-007-9132-x. ISSN 0022-5010. PMID 18380054. (Noiz kontsultatua: 2024-02-06).
  4. ↑ (Ingelesez) «Jantine Tammes (1871-1947)» University of Groningen 2003-07-23 (Noiz kontsultatua: 2024-02-06).
  5. ↑ (Alemanez) Tammes, Jantina. (1903). Die Periodicität morphologischer Erscheinungen bei den Pflanzen. Müller (Noiz kontsultatua: 2024-02-06).
  6. ↑ (Alemanez) Tammes, Tine. (1907). Der Flachsstengel: eine statistisch-anatomische Monographie. Loosjes (Noiz kontsultatua: 2024-02-06).
  7. ↑ «International Plant Names Index» www.ipni.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-06).

Beste irakurketa batzuk

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Stamhuis, Ida H. (1970-80). "Tammes, Jantina", Dictionary of Scientific Biography. 25. New York: Charles Scribner's Sons. 3. or. ISBN 9780684101149.
  • «Publicaties van Tine Tammes». Genetica 22 (6): 6-8. 1941. doi:10.1007/BF02026775. Tammesen lanaren bibliografia du.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]