Laktama

Laktama
Irudi gehiago
Mota	organonitrogen heterocyclic compound ^(en) eta carboxamides ^(en)
Identifikatzaileak
Gmelin	24995
MeSH	D007769

β-laktama, γ-laktama eta δ-laktama

Kimika organikoan laktama esaten zaie amida ziklikoei^[1]. Laktamak polimeriza daitezke poliamidak emanez.

Nomenklatura

Laktamak izendatzeko aurrizki grekoak baliatzen dira ordena alfabetikoari jarraiki.

• α-Laktama (3 atomoko eraztuna)
• β-Laktama (4 atomoko eraztuna
• γ-Laktama (5atomoko eraztuna)
• δ-Laktama (6 atomoko eraztuna )
• ε-Laktama (7 atomoko eraztuna )

Izendatzeko sistema oinarritzen da α-laktamak hidrolizatzen denean α-aminoazidoa ematen duela, β-laktamak β-aminoazidoa, etb.

Naturan

Naturan β, γ edo δ-lactamen eraztunak ditzten konposatuak ez dira gutxi. Penizilina izan zen aurkitutako lehen koposatu ß-laktamikoa Penicillium onddoetan. Ondoren beste konposatu batzuetan ere aurkitu dira^[2].

Erabilera

Penilzilinaren egitura, laktama eraztuna urdinez

Egun usatzen diren antibiotikoen % 65a ß-laktamak dira. Hainbat naturalak dira bentzilpenizilina legez eta beste batzuk egitura naturalak eraldatuz sintetizatu dira hala nola amoxiziklina^[3]. Laktamak poliamidak sintetizatzeko monomero moduan ere baliatzen dira, nylon 6 erdiesteko kaprolaktama adibidez.

Erreferentziak

1. Laktama. https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/laktama.
2. Mijangos, Fernado eta beste. (1996). Kimika orokorra. Udako Euskal Unibertsitatea, 680-681 or. ISBN 84-86967-71-6..
3. Natural lactones and lactams : synthesis, occurrence and biological activity. 2014 ISBN 3-527-66691-5. PMC 861528572. (Noiz kontsultatua: 2023-01-02).

Kanpo estekak