La Niña de los Peines
| La Niña de los Peines | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Pastora María Pavón Cruz |
| Jaiotza | Sevilla, 1890eko otsailaren 10a |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Sevilla, 1969ko azaroaren 26a (79 urte) |
| Hobiratze lekua | San Fernando hilerria |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Pepe Pinto (en)  (1931 - 1969) |
| Haurrideak | |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | flamenko abeslaria |
| Izengoitia(k) | La Niña de los Peines |
| Genero artistikoa | flamenkoa |
| Musika instrumentua | ahotsa |
| caf.cica.es… | |
     | |
La Niña de los Peines, jaiotzez, Pastora María Pavón Cruz (Sevilla, Andaluzia, 1890ko otsailaren 10a – Ibídem, 1969ko azaroaren 26a) flamenko-kantari ijitoa izan zen, arte horren historiako ahotsik garrantzitsuenetakoa.[1][2][3][4][5]
Bizitza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ijitoen familia batean jaio zen. Aita Francisco Pavón Cruz flamenko-kantaria izan zen, 'El Paiti' ezizenez ezaguna, El Viso del Alcorrekoa, baina Tocinan hazi zen. Ama Arahaleko Pastora Cruz Vargas izan zen, eta haren bi nebak, Tomás Pavón eta Arturo Pavón, kantariak.
Lan ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zortzi urte zituela egin zuen lehen emanaldi publikoa, Sevillako Feriako etxola batean kontratatu zutenean, neba zaharraren ordez aritzeko. 1901ean Madrilen egin zuen debuta, Café del Brillanten.[6] Hantxe ezagutu zuen Ignacio Zuloaga, eta hark konbentzitu zuen Bilbon Café de las Columesen lan egiteko.
Handik aurrera, La Niña de los Peines gisa ezagutzen hasi zen, tango batzuengatik. Tango horiek maiz interpretatzen zituen, baina inoiz ez zituen diskoan grabatu, diskoetxeek behin eta berriz eskatu arren:
Orraztu zaitez nire orraziekin, nire orraziak azukrezkoak dira eta. Nire orraziekin orrazten dena, hatzak ere miazkatzen ditu. Orraztu zaitez nire orraziekin, nire orraziak kanelazkoak dira eta. Nire orraziekin orrazten den neskatoa, kanela eraman darama. Orraziekin orrazten den gatxiak ('gachí'), kanelak benetan darama.[6]
1922ko ekainean, epaimahaikide gisa parte hartu zuen Granadako Cante Jondo lehiaketan, Antonio Chacón handia epaimahaiburu zela.
Manuel de Fallaren zein koadroan margotu zuen Julio Romero de Torresen laguna zen. Federico García Lorcak La Argentinitaren etxean ezagutu zuen. Lorcak poetikoki aipatu zuen bere idazkietan: Bere itzal-ahotsarekin jolasten zuen, eztainu-ahotsa galduta, ahotsa goroldioz estalita zuela.
Espainia osoan zehar ibili zen, garai hartako artista flamenko ezagunenekin agertokia partekatuz; besteak beste, Manolo Caracol, Pepe Marchena eta Antonio Chacón flamenko-kantariekin, eta Ramón Montoya eta Melchor de Marchena gitarra-joleekin.
Ikasketarik izan ez arren, adimen natural handia zuen, eta 1934an ikusleen gustuen aldaketa iragarri zuen:
Ezin naiz jendeaz kexatu, baina kantua bide txarretik doala ikusten dut. Jendeari orain kantu txarra baino ez zaio gustatzen.
Gerra zibilaren etenaldiaren ondoren, hainbat ikuskizunekin jarraitu zuen lanean, hala nola, Concha Piquerren Las calles de Cádiz edo Sevillan estreinatu zen España y su cantaora.
1931n Sevillan Pepe Pinto kantariarekin ezkondu zen. 1969ko azaroaren 26an hil zen, senarra hil eta egun gutxira.
Aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Andaluziako Juntak interes kulturaleko ahotsa aitortu du.
