Leyla Gencer

Leyla Gencer
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Istanbul, 1928ko urriaren 10a
Herrialdea	Turkia
Lehen hizkuntza	turkiera
Heriotza	Milan, 2008ko maiatzaren 10a (79 urte)
Hobiratze lekua	Istanbul
Heriotza modua	: eritasuna
Hezkuntza
Heziketa	Liceo Italiano ^(en)
Hizkuntzak	turkiera
Jarduerak
Jarduerak	opera abeslaria
Jasotako sariak	ikusi State Artist honorary doctor of Istanbul University
Genero artistikoa	musika klasikoa opera
Ahots mota	sopranoa
Musika instrumentua	ahotsa

Leyla Gencer (Istanbul, 1928ko urriaren 10a - Milan, 2008ko maiatzaren 10a) turkiar sopranoa izan zen, XX. mendearen azken erdialdeko belkantu erromantikoaren berpizkundearen aitzindarietako bat.

Biografía

Gencerrek haurtzaroa Turkiako Çubuklu hirian igaro zuen, Bosforotik gertu. Istanbulgo Kontserbatorioan hasi zen kantua ikasten, baina ondoren Ankaran jaso zituen lezio pribatuak bere maistrarekin, Giannina Arangi-Lombardi soprano italiarrarekin. Turkiako Estatu Antzokiko koruko kide izan zen 1950ean Ankaran opera debuta egin zuen arte, Santuzza rola eginez Cavalleria rusticanan. Ondorengo urteetan, bere herrialdean oso pertsona ezaguna bihurtu zen, Turkiako Gobernuarentzat askotan funtziotan abestuz.

1953an, Gencerrek Italian egin zuen debuta, Napoliko San Carlo antzokian, Santuzza rolean. Napolira itzuli zen hurrengo urtean, Madama Butterfly eta Eugenio Oneguinen antzezpenetarako. 1957an egin zuen debuta Milango La Scalan, Madame Lidoine gisa, Francis Poulencen Diálogos de carmelitas lanaren mundu mailako estreinaldian. Ordutik aurrera ohiko bihurtu zen La Scalan agertzea, 1957tik 1983ra hemeretzi paper desberdin interpretatuz, Leonora La forza del destino lanean, Elisabetta Don Carlon, Aida, Lady Macbeth Macbeth Macbethen, Norma, Ottavia L'incoronazione di Poppea, eta Alceste barne. La Scalan Canterburyko Lehen Dama ere interpretatu zuen Pizzettiren L'assassinio nella cattedrale mundu mailako estreinaldian, 1958. urtean.

1962an Royal Opera Housen egin zuen debuta, Covent Gardenen, Elisabetta di Valois rolean eta Donna Anna bezala Don Giovannin. 1956an egin zuen debuta Estatu Batuetan, San Frantziskoko Operan, Francesca rolean Francesca da Riminin. Estatu Batuetako beste opera antzoki batzuetan ere aritu zen, baina inoiz ez Metropolitan Opera Housen, 1956an Tosca baterako berarekin elkarrizketak izan zituzten arren.

1985ean La Fenicen agertokiei agu esan zien , Francesco Gneccoren La Prova di un'opera seria lanarekin. Hala ere, 1992ra arte jarraitu zuen errezitaldiak ematen. Maistra izan zen, eta 2007an La Scalako interprete gazteen eskolaren ardura hartu zuen, Riccardo Muti erakundeko musika zuzendariak hala erabakita.

Ikuspegi askotatik begiratuta, Gencerren ibilbidea Virginia Zeanirenaren parekoa izan zen. Azken hori errumaniarra eta Gencer turkiarra izan arren, biek ala biek Italian eta paper belcantistetan garatu zituzten beren ibilbide gehienak 1950eko hamarkadaren hasieratik 1980ko hamarkadaren erdira arte, eta bakoitzak hirurogeita hamar paper baino gehiagoko errepertorioa izan zuen. Biek ere grabazio komertzial gutxi egin zituzten; hala ere, haien interpretazioen grabazio "pirata" ugari daude. Leyla Gencer batez ere Donizettiren operetako heroiekin lotuta egon zen.

Bere ibilbidean zehar, Gencer Donizettiren obren interprete nabarmena izan zen. Interpretazio horietako ezagunenen artean, Belisario, Poliuto, Anna Bolena, Lucrecia Borgia, Maria Stuarda eta Caterina Cornaro aipatu behar dira. Baina bere interpretaziorik ezagun eta txalotuena Roberto Devereux operarena izan zen, 1964an Napolin abestu zuena. Ospea eman zioten bel cantoko paperez gain, Prokofiev, Mozart eta Pucciniren lanak ere bildu zituen bere errepertorioan. Opera ezohikoen ekoizpenetan agertu zen, edo ahaztutako lanen berreskurapenean, adibidez, Antonio Smaregliaren La Falena, Elisabetta, Rossiniren regina d'Inghilterra, Gaspare Spontiniren Agnes von Hohenstaufen, italieraz, Paciniren Saffo eta Glucken Alceste.79 urte zituela hil zen, Milanen (Italia), 2008ko maiatzaren 10ean, bihotzekoak jota. Bere borondatez, errautsak hainbeste maite izan zuen Bosforora jaurtiak izan ziren.

Sariak

• 1988an, Turkiako presidenteak "Estatuko artista" izendatu zuen.
• 1996tik "Leyla Gencer" izeneko Kantu Lehiaketa egiten da Istanbulen
• 2002an The Licia Albanese-Puccini Foundationen "Premi d'honor Puccini" ospetsua jaso zuen New Yorkeko Lincoln Centerren.
• 2004an, Turkiako CECAk bere irudiarekin oroimenezko txanpon bat sortu zuen, 10 dolar estatubatuarren balioarekin.

Discografia

• Bellini: Norma / 1966, de Fabritiis, Gencer, Cossotto, et al
• Bellini: Norma / 1965, Gavazzeni, Gencer, Simionato, et al.
• Bellini: Beatrice di Tenda1964 / Gui, Gencer, Zanasi, et al.
• Bellini: I Puritani 1961 / Quadri, Gencer, Raimondi, et al.
• Pacini: Saffo 1967 / Gencer, Del Bianco, Mattiucci.
• Cherubini: Medea 1968/ Gencer, Bottion, et al.
• Mayr: Medea in Corinto 1976/ Ferro, Gencer, Johns.
• Gluck: Alceste 1967/ Gui, Gencer, Picchi.
• Chopin: Canciones polonesas; Liszt / Leyla Gencer, Nikita Magaloff.
• Donizetti: Anna Bolena 1958/ Gavazzeni, Gencer, Simionato, et al.
• Donizetti: Anna Bolena 1965/ Gavazzeni, Gencer, Cava, et al.
• Donizetti: Caterina Cornaro 1972 / Cillario, Gencer, Aragall.
• Donizetti: Les Martyrs / 1975 Camozzo, Gencer, Bruson, et al.
• Donizetti: Les Martyrs / 1978 Gelmetti, Gencer, Bruson, et al.
• Donizetti: Lucrecia Borgia / 1970 Gracis, Gencer, Raimondi et al.
• Donizetti: Lucrezia Borgia / 1966 Franci, Gencer, Aragall, Petri et al.
• Donizetti: Maria Stuarda / 1967 Molinari-Pradelli, Gencer, Verrett, Tagliavini et al.
• Donizetti: Messa di Requiem / Gavazzeni, Teatro La Fenice
• Donizetti: Roberto Devereux 1964 / Gencer, Cappuccilli, et al.
• Donizetti: Belisario 1969 / Gavazzeni, Gencer, Taddei et al.
• Mozart: Don Giovanni 1960/ Molinari-Pradelli, Gencer, Petri, Bruscantini, Stich-Randall et al
• Mozart: Don Giovanni 1962/ Solti, Gencer, Jurinac, Freni
• Ponchielli: La Gioconda 1971 / de Fabritiis, Gencer, Raimondi.
• Zandonai: Francesca da Rimini 1961 / Capuana, Gencer, Cioni et al.
• Rossini: Elisabetta, Regina d'Inghilterra 1971/ Sanzogno, Gencer, Grilli.
• Verdi: I due Foscari 1957/ Serafin, Gencer, Guelfi.
• Spontini: "La vestale" 1969 (Palermo) Previtali,Gencer,Bruson,Merolla.
• Verdi: La battaglia di Legnano 1959/ Gencer, Limarilli.
• Verdi: Rigoletto 1961/ Quadri, Gencer, McNeil, Raimondi.
• Verdi: Gerusalemme 1963/ Gavazzeni, Gencer, Aragall, Guelfi.
• Verdi: I vespri siciliani 1965/ Gavazzeni, Gencer, et al.
• Verdi: Macbeth 1960/ Gui, Gencer, Taddei, Picchi et al.
• Verdi: Macbeth 1968/ Gavazzeni, Gencer, Guelfi, Corradi, et al.
• Verdi: Attila 1972/ Silipigni, Gencer, Hines.
• Verdi: Ernani 1972/ Gavazzeni, Gencer, Bergonzi.
• Verdi: Simon Boccanegra 1961/ Gavazzeni, Gobbi, Gencer.
• Verdi: Il Trovatore 1957/Previtali, Gencer, Del Monaco, Barbieri, Bastianini.
• Verdi: Un ballo in maschera 1961/ Gencer, Bergonzi.
• Verdi: Aida 1956/ Capuana, Gencer, Bergonzi, Cossotto.
• Verdi: La forza del destino 1957/ Serafin, Gencer, Di Stefano.
• Verdi: La forza del destino 1965/ Molinari Pradelli, Gencer, Bergonzi.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) "Leyla Gencer" kantu lehiaketa
• (Ingelesez) Biografia eta argazki galeria
• (Ingelesez) Biografia, emanaldien kronologia, diskografia eta filmografia
• (Ingelesez) "Belcanto Society"-ren webgunea, elkarrizketa eta irudiekin
• (errusieraz) Audiciones (2) “Leyla Gencer” par M zikloan. Malkov “La colleccion de rares discos” – errusieraz