- 1961ean, omenaldi nazionala egin zioten Kordoban, Antonio Mairena eta Juan Talegaren parte-hartzearekin.
- 1968an, Sevillako Alameda de Hérculesen, Antonio Illanes eskultorearen omenezko monumentu bat inauguratu zuten.[7] Geroago, beste bat egin zen Arahal hirian, herri horri lotuta egon baitzen amarengatik.
- 2010ean, Emakumea Flamenkoan Museoa inauguratu zen Arahalen, eta Pastora Pavónek (La Niña de los Peines) bere lekua du.
Lana
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Batez ere tangoak, petenerak, buleriak eta soleareak nabarmentzekoak dira, baina flamenkoaren modalitate guztiak menderatu zituen flamenko-kantari oso osatua izan baitzen, eta 'bambera' bezalako estilo berriak sortu zituen. Kantatzen zituen soleareen modalitateen artean, Mercé la Sernetarena nabarmentzekoa da, gaztetan ezagutu baitzuen.
Andaluziako Juntak interes kulturaleko ahotsa aitortu du. 1910 eta 1950 artean, 258 cante grabatu zituen arbel-diskoetan, eta 2004an 13 disko konpaktu gisa argitaratu ziren. Andaluziako Flamenko Zentroari esker berreskuratu ahal izan ziren, Andaluziako Juntaren Kultura Sailaren mende baitago, eta Jerez de la Fronteran du egoitza. Lan horretan 30 pertsonak parte hartu zuten, eta horien artean 12 ikertzailek, zortzi hilabetez. Grabazio horiek musika-altxor izugarria dira, eta Ramón Montoya, Niño Ricardo, Manolo de Badajoz, Antonio Moreno, Luis Molina, Currito de la Jeroma eta Melchor de Marchena gitarra-joleak dituzte lagun.
Letrak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Adibide gisa, La Niña de los Peines-ek interpretatu zituen kantuen letra batzuk azaltzen dira:
| Petenera | Taranta | Soleareak | Sevillana |
|---|---|---|---|
| Quisiera yo renegar
de este mundo por entero, volver de nuevo a habitar ¡mare de mi corazón! volver de nuevo a habitar, por ver si en un mundo nuevo encontraba más verdad. |
Yo vi a mi madre morir
y no me quiero acordar fue tanto lo que sufrí que, en vez de echarme a llorar mi llanto rompió en reír |
Hasta la fe del bautismo
la empeñé por tu querer por tu querer la empeñaba ahora te vas y me dejas que te castigue Undebé |
Que tu palmito -mi arma-
que tu palmito Que tu palmito va diciendo tu "mare" -ole- que tu palmito hace tiempo lo guarda -mi vida- -pa’ un señorito.- |
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ VV. AA. Los 100 protagonistas del siglo XX. El País S. A. 1992. ISBN 84-86459-41-9.
- ↑ (Gaztelaniaz) «La Niña de los Peines» www.andalucia.org (Noiz kontsultatua: 2025-01-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Niña de los Peines (Pastora Pavón Cruz)» Universo Lorca (Noiz kontsultatua: 2025-01-14).
- ↑ «Noticias | Teatro Flamenco Sevilla» teatroflamencosevilla.com (Noiz kontsultatua: 2025-01-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) DeFlamenco. (2005-11-15). «Un tributo a Pastora Pavón 'La Niña de los Peines' (1890-1969)» Revista DeFlamenco.com (Noiz kontsultatua: 2025-01-14).
- ↑ a b (Alemanez) «ISBN-Suche – Wikipedia» de.wikipedia.org (Noiz kontsultatua: 2022-04-15).
- ↑ 19 de diciembre de 1968. ABC de Sevilla. .
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Bohórquez, Manuel: La Niña de los Peines en la Casa de los Pavón. Andalucía: Signatura Ediciones de Andalucía, 2000. {{ISBN|84-95122-32-4}}.[1]
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q447571
Multimedia: La Niña de los Peines / Q447571